Assessment of Caliph Al-Ma'mun's world Map in terms of physical geography features

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 124 - 131, 20.12.2025

Emre Özşahin , Ezgi Tuncel , Şeyma Kayalı

https://doi.org/10.65652/jag.1788332

Öz

The Al-Ma’mûn world map is a groundbreaking cartographic product in terms of reflecting the advanced technical knowledge achieved by early Muslim geographers in their depiction of the earth. The fact that this map depicts the earth at a very advanced level is one of the most important features that distinguishes it from its contemporaries. This map, which reflects the early geographical knowledge of the Islamic cultural civilization, is also of great value in terms of showing the spatial perception of the period in which it was made. This study aims to evaluate the Al-Ma’mûn world map in terms of its physical geography features. The study content is supported by topographic and cartometric accuracy assessment methods based on Geographic Information Systems (GIS) techniques to produce faster and more reliable information. The results of the study show that the Al-Ma’mun world map is the most advanced replica or representative drawing of the Earth's surface from that period. Such historical maps were not designed to provide detailed and quantitative information like modern geographical maps. Therefore, rather than providing a numerical value for specific geographical features, this map presents the geographical information of the period and the known world from a general point of view. This map, which depicts physical geographical features with remarkable accuracy, indicates an extraordinary achievement for medieval conditions, despite its geographical accuracy being somewhat limited. In conclusion, the Al-Ma’mûn world map, which is a small-scale theoretical map, is a topoclimatic map that provides information about the topography and climatic characteristics of its period.

Anahtar Kelimeler

Old Maps , Cartometric Analysis , Physical Geography , Topographical Accuracy , Fuat Sezgin

Teşekkür

The authors would like to thank the Institute of History of Arabic and Islamic Sciences for providing the reconstruction of the El-Me'mûn world map prepared by Prof. Dr. Fuat Sezgin for this study. They also express their gratitude to the Editor and reviewers for their valuable contributions and suggestions in developing the article.

Halife El-Meʾmūn dünya haritasının fiziki coğrafya özellikleri açısından değerlendirilmesi

Öz

El-Me’mûn dünya haritası, erken dönemlerde Müslüman coğrafyacılarının yeryüzü tasvirinde elde ettikleri gelişmiş teknik bilgileri yansıtması bakımından çığır açıcı bir kartografik üründür. Bu haritanın yeryüzünü oldukça ileri bir düzeyde tasvir etmesi onu diğer çağdaşlarından ayıran en önemli özelliklerinden birisidir. İslam kültür medeniyetinin erken dönem coğrafi bilgi birikimini yansıtan bu harita, aynı zamanda yapıldığı dönemin mekânsal algısını göstermesi bakımından çok büyük bir değer taşır. Bu çalışmada, El-Me’mûn dünya haritasının fiziki coğrafya özellikleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma içeriği daha hızlı ve güvenilir bilgiler üretmek için Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tekniklerine dayalı topografik ve kartometrik doğruluk değerlendirmesi yöntemleriyle desteklenmiştir. Çalışma sonuçları El-Me’mûn dünya haritasının yeryüzünün tasvirine ait döneminin en gelişmiş replikası veya temsili bir çizimi olduğunu göstermiştir. Bu tür tarihi haritalar, modern coğrafi haritalar gibi detaylı ve nicel bilgi sağlamak için tasarlanmamıştır. Dolayısıyla bu harita belirli coğrafi özelliklere ait bir sayı değeri vermekten ziyade dönemin coğrafi bilgilerini ve bilinen dünyayı genel bir bakış açısıyla sunmaktır. Fiziki coğrafya özelliklerini gerçeğe oldukça yakın bir şekilde gösteren bu haritada coğrafi doğruluk kısmen sınırlı olmaktan öte, Orta Çağ koşulları için olağanüstü bir başarıya işaret etmektedir. Sonuç olarak küçük ölçekli teorik bir harita olan El-Me’mûn dünya haritası, dönemine ait topografya ve iklim özellikleri ile ilgili bilgi veren topoklimatik bir haritadır.

Anahtar Kelimeler

Eski haritalar , Kartometrik analiz , Fiziki coğrafya , Topografik doğruluk , Fuat Sezgin

Teşekkür

Yazarlar, çalışmaya El-Me’mûn dünya haritasının Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan rekonstrüksiyonunu temin ederek sağladığı destek için Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü’ne teşekkür eder. Ayrıca, makalenin geliştirilmesine yönelik değerli katkı ve önerileri için Editör ve hakemlere şükranlarını sunar.

Kaynakça

• Ağarı, M. (2006). İslam coğrafyacılarında Yedi İklim anlayışı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47(2), 195-214. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000055
• Al Hosani, N. & El Shair, I. (2021). Stages of map-making in Arab-Islamic heritage. Historical Approach, 4(39), 11-50. https://doi.org/10.21608/jfhsc.2021.260830
• Al-Monaes, W.A. (1991). Muslim contributions to geography until the end of the 12th Century AD. GeoJournal, 25(4), 393-400. http://www.jstor.org/stable/41145304
• Al-Umari, A.I.F. (n.d.). The mamunic world map (1340). World map of Al-‘Umari. Retrieved Ağustos 9, 2025, from https://www.myoldmaps.com/early-medieval-monographs/2261-ibn-fadi-allah-al/2261-al-umari.pdf
• Arifoğlu, Y. (2020). Abbasîler döneminde bilgi, teknik ve ürün nakli üzerine (11. yüzyıla kadar). Şarkiyat, 12(1), 248-257. https://doi.org/10.26791/sarkiat.586090
• Beck, H.E., McVicar, T.R., Vergopolan, N., Berg, A., Lutsko, N.J., Dufour, A., Zeng, Z., Jiang, X., van Dijk, A.I.J.M. & Miralles, D.G. (2023). High-resolution (1 km) Köppen-Geiger maps for 1901–2099 based on constrained CMIP6 projections. Scientific Data, 10, 724. https://doi.org/10.1038/s41597-023-02549-6
• Blakemore, M.J., Harley, J.B. & Dahl, E.H. (1980). Concept in the history of cartography. A review and perspective in Monograph 26. Cartographica Toronto, 17(4), 1-120.
• Cürebal, İ. & Özşahin, E. (2022). Harita bilgisi (bilgisayar uygulamalı tasarım ve analiz). Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Danis, I. (2020). İslam coğrafyacılarından Osmanlı coğrafyacılarına yeryüzünün matematiksel taksimi: Hakiki (Yedi) iklim. İçinde F. Başar, M. Kaçar, C. Kaya & A.Z. Furat (Eds.), The 1. International Prof. Dr. Fuat Sezgin Symposium on History of Science in Islam Proceedings Book (ss. 405-415). Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/PB/AA08.2020.001.028
• Dilke, O.A.W. (1992). Cartography in the ancient world: An ıntroduction. In J.B. Harley & D. Woodward (Eds.), Cartography in prehistoric, ancient, and medieval europe and the mediterranean (pp. 177-200). The University of Chicago Press.
• Dokgöz, H. (2019). Fuat Sezgin ve müslüman coğrafyacıların ilk dünya haritası. İçinde F.B. Köse (Ed.), 1. Ulusal Genç Akademisyenler Sempozyumu Prof. Dr. Fuat Sezgin ve İslâmî ilimler (ss. 150-158). KSÜ Siyer-i Nebi Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi SAMER Yayınları.
• Franco-Sanchez, F. (2017). Southeast Asia in classical Islamic cartography. In I. Donoso, Foreword & S. K. Tan (Eds.), More Islamic than We Adm it: Insights into Philippine cultural history (pp. 45-59). Vibal Foundation.
• Graßhoff, G., Mittenhuber, F. & Rinner, E. (2017). Of paths and places: The origin of Ptolemy’s Geography. Archive for History of Exact Sciences, 71, 483-508. https://doi.org/10.1007/s00407-017-0194-7
• Jenny, B. & Hurni, L. (2011). Studying cartographic heritage: Analysis and visualization of geometric distortions. Computers & Graphics, 35(2), 402-411. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0097849311000069
• Lucock, M.D. (2023). The evolution of human skin pigmentation: A changing medley of vitamins, genetic variability, and UV radiation during human expansion. American Journal of Biological Anthropology, 180(2), 252-271. https://doi.org/10.1002/ajpa.24564
• Pourahmad, A. & Tavallai, S. (2004). The Contribution of Muslim geographers to the development of the Subject. Geography, 89(2), 140-144. http://www.jstor.org/stable/40573958
• Rubel, F., Brugger, K., Haslinger, K. & Auer, I. (2017). The climate of the European Alps: Shift of very high resolution Köppen-Geiger climate zones 1800–2100. Meteorologische Zeitschrift, 26(2), 115-125.
• Quintern, D. (2019). Fuat Sezgin and the re-writing of the history of geography. Erdem, 77, 1-22. https://doi.org/10.32704/erdem.656964
• Sezgin, F. (1987). The contribution of the Arabic-Islamic geographers to the formation of the world map. Institut für geschichte der Arabisch-Islamischen wissenschaften an der Johann Wofgang Goethe-Universität.
• Sezgin, F. (2000). Mathematical geography and cartography in ıslam and their continuation in the occident. Publications of the Institute for the History of Arabic-Islamic Science.
• Sezgin, F. (2004). İslam kültür dünyasının bilimler tarihindeki yeri. Semih Ofset.
• Sezgin, F. (2009). İslam uygarlığında astronomi, coğrafya ve denizcilik. Boyut Yayıncılık.
• Sezgin, F. (2015). İslam’da bilim ve teknik. (H. Kaplan & A. Aliy, Haz.). Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü Aletler Kataloğu (3. Baskı, ss. 1-213). Türkiye Bilimler Akademisi.
• Sezgin, F. (2017a, 10 Ağustos). Avrupalı haritaların Arap kökeni. Fikriyat. https://www.fikriyat.com/yazarlar/fuat-sezgin/2017/08/10/avrupali-haritalarin-arap-kokeni
• Sezgin, F. (2017b, 14 Ağustos). Coğrafya - Modeller. Fikriyat. https://www.fikriyat.com/yazarlar/fuat-sezgin/2017/08/14/cografya-modeller
• Sezgin, F. (2024). The Istanbul museum for the history of science and technology in Islam: an overview (3. ed.). Turkish Academy of Sciences.
• Shcheglov, D.A. (2016). The error in longitude in ptolemy’s geography revisited. The Cartographic Journal, 53(1), 3-14. https://doi.org/10.1179/1743277414Y.0000000098
• Temurçin, K. (Ed.). (2016). Amerika’nın keşfinde Müslümanlar. Doğuş Ofset Matbaacılık.
• Tibbetts, G.R. (1992a). Later cartographic developments. In J.B. Harley & D. Woodward (eds.), Cartography in the traditional Islamic and South Asian societies (pp. 90-107). The University of Chicago Press.
• Tibbetts, G.R. (1992b). The beginnings of a cartographic tradition. In J.B. Harley & D. Woodward (eds.), Cartography in the traditional Islamic and South Asian societies (pp. 137-155). The University of Chicago Press.
• Tsorlini, A. & Livieratos, E. (2007, August 4-10). A digital approach in eliminating the higher order systematic effects in Ptolemy’s Geographia longitude and latitude differences. [Conference presentation]. Proceedings of the XXIII International Cartographic Conference of ICA – International Cartographic Association, Moscow, Russia. https://icaci.org/files/documents/ICC_proceedings/ICC2007/documents/doc/THEME%2018/Oral%2010/DIGITAL%20APPROACHES%20IN%20ELIMINATING%20THE%20HIGHER%20ORDER%20SYSTEMATI.doc
• Valjarević, A. (2020). The size of the ecumene of the mediterranean in ancient times. Journal of Geographical Research, 3(4), 1-7. https://doi.org/10.30564/jgr.v3i4.2030