DİVAN ŞİİRİNDE "ERKEK SEVGİLİ TİPİ" ŞEHRENGİZLERDEKİ ERKEK GÜZELLER

Yıl 2007, Cilt: 37 Sayı: 37, 61 - 83, 08.08.2012

Mücahit Kaçar

Öz

Divan şiirine konu olan sevgili, tasvir edilme şekliyle erkeksi özellikler gösterdiği için, bunların eşcinsel bir sevgiyle yazıldığı yönünde iddialar öne sürülmüştür. Bu çalışmanın ilk kısmında eşcinsel bir sevginin varlığına delil olarak gösterilen sevgili tasvirleri, divan şiirinin geneline yönelik eleştirilerden hareketle ele alınacak ve bu şekilde tasvir edilmelerinin genel sebepleri açıklanacaktır. İkinci kısımda da şehrengizler gibi erkek güzelliğini öven şiirlerin, toplumun genel ahlakî yapısı, tasavvufî inançları ve edebi geleneği içinde hangi sebeplerle bu şekilde yazıldıkları üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, şehrengiz, sevgili tipi, eşcinsellik

Kaynakça

• ABDÜLKADİROĞLU, Abdülkerim, “Şehrengizler Üzerine Düşünceler ve Beliğ’in Bursa Şehrengizi", Türk Kültürü Araştırıııaları (Prof. Dr. Şerif Baştav'a Armağan), 1988, s. 129—167.
• AKÜN, Ömer Faruk, “Divan Edebiyatı”, DİA, C. 9, İstanbul, 1994.
• ANDREWS, Walter G.~KALPAKL1, Mehmet; Tlıe Age Of Belaveds, Duke University Press, 2005.
• AYDEMİR Yaşar; “Esirî’nin Bağdat Şehrâşubu” Gazi Üniversitesi EğitimFakı'ı'Itesi Dergisi Dr. HinııııetBiray Özel Sayma 1999, s. 446- 475.
• AYDEMİR, Yaşar; “Hadi nin Saray Şehrengizi", İlmi Araştırıııalaı', İstanbul, 2001, S. 12.. s. 31- 56. ‘ '
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, “Hayretî’nin Belgrad Şehrengizi”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, c. IV-V, 1973-1974, s. 325—356.
• ;, “Taşlıcalı Dukakin— Zâde Yahya Bey’in İstanbul Şehrengizi", İstanbul
• Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 0 XVII, Ağustos 1969, s 73— 108.
• DELİÇAY, M. İzzet, Türk Edebiyatında Şelıı'eııgizler, İstanbul Unıveı sıtesı Edebiyat Fakültesi, Merkez Kütüphanesi, Tez No: 318.
• DİNGİL, Filiz, “ Platonda Oğlan Aşkına Dair Kaygılar”, Kebikeç, Sayı 13, 2000, 5.134—144.
• DOĞAN, Muhammet Nur FatilıDı'vanı ve Şer/zi, Yelkenli Yayınevi, İstanbul, 2006
• EBU’ L-ALA AFİFİ, Tasavvuf. İslamda Manevî Devrim, (Çev. H. İbıalıim Kaçar, Murat Sülün), Risale Yayınları. İstanbul, 2004.
• EYÜBOĞLU, İsmet Zeki, Divan Şiirinde Sapık Sevgi, Broy Yayınları, İstanbul, 1991.
• GELİBOLULU MUSTAFA ALİ, Görgü ve Toplum Kuralları Üzerinde Ziyafet Sofraları, haz. Orhan Şaik Gökyay, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul, 1978, CI.
• GÖLPINARLI, Abdulbakî, Divan Edebiyatı Beyanındadır, Marmara Kitabevi. İstanbul, 1945.
• İSEN, Mustafa, Latijî Tezkı'resi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
• KAHRAMAN Bahattin, Vahid Maı'ıtıımî: Hayatı, Eserleri. Edebî Kişiliği ve Eserlerinin Teııkidli Metni, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, 1995.
• KAHRAMAN, Mehmet, Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar, Beyan Yayınları, İstanbul, 1996.
• KAPLAN, Mahmut, Neşatî Divanı, Akademi Yayınevi, İzmir, 1996.
• KAYA, İdris Güven, “Dukakinzade Yahya Bey’in Şiirlerinde Cinsellik”, Journal of Turkish Studies, Sayı 14, 1990. s.273~281.
• KILIÇ, Filiz; Meşairii'ş—Şuara İnceleme Tenkitli Metin, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara, 1991.
• KORTANTAMER, Tunca, Nev’ı'zâde Atâyî ve Hanısesi, Ege Üniversitesi Yayınları, lzmir, 1997.
• KURU, Selim S., “Şiirin Aynasında: İshak Çelebi’nin Şiiri Üzerine Değinmeler", Yasak Meyve, 8.11, 2005, 5.60—63.
• KUTLAR, Fatma Sabiha, “Cinselliğin Estetik Anlatımı", Kebikeç, Sayı 13, 2000, s. 89—109.
• LEVEND, Agalı_Sım, Türk edebiyatında Şehrengı'zler ve Şelıreııgizlerde İstanbul, istanbul Fetih Derneği lstanbul Enstitüsü Yayınları, Istanbul, 1958.
• MENGİ, Mine, “Divan Şiir Dilindeki Mana, Mazınun, Nükte Kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Osmanlı Dünyasında Şiir Uluslararası Sempozyumu, lstanbul, Kasım 1999.
• ; Mesîlıî Dîvânı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1995.
• MERMER, Ahmet, “Bursa Şehrengizleri Üzerine Bir Karşılaştırma”. Journal of Turkish Studies, Harvard University, C.24/III, 2000. s. 279—288.
• MİGNON, Laurent, “Adı Vardı Aşkın”, Kanat—Bilkent Üniversitesi Tiirk Edebiyatı Merkezi Haber Bülteni, Sayı 17-18, Bahar 2005, 5.6.
• MİYASOĞLU, Mustafa; www.sanatalemi.ııet/Sayiala.asp?ııereye=yazioku&1D=6506
• ŞENTÜRK, Ahmet Atilla, “Divan Şiirinin Estetiği ", Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, C. 2., 2006, s.349—390.
• ŞENTÜRK. Ahmet Atilla; Osmanlı Şiiri Antolojisi, Yapı Kredi Yayınları. İstanbul, 1999.
• TARLAN, Ali Nihat, Edebiyat Meseleleri, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1981.
• TEZCAN, Nuran, “Güzele Bir Şehrengizden Bakış”, Türkoloji Dergisi, nr. XI, c. 1, 2001, s. 161—194.
• TIĞLI, Fatih, “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies Türkoloji Araştırmaları Dergisi —Tunca Kartalım/ner Özel Sayısı- , 2007, C.2, S. 4, s. 763—770.
• TOLASA, Harun, Ahmet Paşa 'nın Şiir Dünyası, Akçağ Yayınları, Ankara, 2001.