Sporda Fanatizmin Karikatür Aracılığıyla Ele Alınması: Latif Demirci’nin Kitaplarındaki Çizgiler

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 88 - 105, 15.12.2018

Uğur Keskin , Kadir Çalışkan Volkan Aydoğdu

Öz

Bu çalışmada,
sporun vazgeçilmez bir parçası olan taraftarlık olgusu, karikatürist Latif
Demirci’nin mizahi bir biçimde ele alarak kitaplarına taşıdığı karikatürler aracılığıyla
incelenmiştir. Çalışmada; doküman, kayıt ve arşiv gibi materyalin incelenmesinde
başvurulan nitel analiz yöntemlerinden olan içerik analizi tekniği kullanılmıştır.
Yapılan inceleme, sporu yaşamlarının merkezine koyan çizgi karakterler (Muhlis
Bey, Mithat ve Mirsat) ile sınırlı olarak yürütülmüştür. Çizerin söz konusu
karakterleri, uzun yıllar süresince çizgi karelerinde hayat bulmuş ve
taraftarlık kimliğini yansıtmaları bakımından tipik birer taraftar profili
ortaya koymuşlardır. Çalışma kapsamında yapılan incelemelerde, taraftarlık
davranışının, çizgi karakterler arasında patrimonyal (babadan oğula / bu
çalışma için ustadan çırağa) biçimde aktarıldığı ve yıllar ilerledikçe
davranışlarda giderek sivrileşme ve şiddet eğilimi baş göstermeye başladığı
tespit edilmiştir. Kitapların yayımlandığı dönem göz önüne alındığında, dünya
genelinde sporda şiddetin giderek yaygınlaşmasının Türk sporunda da özellikle
futbol camiasına olan etkisini gözler önüne sermektedir. Çalışmadan elde edilen
bulgular, sporda taraftarlık davranışlarının şiddet ile olan ilişkisinin,
karikatür sanatı aracılığıyla ele alınabildiğinin bir göstergesi olması
bakımından anlamlı bir katkı niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

spor, fanatizm, karikatür, Latif Demirci

Fanaticism Fact in Sprots: An Investigation About Animated Characters of Latif Demirci

Öz

This study examines the
concept “supporting a sports team”, an inherent component of sports, through
the comics in the books of caricaturist Latif Demirci. The study uses content
analysis techniques, which is one of the qualitative analysis method often used
while analysing certain materials such as documents, logs and archives. The
analysis was limited to animated characters Muhlis Bey, Mithat and Mirsat, who
place sports in the center of their lives. These study specific characters have
been used for a long time in comics and represented typical sports fan profiles
by reflecting stereotype supporter identities. The analyses revealed that
supporter behavior followed a patrimonial pattern (passing from father to son /
in this study from master to apprentice) and was characterized with tendency to
radical fanatism and violence as the age increases. When the period in which
the comics were published is concerned, it can be observed that the increasing
violence in sports all over the world has greatly affected Tukish world of sports,
especially football. The findings of the study are expected to contribute to
the field since it shows that the relationship between supporter behavior and
violence can easily be dealt with through caricature art. 

Anahtar Kelimeler

sports, fanaticism, cartoon, Latif Demirci

Kaynakça

• Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Argan, M. ve Katırcı, H. (2015). Spor Pazarlaması (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arslanoğlu, K. (2005). Futbolun Psikiyatrisi. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Cialdini, R.B., Borden, R.J., Thorne, A., Walker, M.R., Freeman, S. ve Sloan, L.R. (1976). Basking in reflected glory: Three (football) field studies. Journal of Personality and Social Psychology, 34, 366-375.
• Çağlayan, H. S. ve Fişekçioğlu, İ. B. (2003). Futbol seyircisini şiddete yönelten faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 127-142.
• Çakmak, M. N. ve Çelik, V. O. (2016). Futbolda şiddet ve erkeklik: nefer taraftar grubu örneği. Sosyoloji Konferansları, 54(2), 299-331.
• Demirci, L. (1999). Doğuştan Fenerli Mithat (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
• Demirci, L. (1991). Mithat & Mirsat (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Demirci, L. (1987). Yes Problem. İstanbul: Dönemli Yayıncılık.
• Hacısoftaoğlu, İ., Akcan, F. ve Bulgu, N. (2012). Hayali cemaatler olarak taraftar toplulukları: Ankaragücü taraftar grupları örneği. Spor Bilimleri Dergisi, 23 (4), 159-176.
• Hunt, K. A., Bristol, T. ve Bashaw, R. E. (1999). A conceptual approach to classifying sports fans. Journal of Services Marketing, 13 (6), 439-452.
• Karikatürcüler Derneği, (1971). Başlangıcından Bugüne Türk Karikatürü, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Keskin, U. (2016). Necdet Şen’in Eserlerinde Bireyi ve Toplumu Baskı Altına Alan Yönetimsel Uygulamalara Yönelik Eleştiriler. Journal of Human Sciences, 13 (3), 5537-5550.
• Keskin, U., Çalışkan, K. ve Aydoğdu, V. (2017). Spor konulu karikatür kitapları üzerine bir inceleme. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 13-30.
• Kınalızade Ali Efendi (2005). Yüce Ahlak, İstanbul: Çilek Yayınları.
• Koçer, M. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 111-135.
• Kuru, E. (2000). Sporda Psikoloji. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Basımevi.
• Kuru, E. ve Var, L. (2009). Futbol seyircilerinin spor alanındaki saldırganlık davranışları hakkında betimsel bir çalışma (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 141-153.
• Memiş, Ş. ve Yarış İ. (2010). İstanbul’un 100 Karikatüristi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Özer, A. (2007). Karikatür Yazıları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1733.
• Pek, B. ve Demirci, L. (2007). Muhlis Bey ve Yavlum Mithat (1. Baskı). İstanbul: Leman Yayıncılık.
• Soley, Ş. (1972). Dünyadan Seçme Spor Karikatürleri. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2017, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.597a18b05f8a88.37916427
• Türksoy, A. (2003). Üç büyük kulüp futbol taraftarının sosyal kimlikleri ve şiddete bakış açıları. Spor Bilimleri Dergisi, 11 (3), 94-99.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Wakefield, K. L. ve Wann, D. L. (2006). An examination of dysfunctional sport fans: Method of classification and relationships with the problem behaviors. Journal of Leisure Research, 38 (2), 168-186.
• Yücel, A. S., Atalay, A. ve Gürkan, A. (2015). Sporda şiddet ve saldırganlığı etkileyen unsurlar. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 2 (2) 68-90.