A Research on City Functional Areas: Başiskele District Example

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 17 - 27, 29.06.2024

Sinan Deniz Günay Kaya

Öz

Located in the Southern Marmara region and administratively affiliated with Kocaeli, Başiskele has been an important settlement from past to present. While it was a very important trade city in the past due to its location on the coast of the Izmit Gulf and the activity of the Başiskele port, Başiskele lost this position over time and remained in the shadow of the city of Izmit, and its urban development was disrupted. The city, which was revitalized with the industrial facilities built in Başiskele after the second half of the Republic, suffered great destruction with the 1999 Gölcük earthquake, and the earthquake houses built subsequently caused the city to develop on soft alluvial plains. The actual urban development of Başiskele took place when it gained its district status in 2008. The urban function areas of Başiskele, which has developed rapidly and whose population increased since this date, have also developed. Its geographical location has a great impact on the rapid development of Başiskele. The district's proximity to big cities, its location in an industrial zone and its good transportation facilities have been very effective in the development of city functions. In particular, the land, sea and railway transportation has facilitated both the supply of raw materials and the transportation of manufactured goods to major markets. It is not possible to say that the health function is very developed in Başiskele, where the education function is good. In Başiskele, which has a very high potential in terms of nature tourism, the concentration of living areas and industrial establishments on the alluvial plains in the bay may lead to great losses in a possible earthquake.

Anahtar Kelimeler

City Geography, Urban Functions, Urban Development, Başiskele, Başiskele, Başiskele, Başiskele

Şehir Fonksiyon Alanları Üzerine Bir Araştırma: Başiskele İlçesi Örneği

Öz

Güney Marmara bölümünde yer alan ve idari bakımdan Kocaeli’ne bağlı olan Başiskele, geçmişten günümüze önemli bir yerleşim yeri olmuştur. İzmit körfezi kıyısında yer alması ve Başiskele limanının aktifliği sebebiyle geçmişte oldukça önemli bir ticaret kenti konumundayken Zamanla bu konumunu kaybeden Başiskele, İzmit şehrinin gölgesinde kalmış ve şehirsel gelişimi aksamıştır. Cumhuriyetin ikinci yarısından sonra Başiskele’de yapılan sanayi tesisleriyle tekrardan canlanan şehir, 1999 Gölcük depremi ile büyük bir yıkım yaşamış ve akabinde yapılan deprem konutları, şehrin zemini yumuşak alüvyon düzlükler üzerine doğru gelişmesine sebep olmuştur. Başiskele’nin asıl şehirsel gelişimi 2008 yılında ilçe statüsü kazanmasıyla gerçekleşmiştir. Bu tarihten itibaren hızla gelişen ve nüfusu artan Başiskele’nin şehirsel fonksiyon alanları da gelişme göstermiştir. Başiskele’nin hızlı gelişmesinde bulunduğu coğrafi konumun etkisi büyüktür. İlçenin büyük şehirlere yakınlığı, sanayi bölgesinde kalması ve ulaşım olanaklarının iyi olması şehir fonksiyonlarının gelişmesinde oldukça etkili olmuştur. Özellikle kara, deniz ve demir yolu ulaşımı olması hem hammadde teminini hem de üretilen malların büyük pazarlara ulaşımını kolaylaştırmıştır. Eğitim fonksiyonunun iyi olduğu Başiskele’de, sağlık fonksiyonunun çok geliştiğini söylemek mümkün değildir. Doğa turizmi bakımından oldukça yüksek bir potansiyeli bulunan Başiskele’de, oturma alanlarının ve sanayi kuruluşlarının körfezdeki alüvyal düzlükler de yoğunlaşması, olası bir depremde büyük kayıplara yol açabilir.

Anahtar Kelimeler

Şehir Coğrafyası, Şehir Fonksiyonları, Şehirsel Gelişim, Başiskele

Kaynakça

• Avcı, S. (2012). Şehirsel yerleşmelerin belirlenmesinde kullanılan kriterler ve Türkiye örneği. Sosyoloji Dergisi, 3(9), 9-28.
• Başiskele Strateji Planı (2015-2019). Başiskele Belediyesi. https://www.basiskele.bel.tr/dokuman/0/1/stratejik-plan
• Başiskele Brifing Raporu (2019). Başiskele Kaymakamlığı.
• Başiskele Turizm Rehberi (2012). Başiskele Belediyesi.
• Bayartan, M. (2014). Osmanlı şehir araştırmaları coğrafi araştırmalar. Akademi Titiz Yayınları.
• Bargu, S. & Sakınç M. (1990). İzmit Körfezi ile İznik Gölü arasında kalan bölgenin jeolojisi ve yapısal özellikleri. İstanbul Üniversitesi Yer Bilimleri Dergisi, 6(1), 45-76.
• Bostan, İ. (2001). İzmit. İçinde İslâm Ansiklopedisi (Cilt 23, ss. 536-541). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Darkot, B. (1967). Şehir ayrımında nüfus sayısı ve fonksiyon kriterleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 16, 3-8.
• Deniz, S., & Kaya, G. (2022). Başiskele ilçesinde sanayi faaliyetleri. Dünya Coğrafyası ve Kalkınma Perspektifi Dergisi, 1(2), 55-66.
• Doğanay, H. & Çavuş, A. (2013). Türkiye ekonomik coğrafyası (Güncellenmiş ve Geliştirilmiş 6. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Karadeniz, V. (2013). Sürdürülebilirlik kapsamında Sızır Şelalesi ve çevresinin rekreasyonel potansiyeli. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1098-1115.
• Ketin, İ. (1969). Kuzey Anadolu Fayı hakkında”, Maden Teknik Arama Dergisi, 72(72), 1-27.
• Mutlu, Y. E. (2014). Kirazdere Havzası (Kocaeli) ve çevresinin jeomorfolojisi. (Tez No: 366926) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Mitković, P., & Dinić, M. (2004). City center organization and its influence on the city structure. Facta universitatis-series: Architecture and Civil Engineering, 3(1), 41-56.
• Özçağlar, A. (2011). İdari coğrafya. Ümit Ofset Matbaacılık.
• Öztüre, A. (1981). Nicomedeia yöresindeki yeni bulgularla İzmit tarihi. Çeltüt matbaacılık.
• Sertkaya Doğan, Ö. (2009). Nüfus coğrafyası açısından bir inceleme: Silivri. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, 1-19.
• Strabon (2012). Geographika; Antik Anadolu Coğrafyası Kitap XII-XIII-XIV (Çev. A. Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Timor, A. (1997). Orta büyüklükteki şehirler ve taşıdıkları önem. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü Dergisi, (5), 83-103.
• Tümertekin, E. (1973). Türkiye’de şehirleşme ve şehirsel fonksiyonlar. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2015). Ekonomik coğrafya: küreselleşme ve kalkınma. (14. Baskı), Çantay Kitabevi.
• United Nations Human Settlements Programme. (2009). Planning sustainable cities: policy directions: global report on human settlements 2009. UN-HABITAT. https://unhabitat.org/planning-sustainable-cities-global-report-on-human-settlements-2009 Erişim Tarihi: 07 Haziran 2024.
• URL-1 Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK], https://biruni.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi 07 Haziran 2024).
• URL-2 https://www.kosbas.com.tr/kosbas Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2024.
• URL-3 https://ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/gumruk-idareleri/serbest-bolgeler Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2024.
• URL-4 https://basiskele.meb.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17 Mart 2024.
• Uzun, S. M. (2013). İzmit Körfezi Kıyılarının Jeomorfolojisi ve Kıyı Alanı Kullanımı. (Tez No: 336224) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Üzmez, A. (2008). Her yönüyle Başiskele ilçesi (Tarih, kültür, doğa, ekonomi, turizm). Kocaeli İl Özel İdaresi, Kocaeli: Misbah Ltd. Şti.
• Yüceşahin, M. M. & Özgür, E. M. (2008). Türkiye kentlerinin kentleşme düzeylerinin demografik, ekonomik ve sosyal değişkenlerle belirlenmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(2), 115-139.
• Yıldız, S. (2016). İzmit Şehrinin mekansal gelişim süreci. (Tez No: 445968) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Zengin, M., Hızal, A., Karakaş, A., Serengil, Y., Tuğrul, D., & Ercan, M. (2005). İzmit Yuvacık Barajı su toplama havzasının yenilenebilir doğal kaynaklarının su üretimi (kalite, miktar ve rejim) amacıyla planlanması. Kavak ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten, (197), 1-95.
• Watson, V. (2009). 'Planlı şehir yoksulları süpürür…': Kentsel planlama ve 21. yüzyıl kentleşmesi. Planlamada ilerleme, 72(3), 151-193.