Sosyolojik Bağlamda Yusuf Akçura Düşüncesi ve Din

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 129 - 149, 15.12.2017

Bekir Şahin

https://doi.org/10.46595/jad.351265

Öz

Batı
modernleşmesinin etkileri karşısında Osmanlı ve Cumhuriyet aydını, tehdit edici
meydan okumaya bir cevap üretme gayretine girmiştir. Özellikle Osmanlı'nın son
dönemlerinden başlamak üzere pek çok siyasal fikir "kurtuluş" olma
ümidiyle tartışılmıştır. Dönemin zor koşulları karşısında farklı sentezler ve
yorumlarla aydınlar Batı medeniyeti karşısında nasıl tavır alınacağına dair
ciddi görüşler ortaya koyarak mücadele etmişlerdir. Özellikle bu çalışmanın
konu edindiği Yusuf Akçura ve fikirleri, dönemin öne çıkan düşünce akımları ve
kültürel durumunu anlama noktasında önemlidir. Bu bağlamda çalışmanın problemi
Yusuf Akçura düşüncesi ve din ilişkisini anlamaktır. Amacımız ise Akçura’nın
Türkçü düşünce geleneğindeki konumuna bağlı olarak dönemin sosyal ve siyasal
şartlarının dini anlama ve yorumlamada ne tür farklılıklar ortaya çıkardığını
ortaya koymaktır. Akçura özelinde Türkçülük akımının Osmanlı’nın ana akım
düşünceleri içerisinde güçlü bir yer edindiği, Akçura’nın şahsi hayatının
fikirlerinde dengeli bir milliyetçilik vurgusu ortaya çıkardığı nihayet
Akçura’nın düşünsel altyapısının özgünlüğü dikkat çalışmada dikkat çeken
sonuçlar arasındadır. 

Anahtar Kelimeler

Yusuf Akçura, Milliyetçilik, Türkçülük, Din, Sosyoloji

Yusuf Akçura's Thought and Religion in Sociological Context

Öz

The Ottoman and Republican intellectuals have sought to produce a
response to a threatening challeng in the face of the effects of western
modernization. Many political ideas have been debated in the hope of "salvation",
especially starting from the last days of the Ottoman Empire such as Turkism,
Othmanism, Islamism, Westernizm. With different syntheses and interpretations
in the face of difficult conditions, the intellectuals struggled by expressing
serious opinions on how to stand against Western civilization. In particular,
Yusuf Akçura and his ideas are important in understanding the current state of
thought and cultural situation of the period. The problem of paper is to
understand Yusuf Akçura’s thoughht and religion. Our aim is to reveal the
differences in the social and political conditions of the period depending on
Akçura's ideas in the tradition of Turkism. Akçura's intellectual
infrastruc-ture of Akçura is one of the remarkable results in the study of Turkism,
in which the Ottoman Empire had a strong place in the mainstream thinking and
also Akçura's personal life emphasized a balanced nationalism in his ideas.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Akçura’s Thought, Nationalism, Turkism, Religion, Sociology

Kaynakça

• Akçura Y. (2005). Hatıralarım, Yay. Haz. Erdoğan Mura, Hece Yayınları, Ankara.
• Akçura Y. (2005). Üç Tarz-ı Siyaset, Lotus Yayınevi, Ankara.
• Akçura Y. (1920). Şark Meselesine Ait Tarih Notları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Akçura Y. (1910). “İttihad-ı Anasır Meselesi”, Sırat-ı Müstakim, V/121, 1910, ss. 280-283.
• Akçura Y. (1911). “Mektep Müzesi”-Türk Yurdu, sayı: 48, 1911, ss. 844-848.
• Bayraktutan Y. (1996) Türk Fikir Tarihinde Modernleşme Milliyetçilik ve Türk Ocakları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Benningsen A. (1987) Tarihte ve Bugün Türkçülük ve İslamcılık, (Çev. Yasin Ceylan), O.D.T.Ü. Yayınları, Asya Afrika Araştırma Grubu, Ankara.
• Berkes N. (2002) Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Çakmak O. (2005) Yücel A, Yusuf Akçura, Alternatif Yayınları, Ankara.
• Deren S. (2001) “Kültürel Batılılaşma”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, C. 3. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Devlet N. (1985) “Yusuf Akçura’nın Hayatı (1876-1935)”, Ölümünün Ellinci Yılında Yusuf Akçura Sempozyumu Tebliğleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, ss. 30-43.
• Ercilasun A. (1993) Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Georgeon F. (1996) Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf AKÇURA (1876-1935), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Gökalp Z. (2005) Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, (Haz. Kemal Bek), Bordo Siyah Klasik Yayınları, İstanbul.
• Kaçmazoğlu H. B. (2010) Türk Sosyoloji Tarihi I, Kitabevi, İstanbul.
• Kat G. (2003) Yusuf Akçura’nın Siyasi Kimliği ve TBMM’deki Çalışmaları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koşay H. Z. (1977) “Yusuf Akçura”, Belleten, Cilt XLI, sayı 162, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, ss. 176-185.
• Lewis B. (2004) Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Mardin Ş. (1992) Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Derleyen: Mümtaz’er Türköne, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mardin Ş. (2005) Türkiye’de Din ve Siyaset, 11. Basım, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Oba A. E. (1995) Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, İmge Kitapevi Yayınları, Ankara.
• Sancaktar F. M. (2005) “Yusuf Akçura ve Din”, Atatürk Araştırma Merkezi, sayı: 61, c. 21, Ankara, ss. 96-98.
• Sarınay Y. (2004) Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Temir A. (1997) Yusuf Akçura, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• Togay M. F. (1944) Yusuf Akçura’nın Hayatı, Hüsnütabiat Basımevi, İstanbul.
• Tunaya T. Z. (2003) İslamcılık Akımı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Türköne M. (1994) Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Uçar F. (2008) Üç Tarz-ı Siyaset, Türkçülüğün Manifestosu-Osmanlıcılık-İslamcılık-Türkçülük, Fark Yayınları, Ankara.
• Üstel F. (1997) İmparatorluktan Ulus Devlete Türk Milliyetçiliği-Türk Ocakları (1912-1931),1. Basım, İletişim Yayınları, İstanbul.