ADİL YARGILANMA HAKKININ BİR UNSURU OLAN ÇELİŞMELİ YARGILANMA HAKKI

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 19, 13 - 32, 17.01.2022

Mehmet Kopuz

Öz

Adil yargılanma hakkı, bir insan hakkı olarak günümüz muhakeme hukukunda tarafların eşit şartlarda yargılanmasını sağlayan bir haktır. Bu hak aynı zamanda insan haklarının devletlerce korunmasını sağlayan hukuk devleti ilkesinin de bir unsurudur. Adil Yargılanma hakkını kısaca tanımı olarak: Bir muhakeme vetiresinde tarafların hem hukuki hem de fiili olarak tam eşitlik halinde olmasına denir. Bu hak ile ilgili bir netice şu dur ki; bu hak verilen karardan çok muhakeme aşamasındaki usuli işlemlerle ilgilidir. Muhakeme vetiresinde hem fiili hem de hukuki olarak eşit olmayan taraflar hakkında verilen kararın adil olması pek olası değildir. Bu bağlamda çelişmeli yargılama hakkı sayesinde, yargılamanın tez, anti tez ve sentez vetiresinden geçerek verilen kararın adil olması sağlanacaktır. Çelişmeli yargılanma hakkı sayesinde taraflar muhakemeye etkin şekilde katılıp kararı etkileme şansını elde edeceklerdir. Bu sayede verilen kararın adil olması sağlanacaktır. Devlet sırrı niteliğinde ki tanık anlatımları ve belgelerin tarafların bilgisine sunulmaması bu sebeple tarafların görüş, yorum ve ispat imkanının mümkün olmaması çelişmeli yargılanma hakkını ihlal edebilecektir. Bu noktada makalede belirtilen yöntemlerin uygulanması ile çelişmeli yargılanma hakkı korunabilecektir

Anahtar Kelimeler

ADİL YARGILANMA HAKKI, ÇELİŞMELİ YARGILANMA HAKKI, SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ İLKESİ

Kaynakça

• Abdullah Çelik, Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, Bireysel Başvuru El Kitapları, sayı.3
• Abdurrahman Eren, Hukuki Yorum Yöntemleri Açısından Bireysel Başvuru Kararlarının Anayasanın Yorumuna Etkileri, Anayasa Yargısı Dergisi, C.33, 2016
• Akif Yıldırım, Anayasa Mahkemesi Uygulamasında Adil Yargılanma Hakkı ( Ceza Hukuku Boyutu), Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.26, Nisan-2016
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 6.Madde Rehberi Adil Yargılanma Hakkı-Medeni Hukuk Yönü, Avrupa Konseyi, 2013, https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_6_TUR.pdf, Erişim T. 26.05.2021
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 6.Madde Rehberi Adil Yargılanma Hakkı-Ceza Hukuku Yönü, Avrupa Konseyi, 2014, https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_6_criminal_TUR.pdf , Erişim T. 26.05.2021
• Bahri Öztürk, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılama Yükümlülüğü, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S.1-2, 2016
• Bilgehan Yeşilova, Yargılama Diyalektiği ve Silahların Eşitliği, TBB Dergisi, 2009 sayı 86,
• Burak Güngör, Silahların Eşitliği İlkesi̇ Ve Çelişmeli Yargılama Hakkı’nın Bireysel Başvuru Usulünde İncelenmesi̇, Doktora Tezi̇, Kocaeli̇ Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabı̇lı̇m Dalı Kamu Hukuku Bilim Dalı, Kocaeli- 2019
• Cengiz Ozan Örs, Ceza Yargılamasında Devlet Sırrı Üzerine Bir Değerlendirme, TBB Dergisi 2019 (142)
• Cumhur Şahin, Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Ceza Muhakemesinde Silahların Eşitliği Ve Çelişmeli Yargılama İlkeleri̇, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş̧ Tezcan’a Armağan, C.21, Özel S
• Cüneyt Altıparmak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Altıncı Madde Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Esasları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.63, 2006
• Dovydas Vitkauskas ve Grigoriy Dikov, Türkçeye Çev. Serkan Cengiz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Korunması, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları, Strazburg- 2012
• Durmuş Tezcan vd., İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayınları, 7. bs. Ankara- 2018
• Eren Cenan, İdari Yargıda Hakkaniyete Uygun Yargılanma İlkesi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara-2008
• Ergin Ergül, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru ve Uygulaması, Yargı Yayınevi- Ankara- 2012
• Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 14.bs., Ankara-2013
• Erhan Çiftçi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığı Altında Adil Yargılama İlkesi ve İdari Yargı, Danıştay Dergisi, S.106, 2003
• Ertuğrul Ünal, Ceza Muhakemesi Hukukunda Silahların Eşitliği İlkesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2020
• Ezgi Çırak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.21 Özel Sayı, 2019
• Fahri Gökçen Taner, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, Seçkin Yayınevi, Mart 2019- Ankara, 1. Baskı
• Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde “Adil Yargılanma Hakkı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.49, S.01
• Güney Dinç, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Silahların Eşitliği, TBB Dergisi, Sayı 57, 2005
• Hakan Karakehya, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesi(Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2007 – Eskişehir
• Hakan Pekcanıtez, Oğuz Atalay, Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, 2016- Ankara 4. Bs
• Halil Kalabalık, İnsan Hakları Hukuku, Seçkin Yayınları, 5. bs. Ankara-2017
• Hüseyin Turan, Adil Yargılanma Hakkının İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ki Yeri ve Önemi, TBB Dergisi, 2009, sayı 84
• Hüseyin Turan, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, Doktora Tezi, S.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004- Konya
• İbrahim Tan, Adil Yargılanma Hakkı ve Adil Yargılanma Hakkının İhlali Halinde Gidilebilecek Yasal Yollar, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S.2, Aralık-2018
• Kemal Gözler, Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Basın Yayın, 21.bs., Bursa-2013
• M. Serhat Kaşıkara, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi Çerçevesinde Medeni Hak ve Yükümlülük Kavramı, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C.2, S.4, 2011
• Metin Günday, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 10.bs., Ankara-2013
• Nuala Mole ve Catharina Harby, Adil Yargılanma Hakkı, İnsan Hakları Kitapçıkları- no: 3, Ekim-2001, Almanya, 1. Bs
• Nur Centel, Adil Yargılanma İlkesi ve Türk Hukukunda ki Bazı Sorunlar, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.16, S.1-2
• Sedat Erdem Aydın, Anayasa Mahkemesi̇ Bireysel Başvuru Kararlarının Ceza Yargılamasına Etkisi̇ Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı, İstanbul Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul-2020
• Seher Çakan, Orçun Avcı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi̇ Kararlarında Mükellef Hakları: Mülkiyet Hakkı ve Adil Yargılanma Hakkı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 23, S.1,
• Sezin Aktepe Artık, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa insan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türk Medeni Usul Hukuku Açısından Adil Yargılanma Hakkı, Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aralık 2013
• Sibel İnceoğlu vd., İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Beta Yayınları, 3. bs. İstanbul- 2013,
• Sibel İneoğlu, Adil Yargılanma Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi- 4, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi- 2018
• Şafak Ural, Diyalektik Düşünce ve Mantık, Felsefe Arkivi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul- 1991
• Şükrü Karatepe, Türk Anayasa Hukuku, Savaş Kitapevi, 2.bs., 2018
• Tülin Tuğça Duman, Özel Hukukta Adil Yargılanma Hakkı, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.10, S.20
• Uluslararası Af Örgütü, Adil Yargılanma Hakkı, 1. bs. İletişim yayınları- 2000, İstanbul
• Yavuz Atar, Türk Anayasa Hukuku, Seçkin,13.bs., Ankara-2019
• Zehra Yavuz, Silahların Eşitliği İlkesine İlişkin AİHM Kararları ve İç Hukukumuzda ki Dönüştürücü Etkileri, İstanbul Ü. Sosyal Bilimler E. Kamu Hukuku A. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul- 2009
• AİHM, Boulois/Lüksemburg, Başvuru no: 37575/04, KT: 03.04.2012,
• AİHM, Golder/Birleşik Krallık, Başvuru no: 4451/70, KT: 21.02.1975,
• AİHM, Delcourt/ Belçika, Başvuru no: 2689/63, KT: 17.01.1970
• AİHM, Frydlender v. Fransa, Başvuru no: 30979/96, KT: 27.06.2000
• AİHM, H v. ve Belçika, Başvuru no: 8950/80, KT: 30.11.1987
• AİHM, Powell ve Rayner ve Birleşik Krallık, Başvuru no. 9319/81, KT: 21.02.1990
• AİHM, König v. Almanya, Başvuru no: 6232/73, KT: 10.03.1980
• AİHM, Rıngeısen v. Avusturya, Başvuru no: 2614/65, KT: 23.06.1973
• AİHM, Hornsby v. Yunanistan, Başvuru No: 18357/91, KT: 19/3/1997
• AİHM, Engel ve Diğerleri v. Hollanda, Başvuru no: 5100/71; 5101/71; 5102/71, KT: 08.06.1976
• AİHM, Ruiz Mateos v İspanya, Başvuru no: 12952/87, KT: 23.06.1993
• AİHM, Vermeulen v Belçika, Başvuru no: 19075/91, KT: 20.02.1996 AİHM, Barbera, Messeque ve Jabardo v İspanya, Başvuru no: 10590/83, KT: 06.12.1988
• AİHM, Cevat Soysal v Türkiye, Başvuru no: 17362/03, KT: 23.09.2014
• AİHM, Niderost ve Huber v İsviçre, Başvuru no: 18990/91, KT: 18.02.1997
• AİHM, A.S v Finlandiya, Başvuru no: 40156/07, KT: 28.12.2010
• AİHM, Moiseyev/Rusya, Başvuru no: 62936/00, KT: 06.04.2009
• AİHM, Akbal/Türkiye, Başvuru no: 43190/05, KT: 10.01.2018
• AİHM, Miran v Türkiye, Başvuru no: 43980/04, KT: 21.04.2009
• AİHM, McGınley ve Egan v Birleşik Krallık, Başvuru no: 21825/93, 23414/94, KT: 09.06.1998
• AİHM, Rowe ve Davis v Birleşik Krallık, Başvuru No: 28901/95, KT: 16.02.2000
• AYM, Nkt Teknoloji Dağıtım Ticaret Ltd. Şti, Başvuru no: 2018/26844
• AYM, Norm Denetimi, E.1992/8, K.1992/36, KT: 16.06.1992, RGT: 06.10.1992-21367
• AYM, Nevruz Bozkurt Başvurusu, Başvuru no: 2013/664
• AYM, 25 Mayıs 1976 Tarih ve E.1976/1, K.1976/28 Sayılı Karar, Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi, Sayı 14
• AYM, Kırmızı Gıda, Başvuru no: 2013/2370, KT: 11.12.2014
• AYM, Arzu Ekici Tirek, Başvuru no: 2014/13947, KT: 05.10.2017
• AYM, Faik Gümüş, Başvuru no: 2012/603, KT: 20.02.2014
• AYM, Tahir Gökatalay, Başvuru no: 2013/1780, KT: 20.03.2014
• AYM, Yankı Bağcıoğlu vd. Başvuru no: 2014/253, 09. 01. 2015
• AYM, Emsan Öner, Başvuru no: 2013/1504, KT: 03.02.2016
• AYM, Muhittin Kaya vd. Başvuru no: 2013/1213, KT: 04.12.2013
• AYM, Bekir Cem Cerrahoğlu, Başvuru no: 2014/12380, KT: 08.11.2017
• AYM, Orhan Tekkaya , Başvuru no: 2012/775, KT: 06.05.2015