Coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı öğrenme uygulamalarının (gezi) analizi ve şehre yönelik turizm farkındalıklarının incelenmesi: Samsun örneği

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 90 - 100

Mücahit Yıldırım

Öz

Bu araştırma, Samsun ilinde görev yapan coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı öğrenme uygulamalarını mekânsal bir perspektifle analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, öğretmenlerin okul dışı öğrenme gezilerinde tercih ettikleri destinasyonların mekânsal dağılımını, bu tercihlerde etkili olan faktörleri ve karşılaşılan zorlukları incelemektedir. Çalışmanın önemi, Samsun'un sahip olduğu zengin doğal, tarihi ve kültürel mirasın eğitim süreçlerinde kullanımına yönelik mevcut durumu ortaya koyması ve bu kaynakların eğitim amaçlı kullanımının dengeli dağılımına katkı sağlama potansiyelinde yatmaktadır. Araştırmada kullanılan anket formu, demografik bilgiler, gezi planlaması, turizm farkındalığı ve iyileştirme önerileri olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Anket, öğretmenlerin mesleki deneyimleri, eğitim düzeyleri ve görev yaptıkları ilçeler gibi değişkenlerin yanı sıra, gezi destinasyonlarının tercih edilme sebepleri ve karşılaşılan zorlukları detaylı bir şekilde ele almaktadır. Çalışmanın özgün değeri, okul dışı öğrenme uygulamalarının mekânsal dağılımını Samsun'un turizm potansiyeli bağlamında ele alması ve öğretmenlerin bu konudaki farkındalık düzeylerini sistematik bir şekilde değerlendirmesidir. Ayrıca, merkez ilçeler dışındaki destinasyonların da eğitim amaçlı kullanımını sağlayacak faktörleri analiz ederek, şehrin tüm ilçelerindeki eğitsel kaynakların daha etkin kullanımına yönelik öneriler sunmasıdır. Araştırma sonuçları; Samsun’da okul dışı etkinliklerin çoğunlukla sembolik düzeyde kaldığını ve genellikle merkez ilçelerde bulunan müze ve tarihi alanların tercih edildiğini ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçların Samsun'daki okul dışı öğrenme uygulamalarının daha dengeli bir mekânsal dağılıma kavuşturulması ve şehrin turizm potansiyelinin eğitim süreçlerine entegre edilmesi için politika yapıcılara ve eğitim planlamacılarına yol gösterici olması beklenmektedir. Bu bağlamda çalışma, yerel eğitim kaynaklarının kullanımına yönelik stratejik planlamalara katkı sağlayacak önemli veriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul dışı öğrenme , Okul gezileri , Doğal ve beşeri destinasyonlar , Mekansal Analiz , Samsun

Analysis of geography and social studies teachers' out-of-school learning practices (excursions) and examination of tourism awareness towards the city: Samsun case

Öz

This research aims to analyze the out-of-school learning practices of geography and social studies teachers working in Samsun province from a spatial perspective. The study examines the spatial distribution of destinations preferred by teachers in out-of-school excursions, the factors influencing these preferences, and the challenges encountered. The significance of the study lies in its potential to reveal the current state of educational utilization of Samsun's rich natural, historical, and cultural heritage, and to contribute to the balanced distribution of these resources for educational purposes. The survey form used in the research consists of four main sections: demographic information, excursion planning, tourism awareness, and improvement suggestions. It addresses variables such as teachers' professional experience, education levels, and districts of service, as well as the reasons for choosing destinations and the difficulties faced. The originality of the study lies in its examination of the spatial distribution of out-of-school learning practices within the context of Samsun's tourism potential and its systematic evaluation of teachers' awareness levels. Furthermore, it provides recommendations for more effective use of educational resources across all districts of the city by analyzing factors enabling the educational use of destinations outside the central districts. The research results reveal that extracurricular activities in Samsun are mostly symbolic in nature and that museums and historical sites in central districts are generally preferred. The findings are expected to guide policymakers and educational planners in achieving a more balanced spatial distribution of extracurricular learning activities and integrating the city’s tourism potential into educational processes.

Anahtar Kelimeler

Out of School Learning , School Trips , Natural and Human Destinations , Spatial Analysis , Samsun

Kaynakça

• Akkuş, A. & Meydan, A. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi ve coğrafi mekan uygulamalarının değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 14–30.
• Aydemir, A. (2021). Sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenme ve öğretim ortamı olarak adalet saraylarının kullanımına yönelik öğretmen adayı görüşlerinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 665–681. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.62826-824051
• Aydemir, İ. & Toker Gökçe, A. (2016). Okul yöneticilerinin okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin görüşleri. İçinde III. International Eurasian Educational Research Congress (ss. 630–638). Anı Yayıncılık.
• Ballantyne, R. & Packer, J. (2009). Introducing a fifth pedagogy: Experience‐based strategies for facilitating learning in natural environments. Environmental Education Research, 15(2), 243–262. https://doi.org/10.1080/13504620802711282
• Behrendt, M. & Franklin, T. (2014). A review of research on school field trips and their value in education. International Journal of Environmental and Science Education, 9(3), 235–245. https://doi.org/10.12973/ijese.2014.213a
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cirit Gül, A., Tağrikulu, P. & Omca Çobanoğlu, E. (2023). Öğretmenlerin okul dışı öğrenme ortamlarını düzenlemeye ilişkin yeterliliklerinin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1462–1499.
• Creswell, J. W. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
• Çelik, A. (2019). Gezi yönteminin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının akademik başarılarına etkisinin ve gezi yazısı yazma deneyimlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 395–413. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.013
• Demir, E. & Çetin, F. (2022). Öğretmenlerin okul dışı öğrenme faaliyetlerine yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1443–1461.
• Demir, Y. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin inceleme gezilerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(13), 260–281. https://doi.org/10.57135/jier.1089805
• Dewey, J. (1938). Experience and education. Macmillan.
• DeWitt, J. & Storksdieck, M. (2008). A short review of school field trips: Key findings from the past and implications for the future. Visitor Studies, 11(2), 181–197. https://doi.org/10.1080/10645570802355562
• Dillon, J., Rickinson, M., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D. & Benefield, P. (2006). The value of outdoor learning: Evidence from research in the UK and elsewhere. School Science Review, 87(320), 107–111.
• Ernst, J. (2007). Factors associated with K–12 teachers’ use of environment-based education. The Journal of Environmental Education, 38(3), 15–32.
• Falk, J. H. & Dierking, L. D. (2000). Learning from museums: Visitor experiences and the making of meaning. AltaMira Press.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5th ed.). SAGE Publications.
• Griffin, J. (2004). Research on students and museums: Looking more closely at the students in school groups. Science Education, 88(S1), S59–S70.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44–46.
• Kisiel, J. F. (2005). Understanding elementary teacher motivations for science field trips. Science Education, 89(6), 936–955. https://doi.org/10.1002/sce.20085
• Mirzeoğlu, A. D. & Özcan, G. (2019). Sınıf içi ve sınıf dışı öğretim teknikleri. İçinde S. Çelenk (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (ss. 162–205). Pegem Akademi.
• Orion, N. & Hofstein, A. (1994). Factors that influence learning during a scientific field trip in a natural environment. Journal of Research in Science Teaching, 31(10), 1097–1119.
• Rengi, Ö. & Polat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Journal of World of Turks, 6, 135–156.
• Rickinson, M., Dillon, J., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D. & Benefield, P. (2004). A review of research on outdoor learning. Field Studies Council.
• Taytaş, İ. (2022). Okullarda gerçekleştirilen okul gezilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. ULEDER, 2(2), 389–425.
• Topçu, E. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: Öğretmen adayları ile fenomenolojik çalışma. International Education Studies, 10(7), 1–27.
• Torun, Ü. & Yıldırım, T. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı öğrenmeye yönelik farkındalıkları, bilişsel yapıları ve uygulama durumları üzerine bir inceleme. International Journal of Turkish Education Sciences, 2022(18), 222–249. https://doi.org/10.46778/goputeb.1081125
• Tutkun, C., Aydın Kılıç, Z. N., Balcı, A. & Kök, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin alan gezisi etkinliğine yönelik görüşlerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 469–487.
• Üztemur, S., Dinç, E. & Acun, İ. (2018). Müzeler ve tarihi mekânlarda uygulanan etkinlikler aracılığıyla öğrencilerin sosyal bilgilere özgü becerilerinin geliştirilmesi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 46, 294–324. https://doi.org/10.21764/maeuefd.349442