BATI SİNEMASINDA ORYANTALİST BAKIŞ AÇISIYLA ÇEKİLEN ÖRNEK FİLMLER BAĞLAMINDA: “TÜRKİYE ÖZELİNDE RESMEDİLEN DOĞU KİMLİĞİ”

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 6, 218 - 226, 15.01.2023

Zuhal Sönmezer

Öz

Çalışmanın amacı; Doğu-Batı düalizminin sinema üzerinden eyleme geçmesini esas alarak, Batı
düşünce ve yaşayışı çerçevesinde geliştirilen Doğu coğrafyası ötekileştirmesini ve Batı tarafındaki
Doğu temsiline uzanan süreci anlatmaktır. Bu bağlamda ilgili çalışmamızda oryantalizm tanımından
başlayarak Batı düşünce dünyasında Doğu resmi ve Batı sinemasında çekimi yapılan filmlerde bir öteki
olarak nesneleştirilen Türk toplum yapısı, örnek filmler üzerinden analiz edilmiştir.
Çalışmada örneklemleri analiz ederken içerik analizinin bir tekniği olan değerlendirici analiz yöntemi
kullanılmıştır.
Çalışmada çekimlerinin bir kısmı Türkiye’de olduğu gibi Türkiye karesini taşıyan ya da Türk kültürünü
sembolize eden nesneler üzerinden ötekileştirme pratiklerine maruz kalınan filmler incelenmiştir. Bu
bağlamda çalışmamız itibariyle çekimlerinde İstanbul’un da yer aldığı Hollywood yapımı üç adet filmin
analizi yapılmıştır: Geceyarısı Ekspresi (1978), Skyfall (2012) ve Taken 2 (2012)
Sinema üzerinden değerlendirme yaptığımız çalışmada elde ettiğimiz bulgular; Doğu-Batı karşıtlığındaki
Türkiye vurgusunun, ülkemiz topraklarında çekilen filmlerin senaryo yazım sürecinden ele alındığı ve
film senaryosunda Türk toplumunda olmayan kültür temalarının vurgulandığı yönündedir. Batı’nın bir
öteki olarak gördüğü Doğu coğrafyasındaki Türkiye resmi, medyadaki temsil türlerinin dijital imkanlarla
birlikte sürekli yinelendiğini işaret etmektedir. Bu bağlamda oluşan tüketim toplumu ve kitle psikolojisi,
oluşturulan “Batılı” olma çabası ile paraleldir ve Batı sineması bu ötekileştirme pratiklerindeki istikrarını
korumayı sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya, Sinema, Düalizm, Oryantalizm, Doğu-Batı karşıtlığı