Kıvırcık Koyunlarında Stereolojik Metotla Cranial Hacim Hesaplanması ve Bunun Kraniyometrik Ölçümleri ile İlişkisi

Yıl 2012, Cilt: 38 Sayı: 2, 107 - 119, 14.11.2012

Haluk Ömer Hasan Alpak

Öz

ÖZET

Bu çalışmada toplam 40 adet Kıvırcık koyunun (20 erkek, 20 dişi) kafatası kullanıldı. Bu amaçla kafataslarından 4 adet morfometrik (canlı, karkas, kafa ve kafatası ağırlıkları) ve 23 craniometrik ölçüm alındı. Kafataslarından yapılan paralel kesitler kullanılarak nokta sayım tekniği ile cranial hacim hesaplanması yapıldı. Kıvırcık ırkı koyunlarda, cranial hacim dişiler için 133,89±10,82 cm3, erkekler için ise 136,10±17,281 cm3 olarak tespit edildi. Uygulanan nokta sayım tekniği ile %1'den daha küçük bir hata katsayısı ile hesaplandı. Morfometrik verilerin hem dişi hem de erkek koyunlar arasındaki farkın istatistiki olarak önem taşıdığı gözlenirken, cranial hacim değerleri arasındaki farkın önemli olmadığı belirlendi. Hem dişi hem de erkek koyunlarda tüm kafatasının genel değerlendirmesinde önem taşıyan kafatasının uzunluk değerleri (M1, M2, M3) ile cranial hacim arasında P<0,001 düzeyinde istatistiki olarak önemli korrelasyonlar gözlendi. Genişlik değerleriyle (M22, M23) arasındaki ilişkinin önemsiz olduğu saptandı. Yapılan bu çalışmada genel olarak ilişkinin, kafatasının genişliğinden ziyade uzunluk ölçümleriyle arasında bulunduğu belirlendi. Neurocranium'un değerlendirilmesinde önem taşıyan M4, M6, M7, M8, M9, M18 ve M19 ölçümlerinin dişi ve erkekler arasında gözlenen farklarının değişik düzeylerde olduğu saptandı. Neurocranium'un uzunluğu ile ilgili olan M4 ve M7 ölçümlerinin dişi ve erkekler arasında gözlenen farklarının istatistikî açıdan önem taşımadığı belirlenirken, diğer ölçümler arasındaki farkların P<0,05 ile P<0,001 düzeylerinde değişen istatistikî öneme sahip oldukları gözlendi. Craniometrik ölçümlerden facial bölge ile ilgili olanların (M5, M10, M11, M12, M20 ve M21) dişi ve erkekler arasındaki farklarının istatistikî açıdan P<0,001 düzeyinde (sadece M10 için P<0,05) önemli oldukları tespit edildi. Occipital bölge hakkında fikir veren ölçümlerden (M13-M17) sadece M16 ve M17'nin dişi ve erkekler arasında gözlenen farkın istatistikî olarak önem taşımadığı gözlenirken, diğerlerinin P<0,001 düzeyinde öneme sahip olduğu belirlendi. Sonuç olarak yapılan çalışmada, kıvırcık ırkı koyunlarda elde edilen cranial hacim değerleri, sağlıklı ve nörolojik olarak herhangi bir hastalık belirtisi göstermeyen hayvanlardan alınmış olması nedeniyle, beyin hacmi ve cranial hacim ilişkisi üzerindeki çalışmalarda referans veri olarak değer göreceğini düşünmekteyiz. Aynı zamanda tarafsız ve güvenilir bir yöntem olduğu kabul gören stereolojik yöntemle sağlıklı kıvırcık koyunlarından elde edilen bu değerlerin koyun ırklarının karşılaştırmasında da yararlanılacağına inanmaktayız.

Anahtar Kelimeler: Kıvırcık koyunu, kafatası, kraniyometri, stereoloji, kraniyal hacim

 

ABSTRACT

CRANIAL VOLUME ESTIMATION USING STEREOLOGICAL METHOD IN KIVIRCIK SHEEP AND

ITS CORRELATIONS BETWEEN SKULL PARAMETERS

 

We used 40 Kıvırcık breed sheep (20 male, 20 female) skulls in this study. We took 4 morphometric (body, carcas, head and skull weights) and 23 craniometric measurements from the skulls. Cranial volume estimation, using point counting technique on the paralel crosssections from the skulls was done. In Kıvırcık breed sheep, we determined that cranial volume is 133.89±10.815 cm3 for females and 136.10±17.281 cm3 for males. The estimation using the stereological point counting technique gave us less than 1% coefficiency of error. The coefficient of error was less than 5% for the stereological estimates using point counting technique. All the data were evaluated for sexual dimorphism. We observed that according to morfpohometric data the difference between males and females was statistically significant. But the difference among cranial volume values was not significant. To observe the differences in cranial morphology with more details and to be able to make comparisons in indices estimations made by different authors, we estimated our indices 6 different ways in this study. We observed statistically important correlastions between cranial volume and the skull length values that are important in evaluation of whole skull (M1, M2, M3) in both male and female sheep (P<0.001). We determined that the relation between width values was not significant. In this study, we designated that general relation was between skull length measurements than skull width. According to results of the measurements (M4, M6, M7, M8, M9, M18 and M19) that are important for evaluation of neurocranium variousness between male and female was observed in different levels. According to results concerning the length of neurocranium (M4 and M7) variousness between male and female was not significant statistically, while differences among other measurements were statistically significant at the variation of P<0.05 and P<0.001 levels. According to results of craniometric measurements concerning facial region (M5, M10, M11, M12, M20 and M21), it is designated that the differences between male and female were statistically significant in P<0.001 level (for only M10 it was P<0.05). The measurements, which give an idea about occipital region (M13, M17), were significant in P<0.001 level, however only in M16 and M17 the differences designated between male and female were not significant statistically. As a result we think that cranial volume values determined from Kıvırcık breed sheep in our study will be treated as reference data for studies in brain volume and cranial volume relation, because the data were taken from animals which were healthy and without any symptoms of neurological disease. Also we believe that values determined by stereological method which are unbiased and reliable, from healthy Kıvırcık breed sheep, will be used in other sheep breed comparisons.

Key Words: Kıvırcık sheep, skull, craniometry, stereology, cranial volume

Anahtar Kelimeler

Kıvırcık koyunu, kafatası, kraniyometri, stereoloji, kraniyal hacim

Kaynakça

• Akçapınar, H., 1994. Koyun Yetiştiriciliği. Medisan Yayınevi, Ankara.
• Arencibia, A., Vazquez, J.M., Ramirez-Gonzalez, J.A., Moreno, F . , Gil, F . , Latorre, R., Ramirez-Zarzosa, G., Sandoval, J.A., Sosa- Perez, Y . C . , 1997. Correlación anatomi- radiologica de la cabeza an la Cabra de raza Canaria (Capra hircus L.). Anatomia Histologia Embryologia - Journal of Veterinary Medicine Series C-Zentralblatt für Veterinärmedizin Reihe C 26, 165-172.
• Clatterbuck, R . E . , Sipos, E.P., 1997. The efficient calculation of neurosurgically relevant volumes from computed tomographic scans using Cavalieri's direct estimator. Neurosurgery 40 (2), 339-343.
• Hoefs, M., 2000. The thermoregulatory potential of ovis cores. Canadian Journal of Zoology 78 (8), 1419-1426.
• Howard, M.A., Roberts, N., Garcia-Finana, M., Cowell, P.E., 2003. Volume estimation of prefrontal cortical subfields using MRI and stereology. Brain Research Protocols 10 (3), 125-138.
• Majunath, K . Y . , 2002a. Estimation of cranial volume in dissecting room cadavers. Journal of the Anatomical Society of India 51, 168-172.
• Majunath, K . Y . , 2002b. Estimation of cranial volume- an overview of methologies. Journal of the Anatomical Society of India 51, 85-91.
• Malik, M.R., Taluja, J.S., Roa, K . C . , Shrivastava, A.M., 1989. Skull parameters as an index to endocranial volume in goat. Indian Journal of Animal Science 59 (6), 669-671.
• Mayhew, T.M., Olsen, D.R., 1991. Magnetic resonance imaging (MRI) and model - free estimates of brain volume determined using the Cavalieri principle. Journal of Anatomy 178, 133-144.
• Mazonakis, M., Damilakis, J . , Varveris, H., 1998. Bladder and rectum volume estimations using CT and stereology. Computerized Medical Imaging and Graphics 22, 195-201.
• Mazonakis, M., Karampekios, S., Damilakis, J . , Voloudaki, A., Gourtsoyiannis, N., 2004. Stereological estimation of total intracranial volume on CT images. European Radiology 14, 1285-1290.
• Nishida, T., Hayashi, Y . , Lee, C.S., Cho, Y . J . , Hashiguchi, T., Moghizuki, K , 1983. Measurements of the skull of Native Cattle in Korea. Japanese Journal of Veterinary Science 45 (4), 537-541.
• Odacı, E . , Şahin, B., Sönmez, O.F., Kaplan, S., Baş, O., Bilgiç, S., Bek, Y . , Ergür, H., 2003. Rapid estimation of the vertebral body volume: A combination of the Cavalieri principle and computed tomography images. European Journal of Radiology 48, 316-326.
• Onar, V., 1999. A morphometric study on the skull of the German shepherd dog (Alsatian). Anatomia, Histologia, Embryologia 28, 253-256. l l 9
• Onar, V., Güneş, H., 2003. On the variability of the skull shape of German Shepherd (Alsatian) puppies. The Anatomical Record A 272, 460ı 466.
• Rao, G.S., 1967. Cranial capacity of the adult bovine skull. Journal of the Anatomical Society of India l6, l 2 l - l 2 7 .
• Regedon, S., Franco, A., Garin, J.M., Robina, A., Lignereux, Y . , 1991a. Computerized tomographic determination of the cranial volume of the dog applied to racial and sexual differantiation. Acta Anatomica l42, 347-350.
• Regedon, S., Franco, A., Lignereux, Y . , Garin, J . , Martin, A., 1992. Le volume crânien chez le Pékinois recherche Tomodensitométrique, différence liée au sexe. Revue de Medecine Veterinaire l43, 745-748.
• Regedon, S., Lignereux, Y., Garin, J.M., Martin, A., Robina, A., 1991b. Volumétrie crânienne chez le Pointer. Revue de Medecine Veterinaire l42, 907-9l0.
• Reifinger, M., 1997. Volumetrische untersuchungen zur senilen Hirninvolution beim Hund. Anatomia, Histologia, Embryologia 26, l 4 l - l46.
• Roberts, N., Cruz-Orive, L . M . , Reid, N.M.K., Brodie, D.A., Bourne, M., Edwards, R.H.T., 1993. Unbiased estimation of human body composition by the Cavalieri method using magnetic resonance imaging. Journal of Microscopy l 7 l , 239-253.
• Robina, A., Regedon, S., Guillen, M.T., Lignereux, Y., 1991. Utilization of compterized tomography for the determination of the volume of the cranial cavity of the Galgo hound. Acta Anatormca 140, 108-111.
• Rosen, G.D., Harry, J.D., 1990. Brain volume estimation from serial section measurements: a comparison of methodologies. Journal of Neuroscience Methods 35 (2), 115-124.
• Saber, A.S., 1989. Cranial capacity of the sheep and goat. Assiut Veterinary Medical Journal 21 (42), 1-6.
• Sandhu, P.S., Dhingra, L.D., 1986. Cranial capacity of Indian Camel. Indian Journal of Animal Sciences 56 (8), 870-872.
• Şahin, B., Aslan, H., Ünal, B., Canan, S., Bilgiç, S., Kaplan, S., Tümkaya, L . , 2001. Brain volumes of the lamb, rat and bird do not show hemispheric asymmetry: A stereological study. Image Analysis and Stereology 20, 9-13.
• Şahin, B., Emirzeoğlu, M., Uzun, A., İncesu, L . , Bek, Y., Bilgiç, S., Kaplan, S., 2003. Unbiased estimation of the liver volume by the Cavalieri principle using magnetic resonance images. European Journal of Radiology 47 (2), 164-170.
• Teria, S., Endo, H., Rerkamnuaychoke, W., Hondo, E . , Agungpryono, S., Kitamura, N., Kurohmaru, M., Kimura, J . , Hayashi, Y . , Nishida, T., Yamada, J . , 1998. An osteometrical study of cranium and mandible of Lesser Mouse Deer (Chevrotain), Tragulus javanicus. Journal of Veterinary Medical Science 60, 1097-1105.
• Wehausen, J.D., Roy Ramey, I.I.R., 2000. Cranial morphometric and evolutionary relationships in the northern range of Ovis Canadensis. Journal of Mammalogy 81 (1), 145-161.