COMPOSITION OF MOSQUITO SPECIES (DIPTERA: CULICIDAE) IN ISTANBUL

Yıl 2014, Cilt: 40 Sayı: 2, 249 - 259, 22.07.2014

Kerem Öter , Erkut Tüzer

Öz

This study was conducted between May and October 2003 and between May and October 2004 to determine the composition of mosquito species in Istanbul. Totally 1989 adult mosquitoes, 826 (41.53%) males and 1163 (58.47%) females were collected by larvae and pupae rearing and by using CDC miniature light traps. Larvae and pupae were collected from 71 breeding sites belonging to 14 different habitats (tire, marsh, cellar, stream, temporary natural pond, permanent natural pond, septic tank, lake, pool, well, puddle, water tank, water canal and water storage cups). Identification of the species was based on morphological characters of females. As a result, eight species belonging to five genera were identified. Out of 1085 females reared from of larvae and pupae, 992 (91.4%) were Culex pipiens, 32 (2.95%) Culiseta longiareolata, 22 (2.03%) Anopheles maculipennis complex (except Anopheles sacharovi), 18 (1.66%) An. claviger, 13 (1.20%) Cs. annulata, 3 (0.28%) Aedes vexans, 3 (0.28%) Cx. hortensis and 2 (0.18%) Ochlerotatus caspius. All of the 78 females collected by using the CDC miniature light traps were Cx. pipiens. Out of 14 habitat types, Cx. pipiens, An. claviger, An. maculipennis complex (except An. sacharovi), Cs. longiareolata, Ae. vexans, Cs. annulata, Oc. caspius and Cx. hortensis was found in 14, 6, 5, 3, 2, 2, 2 and 1 habitat type, respectively. Except Cx. hortensis, all identified species are known to be capable of transmitting some pathogens to humans. It is suggested that, these species may have an important role for public health in Istanbul in the future.

Key Words: Mosquitoes, Culicidae, habitat, Istanbul, Turkey

Anahtar Kelimeler

Mosquitoes, Culicidae, habitat, Istanbul, Turkey

İstanbul’da Sivrisinek Türlerinin (Diptera: Culicidae) Kompozisyonu

Öz

Bu çalışma İstanbul’da bulunan sivrisinek türlerinin kompozisyonunu belirlemek için Mayıs–Ekim 2003 ve Mayıs-Ekim 2004 tarihleri arasında yürütülmüştür. Çalışma süresince, üreme yerlerinden toplanan larva ve pupaların yetiştirilmesi ve CDC minyatür ışık tuzakları ile 826’sı (%41,53) erkek ve 1163’ü (%58,47) dişi olmak üzere toplam 1989 erişkin sivrisinek elde edilmiştir. Larva ve pupa örnekleri 14 farklı habitat tipine (araba lastiği, bataklık, bodrum, dere, geçici doğal gölet, kalıcı doğal gölet, fosseptik çukuru, göl, havuz, kuyu, su birikintisi, su deposu, su kanalı, su saklama kapları) ait 71 üreme yerinden toplanmıştır. Tür teşhisleri dişi sivrisineklerin morfolojilerine dayalı olarak yapılmıştır. Çalışma sonucunda beş cinse ait sekiz sivrisinek türünün varlığı tespit edilmiştir. Larva ve pupalardan yetiştirilen 1085 dişi sivrisineğin 992’si (%91,43) Culex pipiens, 32’si (%2,95) Culiseta longiareolata, 22’si (%2,03) Anopheles maculipennis grubu (Anopheles sacharovi hariç), 18’i (%1,66) An. claviger, 13’ü (%1,20) Cs. annulata, 3’ü (%0,28) Aedes vexans, 3’ü (%0.28) Cx. hortensis ve 2’si (%0,18) Ochlerotatus caspius olarak tespit edilmiştir. CDC minyatür ışık tuzakları ile toplanan 78 adet dişi sivrisineğin tamamı Cx. pipiens olmuştur. Çalışmada Cx. pipiens’e 14 habitat tipinin hepsinde rastlanırken An. claviger’e 6, An. maculipennis grubuna (An. sacharovi hariç) 5,
Cs. longiareolata’ya 3, Ae. vexans’a, Cs. annulata ve Oc. caspius’a 2 ve Cx. hortensis’e bir habitat tipinde rastlanmıştır. Bulunan türlerden Cx. hortensis haricindekilerin insanlara bazı patojenleri nakletme yeteneğinde olduğu bilinmektedir. Bu türler gelecekte İstanbul’da halk sağlığı açısından önem taşıyabilirler.

Anahtar Kelimeler: Sivrisinekler, Culicidae, habitat, İstanbul, Türkiye

Anahtar Kelimeler

Sivrisinekler, Culicidae, habitat, İstanbul, Türkiye

Kaynakça

• kullanılmıştır (Darsie ve SamanidouVoyadjoglou, 1997; Glick, 1992; Harbach, 1985; Postiglione ve ark., 1973; SamanidouVoyadjoglou ve Harbach, 2001; Schaffner ve ark., 2001). Sivrisinek türlerinin görülme oranları arasındaki istatiksel farklılığı karşılaştırmak
• üzere x 2 testi uygulanmıştır. Bulgular Çalışma sonucunda beş cinse ait sekiz sivrisinek türü tespit edilmiştir. Bu türler, Aedes (Aedimorphus) vexans (Meigen, 1830), Anopheles (Anopheles) claviger (Meigen, 1804)
• An. maculipennis grubu, Culex (Maillotia) hortensis (Ficalbi, 1889), Cx. (Culex) pipiens
• Linnaeus, 1758, Culiseta (Culiseta) annulata
• (Schrank, 1776), Cs. (Allotheobaldia) longiareolata (Macquart, 1838) ve Ochlerotatus
• (Ochlerotatus) caspius (Pallas, 1771)’tur. Yirmi üç ilçede 71 üreme yerinden yapılan larva ve pupa örneklemeleri sonucu, 803’ü erkek
• (%42,53) ve 1085’i dişi (%57,47) olmak üzere toplam 1888 adet erişkin sivrisinek elde edilmiştir. Işık tuzakları ile yapılan örnekleme
• çalışmaları sonucunda ise 12 ilçeden, 23’ü erkek (%22,78) ve 78’i dişi (%77,22) olmak üzere toplam 101 adet sivrisinek toplanmıştır. Genel toplamda, saha çalışmaları süresince 826’sı erkek (%41,53) ve 1163’ü dişi (%58,47) olmak
• üzere toplam 1989 adet erişkin sivrisinek elde edilmiştir. Larva ve pupadan erişkin döneme yetiştirilen sivrisineklerden en çok elde edilen tür 992 adet
• (%91,43) ile Culex pipiens olarak belirlenmiştir. İkinci sırada 32 adet (%2,95) ile Cs. longiareolata ve üçüncü sırada 22 adet (%2,03) ile An. maculipennis grubu (An. sacharovi hariç) en çok rastlanan türler olmuştur. Larva ve pupa yetiştirmelerinden elde edilen erişkin sivrisinek türlerinin ilçelere göre sayısal dağılımı ve görülme oranları arasındaki farklılığın önemlilik derecesi Tablo 1’de verilmiştir. Larva ve pupadan erişkin döneme yetiştirilen sivrisinek türlerinin aylara ve yıllara göre görülme oranları ve bu oranlar arasındaki farklılığın önemlilik derecesi Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2’ye göre, larva ve pupadan yetiştirilen dişi sivrisinek sayısı en fazla 241 adet (%22,21) ile Haziran ayında elde edilmiştir. Larva ve pupa örneklemelerinde Ae. vexans’a 2, An. claviger’e 6, An. maculipennis gruba (An. sacharovi hariç) 5, Cs. annulata’ya 2, Cs. longiareolata’ya 3, Oc. caspius’a 2 ve Cx. hortensis’e 1 habitat tipinde rastlanmıştır. Cx. pipiens 14 farklı habitat tipinin tümünde rastlanan tek tür olmuştur. Tespit edilen sivrisinek türlerinin habitat tiplerine göre dağılımı Tablo 3’te verilmiştir. CDC minyatür ışık tuzakları ile toplanan 78 adet dişi sivrisineğin tamamı Cx. pipiens olarak tespit edilmiştir. Bu metodla toplanan dişi sivrisinek sayısı ise en fazla 27 adet (%34,62) ile Temmuz ayında elde edilmiştir. Tartışma İstanbul’da sivrisinek tür kompozisyonunu ve dağılımlarını belirlemek amacıyla yürütülmüş olan bu araştırmada, beş cinse ait sekiz sivrisinek türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türler, Aedes vexans, Anopheles claviger, Anopheles maculipennis grubu (An. sacharovi hariç), Culex hortensis, Culex pipiens, Culiseta annulata, Culiseta longiareolata ve Ochlerotatus caspius’tur. Bu türlerin tümü, Ramsdale ve ark. (2001) Türkiye sivrisinek türleri listesinde yer almaktadır. Bu çalışmada tespit edilen sivrisinek türlerinin son 32 yılda Türkiye’de kaydedildiği yerler Tablo 4’te verilmiştir.
• Anopheles maculipennis grubu içerisindeki bazı türlerin izomorfik oluşu nedeni ile taksonomideki yerleri uzun yıllar tartışma konusu olmuştur. Son yıllarda ribozomal DNA (rDNA-ITS2) sekans analizlerine dayalı moleküler çalışmaların katkısıyla bu grubun Palaearktik bölgede on bir tür (An. artemievi, An. atroparvus, An. beklemishevi, An. daciae, An. labranchiae, An. maculipennis s.s., An. martinius, An. melanoon, An. messeae, An. persiensis, An. sacharovi) ile temsil edildiği bilinmektedir. (Laboudi ve ark., 2011; Linton ve ark., 2007; White, 1978). Türkiye’de ise bu gruba ait üç türün (An. maculipennis s.s., An. melanoon, An. sacharovi), varlığı rDNA-ITS2 sekans analizleri sonucunda kesinlik kazanmıştır
• (Sevgili ve Şimşek 2012; Şimsek ve ark. 2011b).
• Tablo Larva ve pupa yetiştirmelerinden elde edilen erişkin sivrisinek türlerinin ilçelere göre sayısal dağılımı ve görülme oranları arasındaki farklılığın önemlilik derecesi. Table Numeric distribution of adult mosquito species by districts obtained from the larvae and pupae rearings and the importance degree of diversity between presence rates. Türler Ae . ve x a n s An . cla vig er An . m a cu li p en n is g ru b u (An .s ch a ro vi h a riç Cs. a n n u la ta Cs. lo n g ia re o la ta Cx . h o rte n sis Cx . p ip iens Oc . ca sp iu s To p la m İlçeler n % n % n % n % n % n % n % n % n Avcılar 8 21,1 5 13,2 25 65,8 38 Bahçelievler 6 100 6 Bakırköy 21 100 21 Beşiktaş 19 100 19 Beykoz 3 1,42 2 0,95 5 2,37 0 201 95,3 211 Büyükçekmece 3 5,56 51 94,4 54 Çatalca 1 1,79 7 12,5 48 85,7 56 Esenler 1 8,33 11 91,7 12 Eyüp 3 5,36 5 8,93 46 82,1 2 3,57 56 Gaziosmanpaşa 1 1,67 4 6,67 55 91,7 60 Kadıköy 22 100 22 Kağıthane 68 100 68 Kartal 0 16 42,1 22 57,9 38 Küçükçekmece 2 7,14 26 92,9 28 Maltepe 21 100 21 Pendik 31 100 31 Sarıyer 1 1,37 72 98,6 73 Silivri 15 100 15 Şile 2 5,71 33 94,3 35 Tuzla 8 10,8 66 89,2 74 Ümraniye 5 7,25 64 92,8 69 Üsküdar 6 42,9 8 57,1 14 Zeytinburnu 3 4,69 61 95,3 64 Toplam 3 0,28 18 1,66 22 2,03 13 1,2 32 2,95 3 0,28 992 91,4 2 0,18 1085 Ö d c bc c b d a d n : Sivrisinek sayısı
• Ö: (Oransal Farkın Önemliliği) - Farklı harf ile ifade edilen oranlar arasındaki farklılık önemlidir (P<0,05). 254 Kerem Öter, Erkut Tüzer Tablo Larva ve pupadan erişkin döneme yetiştirilen sivrisinek türlerinin aylara ve yıllara göre görülme oranları ve bu oranlar arasındaki farklılığın önemlilik derecesi. Table Rates of adult mosquito species reared from larvae and pupae by months and years and the importance degree of the diversity between rates. Türler Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Toplam 2003 n % n % n % n % n % n % n % Ö Ae. vexans c An. claviger 8 29,63 8 3,33 b An. maculipennis grubu (An.sacharovi hariç) c Cs. annulata c Cs. longiareolata 16 57,14 16 6,67 b Cx. hortensis c Cx. pipiens 19 70,37 79 100 49 100 22 100 35 100 12 42,86 216 90 a Oc. caspius c Toplam 27 100 79 100 49 100 22 100 35 100 28 100 240 100 2004 n % n % n % n % n % n % n % Ö Ae. vexans 3 1,39 3 0,36 de An. claviger 2 1,23 3 1,84 2 0,93 2 2,44 1 3,23 10 1,18 cd An. maculipennis grubu (An.sacharovi hariç) 3 1,85 5 3,07 7 3,24 6 7,32 1 3,23 22 2,60 b Cs. annulata 5 2,62 8 4,91 13 1,54 bc Cs. longiareolata 16 9,82 16 1,89 bc Cx. hortensis 3 1,85 3 0,36 de Cx. pipiens 186 97,38 154 95,06 131 80,37 202 93,52 74 90,24 29 93,55 776 91,83 a Oc. caspius 2 0,93 2 0,24 e Toplam 191 100 162 100 163 100 216 100 82 100 31 100 845 100 2003 + 2004 n % n % n % n % n % n % n % Ö Ae. vexans 3 1,26 3 0,28 d An. claviger 8 3,67 2 0,83 3 1,42 2 0,84 2 1,71 1 1,69 18 1,66 c An. maculipennis grubu (An.sacharovi hariç) 3 1,24 5 2,36 7 2,94 6 5,13 1 1,69 22 2,03 bc Cs. annulata 5 2,29 8 3,77 13 1,20 c Cs. longiareolata 16 7,55 16 27,12 32 2,95 b Cx. hortensis 3 1,24 3 0,28 d Cx. pipiens 205 94,04 233 96,68 180 84,91 224 94,12 109 93,16 41 69,49 992 91,43 a Oc. caspius 2 0,84 2 0,18 d Toplam 218 100 241 100 212 100 238 100 117 100 59 100 1085 100 n : Sivrisinek sayısı Ö: (Oransal Farkın Önemliliği) - Farklı harf ile ifade edilen oranlar arasındaki farklılık önemlidir (P<0,05).
• Akalın, M.S., 1936. Anadolu makulipennis’leri. T.C. Merkez Hıfzıssıhha Müessesesi Neşriyatı 3. Recep Usluoğlu Basımevi, Ankara.
• Akıner, M.M., Çaglar, S.S., 2010. Birecik, Beyşehir ve Çankırı bölgelerinde Anopheles maculipennis grup türlerinin polimeraz zincir reaksiyonu (PZR) kullanarak araştırılması. Türkiye Parazitoloji Dergisi 34, 50-54.
• Aldemir, A., Boşgelmez, A., 2006. Population dynamics of adults and immature stages of mosquitoes (Diptera: Culicidae) in Gölbaşı district, Ankara. Turkish Journal of Zoology 30, 9Aldemir, A., Demirci, B. Kırpık, M.A., Alten, B., Baysal, A., 2009. Species Composition and Seasonal Dynamics of Mosquito Larvae (Diptera: Culicidae) in Iğdır Plain, Turkey. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 15 (1), 103-110.
• Alkan, S.S., 2008. Iğdır Ovası’nda Kapalı Alanlardaki Sivrisinek (Diptera: Culicidae) Türlerinin Örneklenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Alptekin, D., Kasap, H., 1997. Çukurova’da sık bulunan Culicidae (Diptera) türlerinin ergin öncesi evrelerinin bulunduğu habitatlar ve bu habitatların önemli fiziksel ve kimyasal özellikleri. Turkish Journal of Zoology 21 (1), 1Alten, B., 1993. Muğla İli, Ortaca ve Dalaman Yörelerinde Culex Türlerinin (Diptera: Culicidae) Biyo-Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alten, B., Bellini, R., Çağlar, S.S., Şimşek, F.M., Kaynaş, S., 2000. Species composition and seasonal dynamics of mosquitoes in the Belek region of Turkey. Journal of Vector Ecology 25 (2), 146-154.
• Alten, B., Boşgelmez, A., 1996. Muğla ili, Ortaca ve Dalaman yörelerinde bulunan Culex (Diptera: Culicidae) türlerinin biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar I. Turkish Journal of Zoology 20, 27Bedir, H., Kuçlu, Ö., Erdem, F., Demirci, B., Aldemir, A., 2011. Türkiye İçin Altı Yeni Sivrisinek Kaydı. In: 17. Ulusal Parazitoloji Kongresi ve Kafkasya ve Ortadoğu Paraziter Hastalıklar Sempozyumu, Kars, Türkiye, 161.
• Çağlar, S.S., Alten, B., Bellini, R., Şimşek, F. M., Kaynaş, S., 2003. Comparsion of nocturnal activities of mosquitoes (Diptera: Culicidae) sampled by New Jersey light traps and CO2 traps in Belek, Turkey. Journal of Vector Ecology 28 (1), 1-11.
• Çetin H., Yanıkoğlu A., 2004. Antalya kentinde bulunan Sivrisinek (Diptera: Culicidae) türleri, üreme alanları ve baskın tür Culex pipiens L.’in bazı özellikleri. Türkiye Entomoloji Dergisi 28, 283Darsie, R.E., Samanidou–Voyadjoglou, A., 1997. Keys for the mosquitoes of Greece. Journal of the American Mosquito Control Association 13 (3), 247-254.
• Doğan, F., 1987. Çukurova bölgesi sivrisinek faunasının araştırılması. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 26 (2), 617-623.
• Doğan, F., Tokgöz, M., 1980. İzmir bölgesi anofel sivrisinek faunası ve malathiona karşı hassasiyet durumları. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 19 (4), 713-732.
• ECDC, 2009. Technical Report. Development of Aedes albopictus risk maps. European Centre for Disease Prevention and Control. Stockholm, Sweden.
• Erdem, F., 2007. Kars Platosu’nda Sivrisinek (Diptera: Culicidae) Larva/Pupa Populasyon Dinamizmi Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Ergunay, K., Gunay, F., Oter, K., Kasap, O.E., Orsten, S., Akkutay, A.Z., Erdem, H., Ozkul, A., Alten, B., 2013. Arboviral surveillance of field-collected mosquitoes reveals circulation of West Nile virus lineage 1 strains in Eastern Thrace, Turkey. Vector-Borne and Zoonotic Diseases 13 (10), 744-52.
• Gerberg, E. J., 1970. Mannual for mosquito rearing and experimental techniques. Journal of the American Mosquito Control Association 5, 1-109.
• Glick, J.I., 1992. Illustrated key to the female Anopheles of southwestern Asia and Egypt (Diptera: Culicidae). Mosquito Systematics 24, 125-1
• Gündüz, Y.K., Aldemir, A., Alten, B., 2009. Seasonal dynamics and nocturnal activities of mosquitoes (Diptera: Culicidae) in the Aras Valley, Turkey. Turkish Journal of Zoology 33, 269-276.
• Harbach, R.E., 1985. Pictorial keys to the genera of mosquitoes, subgenera of Culex and the species of Culex (Culex) occuring in southwestern Asia and Egypt, with a note on the subgeneric placement of Culex deserticola (Diptera: Culicidae). Mosquito Systematics 17 (2), 83-107.
• Harbach, R.E., 1988. The mosquitos of the subgenus
• Culex in southwestern Asia and Egypt. Contributions of the American Entomological Institute 24 (1), 1-240. Inci A, Yildirim A, Njabo KY, Duzlu O, Biskin Z, Ciloglu A., 2012.
• Detection and molecular characterization of avian Plasmodium from mosquitoes in central Turkey. Veterinary Parasitology 188 (1-2), 179-84. İBB, 2006. Kente Bakış, Konum. İstanbul Büyükşehir Belediyesi: http://www.ibb.gov.tr/trTR/KenteBakis/Istanbul/Konumu (Erişim 02006).
• Jetten, T.H., Takken, W., 1994. Anophelism without
• Malaria in Europe. A Review of the Ecology and Distribution of the Genus Anopheles in Europe. Wageningen Agricultural University Papers 94-95. Kalaycioglu H, Korukluoglu G, Ozkul A, Oncul O, Tosun S, Karabay O, Gozalan A, Uyar Y, Caglayık DY, Atasoylu G, Altas AB, Yolbakan S, Ozden TN, Bayrakdar F, Sezak N, Pelıtlı TS, Kurtcebe ZO, Aydın E, Ertek M., 2012. Emergence of West Nile virus infections in humans in Turkey, 2010 to 2011. Euro Surveillance 17 (21), pii=20182: http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.as px?ArticleId=20182 (Erişim 30.12.2013).
• Kasap, H., Kasap, M., 1983a. Türkiye Anophelinae türleri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 40(1), 39-52.
• Kasap, H., Kasap, M., 1983b. Relative abundance of mosquitoes breeding in septic tanks in the campus of Çukurova University. Çukurova
• Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 4, 301-310. Kasap, H., Kasap, M., Mimioğlu, M. M., Aktan, F., 19 Çukurova ve çevresinde sivrisinek ve malaria üzerine araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi Seri C Tıp 5, 141-150. Kasap, M., 1985. Sivrsinek larvalarının habitat tiplerinin incelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel
• Biyoloji Dergisi 42 (2), 269-274. Laboudi, M., Faraj, C., Sadak, A., Harrat, Z., Boubidi, S.C., Harbach, R.E., Aouad, R.E., Linton, Y.M., 2011. DNA barcodes confirm the presence of a single member of the Anopheles maculipennis group in Morocco and Algeria: An. sicaulti is conspecific with An. labranchiae. Acta Tropica 118, 6-13.
• Linton, Y.M., Smith, L, Koliopoulos, G, Zounos, A.K., Samanidou Voyadjoglou, A., Harbach, R.E., 2007. The Anopheles (Anopheles) maculipennis complex (Diptera: Culicidae) in
• Greece. Journal of Natural History 41, 268326
• Linton, Y.-M., Smith, L., Harbach, R.E., 2002. Observations on the taxonomic status of Anopheles subalpinus Hackett & Lewis and An. melanoon Hackett. European Mosquito Bulletin 13, 1McNelly, J.R., 1989. The CDC trap as a special monitoring tool. Proceedings of the seventysixth annual meeting of the New Jersey Mosquito Control Association, Inc. 26-33.
• Mimioğlu, M., Aktan, F., Kasap, M., Kasap, H., 19 Çukurova ve çevresinde sivrisinek ve malaria üzerine araştırmalar. TÜBİTAK TBAG Proje, No: 358. Rapor No: PR-1996-3358.
• Muslu, H., Kurt, Ö., Özbilgin A., 2011. Manisa İl ve İlçelerinde Saptanan Sivrisinek Türlerinin (Diptera: Culicidae) Yaşam Alanları ve Mevsimsel Değişikliklere Göre Değerlendirilmesi. Türkiye Parazitoloji Dergisi 35, 100-104.
• O'Malley, C., 1995. Seven ways to a successful dipping career. Wing Beats 6 (4), 23-24.
• Oter, K., Gunay, F., Tuzer, E., Linton, Y.M., Bellini, R., Alten, B., 2013. First record of Stegomyia albopicta in Turkey determined by active ovitrap surveillance and DNA barcoding. Vector Borne and Zoonotic Diseases 13 (10), 753-7
• Parrish, D. W., 1959. The mosquitoes of Turkey. Mosquito News 19, 264-266.
• Pecor, P., Gaffigan, T., 1997. Laboratory and field protocols. Walter Reed Biosystematics Unit, Smithsonian Institution, Washington.
• Postiglione, M., Tabanli, S., Ramsdale, C.D., 1973. The Anopheles of Turkey. Rivista di Parassitologia 34 (2), 127-159.
• Ramsdale, C.D., Alten, B., Çağlar, S.S., Özer, N., 200 A revised, annotated checklist of the mosquitoes (Diptera, Culicidae) of Turkey. European Mosquito Bulletin 9, 18-28. Samanidou–Voyadjoglou, A., Harbach, R.E., 2001. Keys to the adult female mosquitoes (Culicidae) of Greece. European Mosquito Bulletin 10, 13
• Schaffner, E., Angel, G., Geoffroy, B., Hervy, J.P., Rhaiem, A., Brunhes, J., 200 The Mosquitoes of Europe (CD-Rom). Instut de Resherche Pour le Developpement, Montpellier, France. Sevgili, E., Şimşek, F.M., 2012. Distribution pattern and molecular identification of Anopheles maculipennis complex in eight river basins of
• Anatolia, Turkey. North-Western Journal of Zoology 8 (2), 223-231. Şahin, İ., 1984. Antalya ve çevresindeki sivrisinekler
• (Diptera: Culicidae) ve filariose vektörü olarak önemleri üzerinde araştırmalar. II. Sivrisinek faunasını belirlemek amacıyla yapılan çalışmalar. Doğa Bilim Dergisi A2, 8 (3), 3853
• Şimsek, F.M., Ulger, C., Akıner, M.M., Gunerkan F., Cihangir, S.İ., Bardakcı, F., 2011a.
• “Mosquito species in Southern Turkey (Mediterranean Region)”. In: 6th European Mosquito Control Association Workshop, Budapest, Hungary, 115. Şimsek, F.M., Ulger, C., Akiner, M.M., Tuncay Senol, S., Kiremit, F., Bardakci, F., 2011b.
• Molecular identification and distribution of Anopheles maculipennis complex in the Mediterranean region of Turkey. Biochemical Systematics and Ecology 39, 258-265. Şimşek, F.M., 2004. Şanlıurfa İli Sınırları İçerisinde
• Bulunan Sivrisinek Türleri (Diptera: Culicidae) ve Sıtma Vektörlerinin Biyo-Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Tüzün, N., 2010. Datça Yarımadası’ndaki Sivrisinek
• Türleri ve Üreme Alanları. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bornova, İzmir. White, G.B., 1978. Systematic reappraisal of the Anopheles maculipennis complex. Mosquito Systematics 10, 13-44.
• WHO, 1995. Technical Report Series no. 857. Vector
• Control for Malaria and Other Mosquito-Borne Diseases. World Health Organisation. Geneva, Switzerland: http://www.who.int/dsa/cat98/vect8.htmnVector Control for Malaria (Erişim 30.12.2013).
• Yildirim, A., Inci, A., Duzlu, O., Biskin, Z., Ica, A., Sahin, I., 2011. Aedes vexans and Culex pipiens as The Potential Vectors of Dirofilaria immitis in Central Turkey. Veterinary Parasitology 178, 143-1