ÇAĞDAŞ SANATTA GERÇEKLİK TEMSİLİ SORUNSALI VE METADRAM

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 77 - 94, 30.04.2019

Vecihe Özge Zeren

https://doi.org/10.31566/arts.2.006

Öz

Yüzyıllar boyunca
dışsal gerçekliği doğrudan temsil etmeyi amaç edinmiş olan tiyatro tarihinin,
tarihsel avangartlardan itibaren gerçekliğe ilişkin alternatif düşünce ve
temsil olanaklarına tanıklık ettiği görülür. Gerçeği olduğu gibi yansıtma
fikrinin yanı sıra, gerçeği dönüştürme, çarpıtma ya da tamamen yok sayma
eğilimleri ortaya çıkar. Baudrillard'ın simülasyon kuramı başta olmak üzere,
çağdaş düşünürlerin teknoloji çağında değişime uğrayan gerçeklik algısını
çözümlemek üzere ortaya attıkları fikirler ekseninde şekillenen yeni yazma
pratikleri, oyunların hem içerik hem de biçimsel yönelimler bakımından
konvansiyonelden giderek uzaklaşmasını sağlar. 20.yy ortasından itibaren
gözlenen değişimlerde kapitalistleşmeye bağlı olarak, sanat eserinin sıradan bir
ürün gibi meta değerine indirgenmesi, tiyatro pratiklerini de etkiler.
Nesneleşme olgusu ile ilişkilendirilen teatralleşme süreci, sadece sahneleme ve
oyunculukta değil, dram sanatı üzerinde de etkin olur. Bu süreçte, oyun
yazarlığında hem somut gerçeklikten uzaklaşmak hem de postmodernizmin dramın
ölümüne ilişkin söylemini tersinlemek adına, dramın teatral kodlarını açığa
vuran metadramatik oyunlar önem kazanır.

Anahtar Kelimeler

gerçeklik temsili, metadram, teatrallik

THE PROBLEMATIC OF REPRESENTATION OF REALITY IN CONTEMPORARY ART AND METADRAMA

Öz

The history of theatre, which has aimed to represent the external
reality directly for centuries, witnessed the alternative thought and
possibilities of representation about reality beginning from the historical
avant-garde. In addition to the idea of reflecting the reality as it is, the
tendencies to transform, distort or completely ignore it arose. The new writing
practices, which are shaped by the ideas of contemporary thinkers to analyze
the perception of reality that has changed in the technology age, especially
the simulation theory of Baudrillard, enable the plays to distance themselves
from the conventional in terms of both content related and formal tendencies.
In the changes observed since the mid-20th century along with capitalist
transformation, the reduction of the artwork to its commodity value just as an
ordinary product also affects theatrical practices. The process of
theatricalization, which is associated with the phenomenon of objectification,
is effective not only on the staging and acting but also on the art of drama.
In this process, metadramatic plays revealing the theatrical codes of drama
gains importance in play writing – both to move away from concrete reality and
to reverse the postmodernism's discourse about death of drama.  

Anahtar Kelimeler

representation of reality, metadrama, theatricality

Kaynakça

• AKTULUM, Kubilay (1999). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
• BADIOU, Alain (2010). Başka Bir Estetik, çev. Aziz Ufuk Kılıç, İstanbul: Metis Yayınları.
• BAUDRILLARD, Jean (2010a). Sanat Komplosu, çev. Elçin Gen, Işık Ergüden, İstanbul: İletişim Yayınevi.
• BAUDRILLARD, Jean (2010b). Simülakrlar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• BENJAMIN, Walter (2002). Pasajlar, çev. Ahmet Cemal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• CARLSON, Marvin (2007). Tiyatro Teorileri, çev. Eren Buğlalılar, Barış Yıldırım, Ankara: De-Ki Yayınları.
• DANTO, Arthur (2012). Sıradan Olanın Başkalaşımı, çev. Esin Berktaş, Özge Ejder, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• FISCHER, Ernst (1995). Sanatın Gerekliliği, çev. Cevat Çapan, İstanbul: Payel Yayınları.
• GÜÇBİLMEZ, Beliz (2005). Sophokles'ten Stoppard'a İroni ve Dram Sanatı, Ankara: Deniz Kitabevi Yayınları.
• HORNBY, Richard (1986). Drama, Metadrama and Perception, Associated University Presse.
• KARACABEY, Süreyya (2006). Modern Sonrası Tiyatro ve Heiner Müller, Ankara: De Ki Yayınları.
• KUSPIT, Donald (2010). Sanatın Sonu, çev. Yasemin Tezgiden, Ankara: Metis Yayınları.
• PERNIOLA, Mario (2015). Sanat ve Gölgesi, çev. Kemal Atakay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ROSENAU, Pauline Marie (2004). Post-modernzim ve Toplum Bilimleri, çev. Tuncay Birkan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• TİMUÇİN, Afşar (1993). Estetik, İstanbul: BDS Yayınları.
• TUNALI, İsmail (2010). Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi. VIRILIO, Paul, LOTRINGER, Sylvere (2005). The Accident of Art, New York: MIT Press.
• ZIZEK, Slavoj (2005). Yamuk Bakmak, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• ZOLBERG, Vera (2013). Bir Sanat Sosyolojisi Oluşturmak, çev. Buket Okucu Özbay, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• ADANIR, Oğuz (2014). “Sinemada Gerçeklik ve Düşsellik”, DEÜ Felsefe Sempozyumları "Sanatın Halleri".
• HRISTIC, Jovan (1977). “The Problem of Realism in Modern Drama”, New Literary History, 8, ss. 311-318.
• JESTROVIC, Silvia (2002). “Theatricality as Estrangegement”, SubStance, 31, ss. 42-56.
• Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org dictionary/english/theatrical [Erişim Tarihi: 06 Nisan 2018].
• Merriam-Webster. https://merriam-webster.com/dictionary/theatrical [Erişim Tarihi: 06 Nisan 2018].
• Pérez-Simón, Andrés (2011). The Concept of Metatheatre: A Functional Approach. TRANS- [Online], 11, 1-11. http://trans.revues.org/443 [Erişim Tarihi:15 Temmuz 2017].