POLİTİK BİR İFADE OLARAK MODERN TÜRK İÇ MEKANI

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 58 - 70, 09.07.2024

Deniz Hasırcı

Öz

Türkiye'deki modern iç mekan modernizmin özünü fiziksel biçimiyle ileterek her zaman politik varlık göstermiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılını kutlarken, modern iç mekanın son 100 yılı üzerine yapılan araştırmalar, yalnız Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923'teki etkilerini ve Cumhuriyet’in kurucusu olarak Atatürk devrimlerinin doğrudan yansımalarını değil, her ikisi de önemli değişiklikler içeren, biraz farklılaştırılmış zaman dilimleriyle, aynı zamanda iç mekanın kademeli bir evrimini anlatılabilecek şekilde ortaya koymaktadır. Sürekli evrim hareketinin veya iç mekanın değişiminin kabulü, daha büyük ölçeğe, mimariye kıyasla beklenti içinde ve doğal olandır. Bununla birlikte, bu kabul, tanımlama ve çerçeveleme, koruma ve arşivleme açısından belli zorluklar taşır. Bu aynı zamanda, iç mekanın kültürel ve politik değişime daha duyarlı olabileceğini ve neredeyse kültürel bir aktivizm gerektirebileceğini de gösterebilir. Bu nedenle, iç mekan tarihi aynı anda bu özelliklerde yaşar ve kapsamlı bir genel bakışa ulaşmak için sosyo-politik, sosyo-davranışsal ve sosyo-mekansal analizler gereklidir. Siyaset, “bir ülkenin veya bölgenin yönetimiyle ilgili faaliyetlerle” ilgili oldukları için tanımlama ve çerçeveleme ile yakından örülür ve kültürel üretim ve iç tasarım dahil olmak üzere bu faaliyetlere dahil olan her şeyi şekillendirmeye yardımcı olur. “modern” olmanın anlamı ve iç mekanlar üzerindeki sonuçları. Bu makale, gelişen modern Türk iç mekanına odaklanmakta, Docomomo Türkiye Komitesi'nin çalışmalarına kısa bir genel bakış sunmakta ve komite üyelerinden üç makaleyi vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Modernizm, Modern İç Mekan, Türkiye’de Modern İç Mekan, Türkiye’de Modern Mobilya

Etik Beyan

4T Konferansında kısmen sunulmuş ve konferans yönetimi onayında, ilgili kitabında yer almak üzere teslim edilmiştir. A part of this paper was presented at the 4T Conference and submitted for inclusion in the relevant book, as approved by the conference organization.

Destekleyen Kurum

docomomo Tr, docomomo Tr-Interiors Committee, Docomomo ISC-ID.

Teşekkür

The author wishes to thank, the docomomo Tr-Interior Committee, and the esteemed committee members mentioned in the article; Güliz Öktem Taşdemir, Efsun Ekenyazıcı Güney, Hande Tulum Okur, and Selim Sertel Öztürk for their valuable contributions to the mentioned panel.

THE MODERN TURKISH INTERIOR AS A POLITICAL MEDIUM

Öz

The modern interior in Turkey has always been political; communicating the essence of modernism through its physical form. As we celebrate the 100th year of the Turkish Republic, research on the past 100 years of the modern interior unveils not only the effects of the Turkish Republic in 1923, and direct reflections of Atatürk’s revolutions as the founder of the republic, but also a gradual evolution of the interior in what can be described as, slightly differentiated time frames, both incorporating considerable change. The acceptance of continuous evolution movement or change of the interior space comes readily and naturally compared to the larger enclosure, architecture. However, this recognition also carries challenges in terms of defining and framing, as well as preserving and archiving. This may also suggest that the interior may be more responsive to cultural and political change, demanding almost a cultural activism. History of interior design, therefore, simultaneously inhabits these traits, and socio-political, socio-behavioral, and socio-spatial analyses are necessary in order to reach a comprehensive overview. Politics are closely knitted with defining and framing as they relate to the “activities associated with the governance of a country or area”, and help shape all that fall within those activities, including cultural production and interior design, what is means to be “modern” and consequences on interiors. This paper focuses on the evolving modern Turkish interior, presents a brief overview of the Docomomo Turkey Committee’s works, and highlights three papers from the committee members.

Anahtar Kelimeler

Modernism, Modern Interiors, Modern Interiors in Turkey, Modern Furniture in Turkey

Etik Beyan

4T Konferansında kısmen sunulmuş ve konferans yönetimi onayında, ilgili kitabında yer almak üzere teslim edilmiştir. A part of this paper was presented at the 4T Conference and submitted for inclusion in the relevant book, as approved by the conference organization.

Destekleyen Kurum

docomomo Tr, docomomo Tr-Interiors Committee, Docomomo ISC-ID.

Teşekkür

The author wishes to thank, the docomomo Tr-Interior Committee, and the esteemed committee members mentioned in the article; Güliz Öktem Taşdemir, Efsun Ekenyazıcı Güney, Hande Tulum Okur, and Selim Sertel Öztürk for their valuable contributions to the mentioned panel.

Kaynakça

• Başbuğ, İ. (2023). Gazi Mustafa Kemal anlatıyor. İdealim: çağdaş türkiye. Kırmızı Kedi.
• Benazus, H., (2012). Türkiye gerçeği (1919-1929): bir devin uyanışı, bir milletin kuruluşu, bir devletin kuruluşu, i. kitap. Bizim Kitaplar.
• Berman, M. (1988). All that is solid melts into air: the experience of modernity. Penguin Books.
• Borak, S. (2004). Atatürk’ün resmi yayınlara girmemiş söylev demeç yazışma ve söyleşileri. Kırmızı Beyaz Yayınları.
• Docomomo Tr_Interiors Committee (2024, February 14). https://www.docomomo-tr-interior.org/; https://www.instagram.com/docomomo_tr_interior/).
• Hasirci, D., & Tuna Ultav, Z. (2019). Mid-century modern furniture representing modern ideals in the grand national assembly of turkey. Journal of Interior Design, 45(2), 11-33.
• Hasırcı, D., Tuna Ultav, Z., & Örnekoğlu Selçuk, M. (2022a). Sözlü Tarih Yöntemiyle Türkiye’de Mobilya ve İçmimarlık Tarihini Okumak: Sadun Ersin [Reading the History of Furniture Design and Interior Architecture in Turkey through Oral History Method: Sadun Ersin]. İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
• Hasırcı, D., Tuna Ultav, Z., & Örnekoğlu Selçuk, M. (2022b). Sözlü Tarih Yöntemiyle Türkiye’de Mobilya ve İçmimarlık Tarihini Okumak: Önder Küçükerman [Reading the History of Furniture Design and Interior Architecture in Turkey through Oral History Method: Önder Küçükerman]. İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
• Hasırcı, D., Tuna Ultav, Z., & Örnekoğlu Selçuk, M. (2022c). Sözlü Tarih Yöntemiyle Türkiye’de Mobilya ve İçmimarlık Tarihini Okumak: Fikret Tan [Reading the History of Furniture Design and Interior Architecture in Turkey through Oral History Method: Fikret Tan]. İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
• Hasırcı, D., Avcı Hosanlı, D., Tuna Ultav, Z., & Örnekoğlu Selçuk, M. (2023). Cumhuriyet’in 100. Yılında Modern (İç Mekan ve) Mobilya. Cumhuriyetin 100. Yılında Mimarlık. İ. Akpınar Aksugür & Ş. Önal Hoşkara (Eds.). İdealKent Yayınları.
• Havehand, L. K. (2004). A view from the margin: interior design. Design Issues 20(4): 32-42.
• Huppatz, D. J. (2012). The first interior? reconsidering the cave. Journal of Interior Design 37(4): 1–8.
• İnan, A. (1969). M. Kemal atatürk’ten yazdıklarım. Altınok Matbaası.
• Kutbek, S. (1939). Modern yaşayış bilgileri. İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Şumnu, U., (Ed.). (2023). The Modern Interior in Turkey Through Lines (Çizgilerle Türkiye’de Modern İç Mekân). Contributors; H. Atmaca, G. Ballice, E. Ekenyazıcı Güney, D. Hasırcı, D. Avcı Hosanlı, E. Karabağ, H. Tulum Okur, S. Sertel Öztürk, G. Savaşır, M. Örnekoğlu Selçuk, U. Şumnu, G. Öktem Taşdemir, Z.Tuna Ultav. B. Kitap, Binat Yayıncılık.
• Şumnu, U., (Ed.). (2024). “Starring Architecture: Space and Modernity in Yeşilçam Films” (Başrolde Mimarlık: Yeşilçam Filmlerinde Mekan ve Modernite). Contributors; T. Bülbül Bahtiyar, E. Yaldız, D. Avcı-Hosanlı, H. Atmaca, F. Uz, Z. Tuna Ultav, H. Tulum Okur, U. Şumnu, N. Ayalp, N. Dostoğlu, Everest Yayınları.
• Tazegül, M. (2005). Modernleşme sürecinde türkiye. Babil Yayınları.
• Tuna Ultav, Z., Hasırcı, D., Borvalı, S., & Atmaca, H. (2016). DATUMM Dokümantasyon ve Arşivleme – Türkiye'de modern mobilya. İzmir Ekonomi Üniversitesi.
• Ozankaya, Ö. (2001). Bir uygarlık tasarımı olarak türk devrimi. In H. Yıldırım and B. Türkdoğan (Eds.), Atatürk ve Modern Türkiye (pp. 395-421). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Parr, J. (2002). Modern kitchen, good home, strong nation. Technology and Culture. 43(4): 657.
• Prakash, G., & Kruse, K. M. (Eds.). (2008). The Spaces of the Modern City: Imaginaries, Politics, and Everyday Life (Vol. 2). Princeton University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv1j66706
• Rajguru, M. (2022). Locating modern living: Charles Correa, asia and the third world. In Y. Lee and M. Rajguru (Eds.), Design and Modernity in Asia: National Identity and Transnational Exchange 1945-1990. 217-232. Bloomsbury Visual Arts.
• Türk Tarih Kurumu. (1959). Atatürk’ün söylev ve demeçleri, II. Türk Tarih Kurumu.
• Uzunarslan, Ş. (2010). Cumhuriyet’in ilk yirmi yılında mimarlık alanında gelişmelerin mekan ve mobilyaya yansımaları. In E. Altan Ergut & B. İmamoğlu (Eds.), Cumhuriyet’in Mekanları Zamanları İnsanları (pp. 169-186). Dipnot Yayınları.