TİMLO: BİR ŞİRKET ARACILIĞIYLA SAVAŞ SONRASI İNŞAAT VE MİMARLIK POLİTİKALARINI ANLAMAK

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 92 - 111, 09.07.2024

Selim Sertel Öztürk

Öz

Bu çalışma, erken Cumhuriyet döneminden itibaren Türkiye'nin konut üretimindeki öncül kurumu olan Emlak Kredi Bankası'nın konut üretim politikalarına 1950’lerin başında kurduğu TİMLO (Türkiye İnşaat ve Malzeme Ortaklığı) üzerinden alternatif bir okuma yapmayı amaçlamaktadır. TİMLO, Banka’nın 1950-1980 döneminde kurduğu birkaç müteahhitlik firmasından biridir ve Banka’nın yapılı çevreyi oluşturmadaki yaklaşımına inşaat uygulama pratikleri, teknik araştırma ve inşaat malzemesi üretimi konularında çeşitlilik sağlaması için kurulmuştur. Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir'de faaliyet gösteren TİMLO, tekil ve yerleşke ölçeğinde karma işlevli öncül konut uygulamalarının tasarım ve uygulamalarını gerçekleştirmiştir. Çalışmada ilk olarak Emlak Kredi Bankası'nın kuruluş hikayesine ve konut üretim uygulamaları kapsamında genel bir çerçeve oluşturulacaktır. Banka’nın diğer müteahhitlik firmalarına da kısaca değinildikten sonra TİMLO’nun kuruluş süreci ve uygulamalarını yaptığı konut projelerine odaklanılacaktır. TİMLO’nun dönemin modernleşme pratiklerine mekansal olarak nasıl katkı sağladığı, bunun tasarım kurgusu içerisinde nasıl karşılık bulduğu, benzerlikleri ve farklılıkları ile analiz edilecektir. Bu ilişkiler oluşturuldukça tasarım, uygulama ve kullancı ilişkileri açısından nasıl bir aktör ağı içerisinde gerçekleştirildiği ve dönemin konut üretim pratiklerine nasıl bir katkı sağladığı görünürlük kazanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Emlak ve Eytam Bankası, Emlak Kredi Bankası, TİMLO, Konut Üretimi, İnşaat Politikaları

TİMLO: READING POST-WAR CONSTRUCTION AND ARCHITECTURAL POLICIES THROUGH A COMPANY

Öz

This study aims to provide an alternative reading of the housing production policies of Emlak Kredi Bankası, the pioneering institution in Turkey's housing production since the early Republican period, through its establishment of TİMLO (Turkey Construction and Material Partnership) in the early 1950s. TİMLO was one of several contracting firms established by the Bank between 1950 and 1980, intended to diversify the Bank's approach to constructing the built environment through construction practices, technical research, and the production of construction materials. Operating particularly in Istanbul, Ankara, and Izmir, TİMLO executed the design and implementation of pioneering mixed-use housing projects at the individual and settlement scales. The study will first establish a general framework for the founding story of Emlak Kredi Bankası and its housing production practices. After briefly touching on other contracting firms of the Bank, the focus will shift to the establishment process of TİMLO and the housing projects it undertook. The spatial contributions of TİMLO to the modernization practices of the period, how these were reflected within its design framework, and their similarities and differences will be analyzed. As these relationships are established, it will become evident how they were realized within a network of actors in terms of design, implementation, and user relations, and how they contributed to the housing production practices of the period.

Anahtar Kelimeler

Emlak ve Eytam Bankası, Emlak Kredi Bankası, TİMLO, Housing Production, Construction Policies

Kaynakça

• Aslanoğlu, İ. (2010). Erken Cumhuriyet dönemi mimarlığı 1923-1938. Bilge Kültür Sanat.
• Aru, K. A. (1956). Levend 4. mahallesi. Arkitekt (285), 140-153.
• Ataköy Sitesi. (1958). Arkitekt (291), 61-66.
• Bayraktar, N. (2011). Bonatz’ın Türk evi sevgisinin biçimsel aktarımı: Saraçoğlu (Namık Kemal) Mahallesi. Arredemento Mimarlık, 6, 66-73.
• Bozdogan, S., & Akcan, E. (2012). Turkey: Modern architectures in history. Reaktion Books.
• Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve ulusun inşası: Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde mimari kültür. Metis Yayıncılık.
• Cengizkan, M. (Ed.). (2007). Mimarlığa emek verenler dizisi- III. Haluk Baysal, Melih Birsel. TMMOB Mimarlar Odası.
• Çinçin, S.K. (2023). türkiye konut üretiminde bir model olarak Türkiye Emlak (Kredi) Bankası, toplu konut mimarisi ve tipolojisi, 1926-2000 [unpublished doctoral dissertation] Mimar Sinan Fine Arts University.
• Evimiz 60. Yıl (1986). Türkiye Emlak Kredi Bankası.
• Gürel, M. Ö. (2012). Domestic arrangements: The Maid's room in the Ataköy Apartment blocks, İstanbul, Turkey. Journal Of Architectural Education (66:1), 115-126.
• Güvenç, M., & Işık, O. (2021). Emlak Bankası (1926- 1998). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Hukukçular Sitesi. (1961). Arkitekt (305), 163-172.
• İnegöllü, A. (2000). Levend Mahallesi'nin mekansal analizi [unpublished master thesis]. Yıldız Teknik University.
• İstanbul Belediyesi Emlak Kredi Bankası Blok Apartmanları Atatürk Bulvarı. (1957). Arkitekt (286), 12-16.
• Kansu, A. (2009). Jansen’in Ankara’sı için örnek bir bahçe şehir" ya da "siedlung": Bahçeli Evler konut kooperatifi (1934-1939). Toplumsal Tarih (187), 2-14.
• Menteşe, E. (1958). Ataköy Sitesi Hakkında Rapor. Arkitekt (291), 79-82.
• Keskinbaş, N., & Albayrak, F. (2003). Melih Birsel’le Söyleşi. Yapı (256), 45-51.
• Mortaş, A. (1931). Memleketimizde Mimari Varlık. Mimar (03), 73-74.
• Registration statement of TİMLO. (n.d.). Retrieved January 8, 2024, from https://www.emlakkonut.com.tr/_Assets/Upload/Images/file/Yatirimci/halkaarz2013Kasim/Izahname_2_.pdf
• Sayar, Z. (1956). Şu Mesken Davamız! Arkitekt (283), 3-4.
• Şenyapılı, T. (2016). Barakadan gecekonduya. Ankara'da kentsel mekânın dönüşümü: 1923-1960. İletişim Yayınları.
• Tekeli, İ. (1996). Türkiye'de yaşamda ve yazında konut sorununun gelişimi. T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı.
• Türkiye Emlak Kredi Bankası Ataköy Sosyal Konut Uygulaması. (1965). Arkitekt (358), 53-57. Zürcher, E. J. (2014). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (Y. Saner, Trans.). İletişim Yayınları.