TÜRKİYE’NİN AFET YÖNETİM SİSTEMİNE İLİŞKİN ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2013, Sayı: 49, 0 - , 07.07.2014

Bülent Özmen , Tolga Özden

Öz

Çalışmanın hedefi Türkiye’deki mevcut afet yönetim sistemini uluslararası afetler politikasında özellikle 1990’lı yıllardan itibaren yaşanan dönüşüm çerçevesinde incelemek ve değerlendirmektir. Bu amaçla öncelikle uluslararası afetler politikasında geleneksel yaklaşımlardan afet risk yönetimine doğru yaşanan değişimin mihenk taşı olan gelişmeler özetlenecek, afetlerle mücadelede geleneksel yaklaşımların yetersizliği irdelenerek yeni mücadele yaklaşımı tanımlanacaktır. Türkiye’nin afet politikalarının gelişimi tarihsel bir perspektif içinde özetle aktarılarak mevcut durum analiz edilmeye çalışılacaktır. Sonuç olarak da bu analizler çerçevesinde yapılacak değerlendirme ile Türkiye’de ihtiyaç duyulan bütüncül ve riske dayalı afet yönetim modelinin oluşturulmasının önündeki temel sorunlar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet Yönetimi, Risk, Afet Yönetimi Mevzuatı, AFAD

Kaynakça

• ● ● AFAD. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, 48 sayfa, 2010. ● ● Aguirre, B.E. Cuba’s Emergency Management and The Need for a Holistic Understanding of Risk, The Nineteenth Annual meeting of the Association for the Study of the Cuban Economy (ASCE), Washington, DC, syf. 442-447, 2009. ● ● Akdağ, S. E. Mali Yapı ve Denetim Boyutlarıyla Afet Yönetimi, Araştırma, T.C. Sayıştay Başkanlığı, Mart, Ankara, 2002. ● ● Akyel, R. Afet Yönetim Sistemi: Türk Afet Yönetiminde Karşılaşılan Sorunların Tespit ve Çözümüne İlişkin Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2007. ● ● Alexander, D. From Civil Defence to Civil Protection – and Back Again, Disaster Prevention and Management, Vol. 11, Iss: 3, syf. 209 – 213, 2002.
• Ambraseys, N.N. The Earthquake of 10 July 1894 in the Gulf of Izmit (Turkey) and Its Relation to the Earthquake of 17 August 1999, Journal of Seismology, cilt 5, sayı 1, syf. 117-128, 2001. Anonim. İstanbul Yangınlarının Tarihi, Sosyoloji ve Sosyal Bilimler Kaynak Sitesi, 2011. http://www.sosyoloji.com.tr/istanbul-yanginlarinin-tarihi-4845 adresinden 2011 yılında ulaşılmıştır. ● ● Atay, O. İnşa Politikalarının En Tutarsızı, Radikal, 2013. http://www.radikal. com.tr/radikal2/insa_politikalarinin_en_tutarsizi-1148496 adresinden ulaşılabilir (Erişim: 2013). ● ● Balaban, M.Ş. Risk Society and Planning: The Case of Flood Disaster Management in Turkish Cities, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 200 Balamir, M. Painful Steps of Progress from Crisis Planning to Contingency Planning: Proposed and Realized Changes for Disaster Preparedness in Turkey, The Journal of Contingencies and Crisis Management, Leiden (10: 1, March) 39-49, 2002. ● ● Balamir, M. Urban Seismic Risk Management: The Earthquake Master Plan of İstanbul (EMPI), 13th World Conference on Earthquake Engineering, Vancouver, B.C., Canada, August 1-6, 2004(a). ● ● Balamir, M. Deprem Konusunda Güncel Gelişmeler ve Beklentiler, Planlama Dergisi, syf. 15-28, No. 1, 2004(b). ● ● Balamir, M. Local Administration and Risk Management in Turkey, “Local Administration and Risk Management” içerisinde, syf.13-35, 2004(c). ● ● Balamir, M. Challenges and Methodology for Preventing Major Urban Risks: Designing a Prevention Policy, Europe-Mena Urban Network – The Cities Meetings, Preventing Major Urban Risks, 2-4 Temmuz, Amman, 2005. ● ● Balamir, M. Afetler Politikası ve Sakınım Planlaması, Bülten, No: 3, Jeoloji Mühendisleri Odası, Ankara, syf. 87-92, 2007(a). Balamir, M. Afet Politikası, Risk ve Planlama, TMMOB Afet Sempozyumu, Aralık 5-7, Ankara, 2007(b). Balamir, M. Safety in Cities: The Need for Urban Mitigation Planning, “Perspectives in Disaster Management” içerisinde,Editörler: P. Gülkan ve B. B. Başbuğ Erkan, Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi, METU Press, Ankara, syf. 67-120, 2009. Balamir, M. Uluslararası Afetler Politikasının Ana Ekseni: Sakınım, 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 11-14 Ekim, ODTÜ, Ankara, 2011. Barış, Ş., Junichi, N., Akira, H., Yoshimori, H., Akihiko, I., ve Balamir, U.S. Threedimensional structure of Vp, Vs and Vp/Vs in the upper crust of the Marmara region, NW Turkey, Earth Planets Space, cilt 57, syf. 1019–1038, 2005.
• Beck, U. Risk Society: Towards a New Modernity, Çeviri: Mark Ritter, Sage Publications, London, 1992. Beck, U. Rooted Cosmopolitanism: Emerging From a Rivalry of Distinctions, “Global America? The Cultural Consequences of Globalization” içerisinde, Editörler: U. Beck, N. Sznaider, R. Winter, Liverpoll University Press, 2003. Beck, U. Global Sense, Sense of Boundarylessness: The Distinction Between Philosophical and Social Scientific Cosmopolitanism, The Cosmopolitan Vision, Polity Press, 2006. Beck, U. World Risk Society As Cosmopolitan Society: Ecological Questions in a Framework of Manufactured Uncertainities, Human Footprints on the Global Environment: Threats to Sustainability, Editörler: E.A. Rosa, A. Diekman, T. Dietz, and C.C. Jaeger, The MIT Press, 2010. Cardona, O. D. The Need for Rethinking The Concepts of Vulnerability and Risk From a Holistic Perspective: A Necessary Review and Criticism for Effective Risk Management, Bölüm 3, “Mapping Vulnerability: Disasters, Development and People” içerisinde, Editörler: G. Bankoff, G. Frerks, D. Hilhorst, Earthscan Publishers, London, syf. 37-52, 2003. ● ● Chen, H.C., Sung, Y.T., Lin, T.W., ve Chou, H.T. Climate Change and Environmental Education: The Application of Concept Map for Representing The Knowledge Complexity of Climate Change, World Academy of Science, Engineering and Technology, No. 44, syf. 1421-1423, 2010. ● ● CRED. Annual Disaster Statistical Review 2011: The Numbers and Trends, Hazırlayanalar: Debby Guha-Sapir, Femke Vos, Regina Below ve Sylvain Ponserre, The Centre for Research on the Epidemiology of Disasters, Brussels, 2011. http://www.cred. be/ adresinden 2012 yılında ulaşılmıştır. ● ● Çelik, Z. 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti: Değişen İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998. ● ● Disaster Terminology. Prehospital and Disaster Medicine, Wisconsin Üniversitesi, ABD, 2005. ● ● http://www.preventionweb.net/files/3913_VL206323.pdf adresinden 2013 yılında ulaşılmıştır. ● ● Döyen, A. Disaster Mitigation and Humanitarian Relief Logistics, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2012. ● ● Dynes, R.R. What Is a Disaster? Editör: E. L. Quarantelli, Routledge, London, 19 ● ● Eğilmezer, S.M. İstanbul’un Yangını, Anadolu’nun Salgını, Avemeli e-dergi, sayı 20, s. 14-18, Haziran, 2010.
• Ergin, O.N. Mecelle-i Umur-i Belediye, Cilt 3, Yayın Yönetmeni: Cengiz Özdemir. istanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul. Ergünay, O., 2002, Afete Hazırlık ve Afet Yönetimi, Türkiye Kızılay Derneği Genel Müdürlüğü Afet Operasyon Merkezi (AFOM), Ankara. ● ● Erkan, B.B., Karancı, A.N., Kalaycıoğlu, S.,Özden, A.T.,Çalışkan, İ. and Özakşehir, G. From Emergency Response to Recovery: Multiple Impacts and Lessons Learned from 2011 Van Earthquakes, Earthquake Spectra, doi:10.1193/060312EQS205M, 20 Griffiths, J.H.P., İrfanoğlu, A., ve Pujol, S. Istanbul at the Threshold: An Evaluation of the Seismic Risk in Istanbul, Earthquake Spectra, cilt 23, sayı 1, syf. 63-75, 200 ● ● Gökçe, O. ve Tetik, Ç. Teoride ve Pratikte Afet Sonrası İyileştirme Çalışmaları, Ankara, 2012. ● ● Guzman, E.M. Towards Total Disaster Risk Management Approach, “Asian Conference on Disaster Reduction 2003”ün özet raporu, Living with Risk: Towards Disaster Resilient Societies, 15-17 Ocak, Kobe, Japonya, 2003. ● ● Gülkan, P., Balamir, M. ve Yakut, A. Afet Yönetiminin Stratejik İlkeleri: Türkiye ve Dünyadaki Politikalara Genel Bakış, Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eylül, Ankara, 2003. ● ● Haas, E.J., Kates, R.W., ve Bowden, M.J. Reconstruction Following Disasters, The MIT Press, US, 1977. ● ● Hebert, H., Schindele, F., Altınok, Y., Alpar, B. ve Gazioğlu, C. Tsunami Hazard in The Marmara Sea (Turkey): A Numerical Approach to Discuss Active Faulting and Impact on The İstanbul Coastal Areas, Marine Geology, sayı 215, syf. 23-43, 2005. ● ● Koçak, H. Bir Doğal Afet Olarak Depreme Hazırlıklı Olma Bilinci ve Katılım: ABD, Japonya ve Türkiye (Afyon İli Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2004. Leduc, A. Establishing Mitigation as The Cornerstone for Community Resilience, The 2006 Risk Management Yearbook, Public Entity Risk Institute, 2006. McEntire, D.A., Fuller, C., Johnston, C.W., ve Weber, R. A Comparison of Disaster Paradigms: The Search for a Holistic Policy Guide, Public Administrative Review, Vol. 62, No. 3, syf.267-281, 2002. NTVMSNBC, Tozlu Sayfalarda Kalan İstanbul Projeleri, 2008. http://arsiv. ntvmsnbc.com/news/451656.asp (Adresinden ulaşılabilir, erişim: 2013). OECD. Policy Handbook on Natural Hazard Awareness and Disaster Risk Reduction Education, International Network on the Financial Management of Large-Scale Catastrophes, 2010.
• Özden, A. T. Architecture and Disaster: A Holistic and Risk-Based Building Inspection Professional Training Model for Practicing Architects in Turkey, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 2013. Özgür, H. ve Azaklı, S. Osmanlı’da Yangınlar ve İtfaiye Hizmetleri, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, sayı 1, 2001. Özmen, B. ve Erkan, B.B.B. Türkiye’nin Yeni Afet Yönetimi Sistemi ve Düşündürdükleri, Yedinci Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 30 Mayıs – 3 Haziran, istanbul, 2011. Pampal, S. ve Özmen, B. Türkiye’nin Deprem Gerçeği: Deprem Bölgeleri Haritaları ve Yönetmeliklerinin Tarihsel Gelişimi, 1028 sayfa, Ankara, 2007. ● ● Şahin, G.A. Kentsel Afet Risklerine Yönelik Zarar Azaltma Stratejilerinin Geliştirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009. ● ● Şengün, H. Afet Yönetimi Sistemi ve Marmara Depremi Sonrasında Yaşanan Sorunlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007. ● ● Stager, H. Post-disaster Opportunities: An Assessment of Reconstruction Activities Following The 1999 Debris Flows in Vargas State, Venezuela, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Waterloo Üniversitesi, Ontario, Kanada, 2009. ● ● TBMM. (10/66, 67, 68, 69, 70) Esas Numaralı, 23.12.1999 tarihli, Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1999. ● ● Tekeli, İ. 19. Yüzyılda İstanbul Metropol Alanının Dönüşümü,“Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri” içerisinde, editörler: Paul Dumont ve Francois Georgeon, s. 19-30, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2. Basım, 1999. ● ● Tekeli, İ. Türkiye’de Kent Planlaması Düşüncesinin Gelişimi, Yapı Dergisi, sayı 291, 2006. http://www.yapi.com.tr/haberler/turkiyede-kent-planlamasi-dusuncesiningelisimi_61110.html adresinden 2011 yılında ulaşılmıştır. ● ● Tierney, K.J., Lindell, M.K., ve Perry, R.W. Facing The Unexpected: Disaster Preparedness and Response in The United States, Joseph Henry Press, Washington, D.C., ABD, 2001. ● ● UN-CSD. Report of the United Nations Conference on Sustainable Development, Report no. A/CONF.216/16, Rio de Janeiro, Brazil, 20-22 June, 2012. ● ● UN-ISDR. Living With Risk - Focus on Disaster Risk Reduction, Living With Risk – A Global Review of Disaster Reduction Initiatives, Chapter 1, 2005. ● ● Uzunbıçak, L. Yerleşim Yerlerinde Afet ve Risk Yönetimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2005 ● ● Van Depremleri İnceleme Raporu, ODTÜ, Ankara, Aralık, 2011. www.dmc.metu. edu.tr adresinden ulaşılabilir.
• Weichselgartner, J. About The Capacity to be Wounded: The Need to Link Disaster Mitigation and Sustainable Development, “Extreme Naturereignisse - Folgen, Vorsorge, Werkzeuge” içerisinde, Editörler: G. Tetzlaff, T. Trautmann, K.S. Radtke, DKKV, Bonn, Almanya, syf. 150-158, 2002. ● ● Weichselgartner, J. From The Field: Flood Disaster Mitigation in The Mekong Delta, The 7th European Sociological Association Conference, ‘Rethinking Inequalities’, Torun, Polonya, 9-12 Eylül, 2005. ● ● World Disasters Report. Focus on Early Warning, Early Action, International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Editör: Lindsay Knight, Geneva, Switzerland, 2009. ● ● Yan, Y.O. A Geography of Post-Disaster Recovery: A Case Study of The Japanese Experience Following The 1995 Great Hanshin Earthquake, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hong Kong Üniversitesi, Hong Kong, 1999. ● ● Yücel, G. Depremden Fiziksel ve Sosyal Etkilenebilirlik Degerlendirme Modeli: Avcılar Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2009.