ÖMERLER YERALTI KÖMÜR OCAĞI KALICI BEKLEME BARAJLARININ TASARIMLARININ ARAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 11 - 20, 16.02.2021

Atilla Öztürk , Abdullah Fişne , Kıvanç Het Abdulcelil Türker

Öz

Kütahya İli Tunçbilek İlçesinde bulunan ve Türkiye Kömür İşletmeleri’ne (TKİ) bağlı Garp Linyitleri İşletmesi (GLİ) tarafından işletilen Ömerler yeraltı ocağı, uzun yıllardır ülkemize kömür üretim hizmeti vermektedir. Mekanize uzunayak madenciliğinin ilk örneklerine ait uygulamalar 1998 yılında başlamış ve kalın kömür damarlarında mekanize üretim yönteminin ilk ve başarılı örnekleri verilmiştir. Kalıcı bekleme barajları üretim faaliyetleri tamamlanan barajların yeraltı madeni ile bağının kesilmesi amacıyla inşa edilirler. Bu sayede, üretim faaliyetleri tamamlanmış bu bölgelerin üretim faaliyetleri devam eden bölgeler üzerindeki etkilerinin bertaraf edilmesi amaçlanır. Kalıcı bekleme barajlarının, üretim faaliyetleri tamamlanan panolarda birikecek gaz ve su potansiyellerine uygun olarak tasarımlandırılması önemlidir. Bu sayede barajların gaz patlaması ve su taşkını gibi olaylara karşın stabil olarak hizmet vermeye devam etmesi sağlanabilir. Bu çalışmada, Ömerler yeraltı maden ocağındaki kalıcı bekleme barajlarının durumları araştırılarak, kalıcı bekleme barajlarının tasarımları ile ilgili ilkeler ve uygulama pratikleri ortaya çıkartılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Baraj, Kaya Mekaniği, Kömür, Uzunayak Madenciliği

INVESTIGATION THE DESIGN OF PERMANENT SEALS IN OMERLER UNDERGROUND COAL MINE

Öz

Omerler underground coal mine located in Tuncbilek, Kutahya Province of Turkey has provides coal to Turkish industry that is operated by Garp Lignite Enterprises of Turkish Coal Enterprises. The first applications of mechanized longwall mining in thick coal seams were executed in 1998 and the coal has been produced in the mechanized mining. Seals are constructed to cut the connection of produced panel to the entire underground mine. The aim of the seals is to protect the existing production panels from the negative effect of the consumed panels. It is important to design the permanent seals based on the explosion or flood pressure according to the underground mine conditions. Hence, it is possible to protect the existing production panels from the unexpected explosions caused by gas or underground water. The conditions of the permanent seals of Omerler underground mine investigated in this study and the design and practical principles proposed based on the design criteria.

Anahtar Kelimeler

Coal, Longwall Mining, Rock Mechanics, Seal.

Kaynakça

• Baş, H., 1983. Domaniç-Tavşanlı-Gediz-Kütahya Tersiyer Jeolojisi ve Volkaniklerinin Petrolojisi. Derleme No: 7293, MTA, Ankara.
• Başarır, H., Karpuz, C., 2004. A Rippability Classification System for Marls in Lignite Mines. Engineering Geology, 74, 303–318.
• Destanoğlu, N., Taşkın, F. B., Taştepe, M., Öğretmen, S., 2000. GLİ Tunçbilek-Ömerler Yeraltı Mekanizasyon Uygulaması. TKİ, Ankara, 211s.
• Fişne, A., 2016. GLİ Ömerler Yeraltı Ocağı Kömür Damarlarının Gaz İçeriği ve Gaz Bileşiminin Araştırılması. İTÜ, Maden Mühendisliği Bölümü, Teknik Rapor, Yayımlanmamış.
• Karpuz, C., Güyagüler, T., Bağcı, S., Bozdağ, T., Başarır, H., Keskin, S., 2000. Linyitlerin Kendiliğinden Yanmaya Yatkınlık Derecelerinin Tespiti: Bölüm 1 – Risk Sınıflaması Derlemesi. Madencilik Dergisi, 39 (3-4), 3-13.
• Köse, H., 2012. TKİ-GLİ Müessesesi Ömerler Yeraltı Ocağı Tavan Kontrolü- Tahkimat Tasarımı ve Ocak Yangınları Ar-Ge Projesi. DEÜ, Maden Mühendisliği Bölümü, Teknik Rapor, Yayımlanmamış.
• Madenci, S., Pekmezci, F., 1991. TKİ Kurumu Kütahya-Tavşanlı-Tunçbilek-Domaniç (D.805, İİ.69) Kömür Sahaları Jeoloji Raporu. Derleme No. 9150, MTA, Yayımlanmamış.
• MTA, 2006. Kütahya-Tavşanlı-Tunçbilek Kömür Sahası Hidrojeoloji Etüdü, Teknik Rapor, Yayımlanmamış.
• Nebert, K., 1963. Tunçbilek Neojen Havzasının Etüdü. Derleme No. 3002, MTA, Yayımlanmamış.
• Ören, Ö. Şensöğüt, C., 2007. Kütahya Bölgesi Linyitlerinin Kendiliğinden Yanmaya Yatkınlıklarının Araştırılması. Madencilik Dergisi, 46 (1), 15-23.
• Saraç, S., Soytürk, T., 1992. Tunçbilek Kömürlerinin Kendiliğinden Yanmaya Yatkınlıklarının Araştırılması. Türkiye 8. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, 141-152.
• Ulusay, R., Sönmez, H., 2002. Kaya Kütlesinin Mühendislik Özellikleri, TMMOB Jeoloji Muh. Odası, Ankara.
• Uysal, Ö., 2016. Park Teknik Elektrik San ve Tic A.Ş. İğdekuzu Yeraltı İşletmesi E Panosu Bekleme Barajlarının Tasarımı. DPÜ, Maden Mühendisliği Bölümü, Teknik Rapor, Yayımlanmamış.
• Zipf, R.K., Sapko M.J. Brune, J.P., 2007. Explosion Pressure Design Criteria for New Seals in U.S. Coal Mines. IC 9500, U.S. Department of Health and Human Services, National Institute for Occupational Safety and Health.