Verilen Sosyal Destek Ölçeği'nin Psikometrik Özellikleri

Yıl 2012, Cilt: 32 Sayı: 2, 71 - 84, 22.12.2012

Ayşenur Aktaş H. Sertel-berk

Öz

Bireyin etrafından aldığı-algıladığı sosyal
destek (SD) kadar bakımverenlerin bireye sağladıkları SD’nin de (verilen SD) sağlık psikolojisi
alanında bakım alma/verme sürecinin başta
tükenmişlik olmak üzere pek çok psikososyal
sonucu üzerinde etkileri olduğu bilinmektedir.
Ancak Türkiye’de bakımverenlerin “verdikleri
SD” düzeyini ölçen bir araç bulunmamaktadır.
Bu sebeple bu çalışmada yaşlılık/kronik hastalık
sebebiyle yakınlarına bakımverenlerin sağladıkları
SD düzeyini ölçen ve Sosyal Destek Veren
Davranışlar Envanteri’ne (Erol, 2008) dayanarak
bakımverenler için uyarlanan Verilen Sosyal
Destek Ölçeği’nin (VSDÖ) psikometrik özellikleri
200 bakımverende sınanmıştır. Faktör analizi,
Cronbach Alfa değerleri .80-.91 arasında olan
“verilen” araçsal-bilgisel-duygusal destek olmak
üzere üç faktörlü bir yapı ortaya koymuştur. Bu
faktörlerin tükenmişlik ve algılanan SD ile olan
korelasyonları yalnızca Verilen Duygusal Destek
faktörü için beklenen düzeyde olmakla birlikte,
ölçekler arası korelasyonlar, faktörel yapı ve güvenirlik bulguları VSDÖ’nün psikometrik özelliklerini
kabul edilebilir kılmaktadır. Sonuç olarak
VSDÖ bakım verme/alma sürecinde sosyal destek
etkilerinin çok boyutlu incelenebilmesi açısından
ülkemizde önemli bir açığı doldurabilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Destek, Verilen Sosyal Destek, Bakım Verenler

Psychometric Properties of the Provided Social Support Scale

Öz

Not only received and perceived but also provided social

support (SS) is currently ack- nowledged to have effects on

caregiver burden and other psychosocial outcomes of

caregiving process. However, there are no tools in Turkey

which measure SS provided by caregivers. This study

attempts to introduce the psychometric qualities of “The

Provided Social Support Sca- le” (PSSS) which is adapted

for caregivers based on Social Support Providing Behaviors

Inventory (Erol, 2008), tested on a sample of 200

caregivers. Factor analysis revealed a three factor

structure; “provided” material, informational and

emotional support with Cronbach’s alpha values of .80-.91.

Although its factors’ correlations with perceived SS and

burn-out are as expected only for Provided Emotional

Support, intra-scale correlations, its factor structure and

reliability values can be accepted as a suf cient evidence for

PSSS’ psychometric properties. In conclusion, PSSS can ll a

basic need in testing multidimensional effects of SS in

caregiving/taking process.

Anahtar Kelimeler

Social Support, Provided Social Support, Caregivers

Kaynakça

• Aktaş, A. & Sertel Berk, Ö. (2012). Verilen Sosyal Destek Ölçeği Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. 17. Ulusal Psikoloji Kongresi’nde sunulmuş pos- ter bildiri. 25-28 Nisan 2012, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Ateş, E. (2011). Spinal Kord Yaralanmalı Bireye Bakım Verenlerin Bakım Verme Yükü, Stresle Baş Etme Durumları Ve Algıladıkları Sosyal Desteğin Belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Barrera, M., Jr., Sandler, I. N., & Ramsay, T. B. (1981). Preliminary development of a scale of social support: Studies on college students. American Journal of Community Psychology, 9, 435-447.
• Berksun, O. (1992). Şizofrenide Aile Faktörü: “Expressed Emotion” Ölçek Geliştirme ve Uyarlama Denemesi. Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi.
• Bouteyre, E., Maurel, M., & Bernaud, J.L. (2006). Daily hassles and depressive symptoms among first year psychology students in France: the role of coping and social support. Stress and Health, 23, 93–99.
• Cohen, S., & Wills, T.A. (1985). Stress, soci- al support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98, 310-357.
• Davis-Sacks, M.L., Jayaratne, S., & Chess, W.A. (1985). A comparison of the ef- fects of social support on the incidence of burnout. Social Work, 30(3), 240-244.
• Dökmen, Z.Y. (2012). Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal des- tek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,3(1), 3-38.
• Eker D., & Arkar H. (1995). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Faktör Yapısı, Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türk Psikoloji Dergisi; 10, 45-55.
• Elal G., & Krepsi M. (1999). Life events, social support and depresson in hemo- dialysis patients. Journal of Community and Applied Social Psychology; 9, 23-33.
• Erol, R.Y. (2008). Social Support (Perceived vs. Received) as the Moderator Betweenthe Relationship of Stress and Health Outcomes: Importance of Locus of Control.Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gençöz, T., & Astan, G. (2006). Social sup- port, locus of control, and depressive symptoms in hemodialysis patients. Scandinavian Journal of Psychology, 47, 203-208.
• Giesbrecht, M., Crooks, V.A., Williams, A., & Hankivsky, O. (2012). Critically exami- ning diversity in end-of-life family care- giving: implications for equitable caregi- ver support and Canada’s Compassionate Care Benefit. International Journal of Equity in Health, 11(1), 65-77.
• Heaney, C.A., & Israel, B.A. (2008). Social Networks and Social Support. In Health Behavior and Health Education: Theory, Research, and Practice, 4th Ed. K.Glanz, B.K. Rimer, K.Viswanath Eds. Wiley Imprint-San Francisco, USA.
• Johnson L., Lundström O., Aberg-Wisdendt A., & Mathe A.A. (2003). “Social Support in Bipolar Disorder: Its Relevance To Remission And Relapse”. Bipolar Disorder, 5, 129–137
• Jung, J. (1990). The role of reciprocity in social support. Basic and Applied Social Psychology, 11(3), 243-253.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocuğu olan Ana Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
• Karadağ, G. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler ile Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322.
• Karahan, A., & ve Güven, S. (2002). Yaşlılıkta evde bakım. Türk Geriatri Dergisi,5(4), 155-159.
• Kasuya, R.T., Polgar-Bailey, P., & Takeuchi, R. (2000). Caregiver burden and burno- ut. A guide for primary care physicians. Postgraduate Medicine, 108(7), 119-121.
• Korkut, Y. & Sertel Berk, Ö. (2009). Alzheimer hastalarına ve sağlıklı yaşlı- lara bakım veren kadın yakınlarda bakım verme tarzı, problem çözme stratejileri, öfke tarzları ve sağlık durumunun ince- lenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 12(1), 1-12.
• Krespi, M. (1993). An Investigation Of The Relationship Of Life Events and Social Support With Depression in Dialysis Patients. Unpublished Master’s Thesis, Boğaziçi Unıversity, İstanbul.
• Nurullah, A.S. (2012). Received and provi- ded social support: A review of current evidence and future directions. American Journal of Health Studies,27(3), 173- 188.
• Park, J., Kitayama, S., Karasawa, M., Kurhan, K., Markus, H.R., Kawakami, N. et al. (2012). Clarifying the links bet- ween social support and health: Culture, stres and neuroticism matter. Journal of Health Psychology, in press.
• Schwarzer, R., & Knoll, N. (2007). Functional roles of social support within the stres and coping process: A theoreti- cal and empirical overview. International Journal of Psychology, 42(4), 243-252.
• Sorias, O. (1988). Sosyal destek kavra- mı, Ege Üniversitesi Tıp Fak. Dergisi, 27(1),353-357.
• Tel, H., & Uzun, S. (2003). İntihar Girişimi ile Acil Servise Başvuran Hastaların Sosyal Destek ve Stresle Baş Etme Durumları, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4, 151-158.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Tuna, M., & Olgun, N. (2010). İnmeli has- talara bakım veren hasta yakınlarında görülen tükenmişlik durumunda algı- lanan sosyal desteğin rolü. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 41-52.
• Wills, T.A. (1991). Social support and in- terpersonal relationships. In M. S. Clark (Ed.), Review of personality and social psychology: Prosocial Behavior Vol 12, pp. 265-289,Newbury Park, CA: Sage.