Türkiye’de Meydana Gelen Askeri Uçak Kazalarının İncelenmesi

Yıl 2022, , 45 - 59, 28.02.2022

Barış Işıldak , Murat Kemal Keleş , Aşkın Özdağoğlu

https://doi.org/10.52995/jass.1064393

Öz

Dünyada havacılık sektörü, askeri havacılıktaki buluş ve yeniliklere bağlı olarak başlamıştır. Türk askeri havacılığının da bunlara bağlı olarak temeli atılmıştır. Havacılık sektörü, zaman içerisinde teknolojik gelişmelerin de sayesinde hem askeri havacılık olarak hem de sivil havacılık olarak güvenli ve emniyetli bir sektör haline gelmiştir. Fakat buna rağmen; insan faktörü, mekanik problem, hava durumu, sabotaj ve diğer sebeplerden dolayı kazalar yaşanmaktadır. Bu çalışmada 1943 ile 2021 yılları arasında ülkemizde yaşanan askeri uçak kazalarına yönelik veriler toplanmıştır. Toplanan veriler frekans dağılımlarına göre analizleri yapılmış olup bu analizler yorumlanarak elde edilen bulgular sırayla verilmiştir. Yaşanılan kazalara ve olaylara bakıldığında 1951, 1957, 1959, 2001 ve 2015 yıllarında ölümlü kaza ve olay sayısının diğer yıllara göre fazla olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın genelinde yer alan kazaların rota bilgileri incelendiğinde ise kazaların daha çok Ankara-Balıkesir-Eskişehir ve Konya çevrelerinde yaşandığı sonucu elde edilmiştir. Bu kazalarda yer alan uçak tiplerine bakıldığında da Douglas ve CASA firmalarına ait uçakların daha çok kaza kırıma uğradığı görülürken ülkemizdeki en çok ölümlü kazaların ise 1981 ve 2003 yıllarında yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan literatür incelemesinde askeri uçak kazalarının araştırılmasına yönelik yapılan çalışmaların ekip kaynak yönetimi ya da insan faktörleri perspektifinde ele alındığı tespit edilmiştir. Bu çalışma ile askeri uçak kazalarına yönelik geniş kapsamlı bir çalışma literatüre kazandırılacağı ve bu yönüyle de çalışmanın önemli ve özgün olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Askeri Havacılık, Frekans Dağılımı, Türkiye, Uçak Kazaları

Kaynakça

• AVIATION SAFETY NETWORK, Datebase, Accident Database, 27 Eylül 2021 tarihinde Aviation Safety Network: https://aviation-safety.net/database/ adresinden alındı.
• BAŞDEMİR, M. (2020), Uçuş Operasyonlarında İnsan Faktörünün Rolü ve Pilot Performansını Arttıracak Öneriler, Journal of Aviation, 4(2), 55-70.
• ÇELİKKOL, M. (2017), Askeri Havacılık Olay ve Kazalarında İnsan Faktörünün Yorgunluk Yönüyle Değerlendirilmesi, HV. KK LIĞI 2017 Havacılık Emniyeti Yönetim Sistemi (Heys 2017) Sempozyumu, 73-87.
• DÖNMEZ, K. ve USLU, S. (2018), İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi’nin (HFACS) Literatürde Yaygın Kullanımının Değerlendirilmesi, Journal of Aviation, 2(2), 156-176.
• ERDEMLİ, M.G. (2011), Dünden Bugüne Türk Havacılık Tarihi ve Eskişehir (Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• GÖK, K. (2018), Türk Sivil Havacılık Tarihine Damga Vuran Uçak Kazaları. İstanbul: Kanon Kitapevi.
• GUMANTİ, T.A.G., SAVİTRİ, E., NİSA, N.W., ve UTAMİ, E.S. (2018), Event Study on the Crash of Airasia Plane: A Study on Travel and Leisure Companies Listed at Malaysian Stock Market, Jurnal Akuntansi dan Keuangan, 20(1), 20-26.
• IŞILDAK, B., KELEŞ, M.K., ve ÖZDAĞOĞLU, A. (2021), Sivil Havacılıkta Uçak Kazalarının Analizi: Türkiye Örneği, 14. Uluslararası Güncel Araştırmalarla Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metinleri, 1430-1443.
• JAZAYERİ, S. A. ve GHAEDİ, A. (2021), Dimensions of Legal Responsibilities Related to the Crash of a Ukrainian Plane, Modern Jurisprudence and Law, 1(4), 41-58.
• KARAL, H. (2012), Uçak Kazalarında İnsan Kaynaklı Risklerin Önlenmesine Yönelik Ekip Kaynakları Yönetimi (Türkiye Cumhuriyeti Pilotları Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KESİCİ, S. (2000), Türkiye’de Sivil Havacılıkta Uçak Kazalarının Analizi (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• KILIÇ, F. (2017), Sivil ve Askeri Uçak Kazalarında İnsan Faktörü: Örnek Olay İncelemesi: Helios Airways Flight HCY522, Boeıng 737, HV. KK LIĞI 2017 Havacılık Emniyeti Yönetim Sistemi (Heys 2017) Sempozyumu, 257-270.
• MENGENCİ, C. (2014), Ekip Kaynak Yönetimi ve Sivil Hava Yolu Kazaları: Türkiye Örneği, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 44-61.
• MİYAMOTO, T., WHİTEHEAD, N., ve SANTOS, E. (2020), Investigating Airplane Crash Data with Watson Analytics and Cognos Analytics, In 2020 the 3rd International Conference on Computing and Big Data (ICCBD ’20), August 05–07, 2020, Taichung, Taiwan. ACM, New York, NY, USA, 6 pages. Doi:10.1145/3418688.3418689.
• MYSLİK, B., KHALİTOVA, L., ZHANG, T., TARASEVİCH, S., KİOUSİS, S., MOHR, T., KİM, Y., TURSKA, A., CARROLL, C., ve GOLAN, G. (2021), Two Tales of one Crash: Intergovernmental Media Relations and Agenda Building During the Smolensk Airplane Crash, International Communication Gazette, 83(2), 169-192. Doi:10.1177/1748048519853766.
• OTTU, I.F.A., ESSİEN, E.A., ve LAWAL, A.M. (2017), Death Anxiety From Quality of Life and Emotional İmpact of Event: A Case Study of Proximate Earwitnesses of Dana Air Crash in Nigeria, OMEGA-Journal of Death and Dying, 78(4), 421-440.
• ROMZEK, B. S. ve INGRAHAM, P. W. (2000), Cross Pressures of Accountability: Initiative, Command, and Failure in the Ron Brown Plane Crash, Public Administration Review, 60(3), 240-253.
• ŞEN, S. (1992), Türkiye’de Modernleşme Ordu ve Askeri Havacılık (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TAMER, S.M. (2020), Uluslararası Havacılık ve Savunma Endüstrilerinde Ar-Ge Yatırımlarını Belirleyen Faktörler (Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• YALÇIN, O. (2021), Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk Askeri Havacılığı, Bilig, (96), 147-176.