ÖRGÜTSEL STRESİN, ÖRGÜTSEL SESSİZLİK ve TÜKENMİŞLİK ÖLÇEĞİ ÜZERİNE ETKİSİ: ECZANE ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 45 - 66, 20.06.2017

Nuran Çakır Yıldız , Mehmet Şamil Güneş

Öz

Stres,
bireyde gerilime, üzüntüye ve çöküntüye yol açan bir etkidir. Stres, aşırı ve
genellikle istenmeyen uyarılar ile çevredeki tehdit edici olaylara karşı
bireyde, fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal olarak gelişen tepkileri
içerir. Stresin var olabilmesi ve ortaya çıkabilmesi çevresel faktörlerle
yakından ilişkilidir. Bireyler kendilerini kuşatan çevrelerinden değişik biçim
ve oranda etkilenirler. Strese neden olan stres kaynakları bireylerin üzerinde
baskı ve zorlama yaratmaktadır. Bireysel düzeydeki stres kaynakları, bireyin
görev ve sorumlulukları ile ilgili olup, yeteneklerin azalması, motivasyon
yetersizliği, kişiler arası sorunlarla başetmede yetersizlik gibi biçimlerinde
kendini göstermektedir. Stres bireysel olduğu gibi örgütsel  düzeyde de kendini gösterir ve örgüt
yönetimleri üzerindeki etkisi önemlidir. Bu araştırmada; eczane çalışanlarının
örgütsel stres, örgütsel sessizlik ve tükenmişlik algılarının belirlenmesi ve
bireysel özeliklerine göre karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçlardan yola
çıkılarak ölçekler arasındaki ilişkiler regresyon ve faktör analizi ile
incelenmiştir. Araştırma sonuçlarında stresle beraber tükenmişliğin eczane
çalışanları üzerinde arttığı görülmüştür. Faktör analizi sonuçlarında oluşan
bileşenlerden hareketle, eczane çalışanları üzerinde strese neden en önemli nedenler
işyerinde değer görmemek ve tecrübe eksikliğidir. Bunun yanında sessizliğe
neden olan ana faktör işyerlerinde ifade özgürlüğünün kısıtlanmasıdır. Tükenmişliğe
neden olan ana etkenler ise eczane çalışanları üzerinde oluşan bireysel
tükenmişlik  ve iş ahlakının yok olması
faktörü olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel stres, Örgütsel Sessizlik, Tükenmişlik Ölçeği, Eczane Çalışanları

Kaynakça

• AFTAB, H. ve JAVEED, A. (2012). The Impact of Job Stress on The Counter- productive Work Behavior (CWB) A Case Study From The Financial Sector of Pakistan, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Busıness 4 (7): 590-604.
• AKTAŞ, A. ve AKTAŞ R.(1992). İş Stresi, Verimlilik Dergisi, Milli Prodüktivie Yayınları, S: 2
• ARI, G. S., BAL, E. Ç., (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 131-148
• ARDIÇ, K. ve POLATÇI, S., (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32, 21-46.
• BALTAŞ, A. ve BALTAŞ, Z. (2002). Stres ve Başa Çıkma Yolları. Remzi Kitabevi: 21. Baskı, İstanbul
• BUDAK, Gülay, ve SÜREGEVİL,O., (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi , Cilt:20, Sayı:2, 95-108.
• CERTO, S.C. (1992). Modern Management; Quality, Ethics, and the Global Environment. Fifth Edition. Boston: Allyn and Bacon
• DAVIS, K. (1987). Human Behavior At Work: Organizational Behavior. New Delhi: TATA McGraw Hill.
• DAVIS, K. ve NEWSTROM, J.W. (1988). Organizatianol Behavior; Human Behavior at Work. Ninht Edition, New Jersey: McGraw-Hill, Inc
• DOLUNAY, A., ve PİYAL B. 2003. Öğretmenlerde Bazı Mesleki Özellikler ve Tükenmişlik. Kriz Dergisi, 11(1), ss. 35-48.
• EROĞLU Ş.G. (2014). Örgütlerde Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 19, 2014, Sayfa 147-160
• ERDOĞAN, İlhan.(1999). İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fak.Yay.No:266, İşletme İktisadı Enstitü Yayın No:158.2.Baskı.İstanbul
• European Agency for Safety and Health at Work (2014). The Business Case for Managing Stress and Psychosocial Risks https://www.healthy-workplaces.eu/en/stress-andpsychosocial-risks/the-business-case
• FİLİZÖZ, B. Ve AY F. A. Örgütlerde Mobbing Ve Tükenmişlik Olgusu Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma. Journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 2, Article Number: 3C0071
• GEPHART, J. J. K., J. R. DETERT, , L. K. E. TREVİN ve C. Amy, (2009) Silenced by fear: The nature, sources, and consequences of fear at work, Research in Organizational Behavior, 29, 1-31.
• GEZER, E. 2008. Stres Veren Yaşam Olayları’nın, Öğretim Elemanlarının, Depresyon Ve Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• HANEBUTH, Dirk (2005), Absenteeism: A crosssectional study in a high-tech metalworking plant in Germany. Thesis presented to the Faculty of Arts of the University of Zurich for the degree of Doctor of Philosophy, Zurich.
• KAN, D. Ü. (2008). Bir Grup Okul Öncesi Öğretmeninde Tükenmişlik Durumunun İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:16, Sayı:2, ss:431-438.
• LEITER, M.P. ve MASLACH, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, Vol.9, 297-308
• MASLACH, C., JACKSON, S.E., and LEITER, M.P. (1996).Maslach burnout inventory manual (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• MASLACH, Christina ve Philip G. ZIMBARDO (1982), Burnout – The Cost of Caring, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• MORRISON E.W. ve, MILLIKEN F.J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. The Academy of Management Review, 25(4), 706-725
• MILLIKEN, F.J.,MORRISON, E.W. (2003).Shades of silence: Emerging themes and future directions for research on silence in organizations. Journal of Management Studies, 40(6), 1564-1568.
• MORRISON, E. W., MILLIKEN, E J. (2000). Organizational Silence: A Barrier to Change and Development in a Pluralistic World. Academy of Management Review, 25(4), 706-725. MORRISON, E. W., MILLIKEN, F. J. (2003). Speaking Up, Remaining Silent: The Dynamics of Voice and Silence in Organizations. Journal of Management Studies, 40(6), 1353-1358.
• OĞUZBERK, M. ve A. AYDIN (2008). Ruh Sağlığı Çalışanlarında Tükenmişlik’. Klinik Psikiyatri, 11:167-17.
• PANTELİ, N., S.FİNEMAN, (2005). The sound of silence: the case of virtual team organising, Behaviour & Information Technology, 24(5), (September), 347 – 352.
• PINDER C. C., K. P. HARLOS, (2001). Employee Silence: Quiescence and Acquiescence as Responses to Perceived Injustice, Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331- 370
• PERLOW, L. A., S. WİLLİAMS, (2003). Is Silence Killing Your Company, Harward Business Review, (May), 3-8
• ORGAN, Dennis W., W. Clay Hammer. (1982). Organizational Behavior.Business Publications Inc.: USA
• ÖZDEMİR, Ali (2013). Yönetim Biliminde İleri Araştırma Yöntemleri ve Uygulamalar, (3. Baskı), İstanbul: Beta Yayınları.
• SELYE, H. (1977). Stress Without Distress. Teach Yourself Books, Yıl.3, Sayı.21.
• SÜRGEVİL, O. 2006. Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Ankara: Nobel Yayın
• SILIĞ, Aylin (2003), Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, T.C. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehi
• TELLİ, E., ÜNSAR, A. S., OĞUZHAN, A., (2012). Liderlik Davranış Tarzlarının Çalışanların Örgütsel Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Eğilimleri Üzerine Etkisi: Konuyla İlgili Bir Uygulama, EJOVOC: Electronic Journal of Vocational Colleges, 2 (2), 135-150.
• TOPALOĞLU, M., ve KOÇ, H. 2007. Öğretmenlerden Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Kamu-İş Dergisi, 9(3), ss.31-52.
• VAKOLA, M., D. BOURADAS, (2005). Antecedents And Consequences of Organisational Silence: An Empirical İnvestigation, Employee Relations, 27(5), 441-458.
• Waters, T. R., et al. (1994). Applications manual for the revised NIOSH lifting equation, Citeseer.