Havacılık Tıbbı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 26 - 41, 25.02.2021

Didem Sunay

Öz

Havacılık tıbbı, uçuş sırasında insanın fizyolojik, psikolojik, işlevsel ve çevresel faktörlere uyumunu saptayan bilimsel bir disiplindir. Birinci Dünya Savaşı'nın başında zeplinler ve bombardıman uçakları gibi yüksek irtifalarda uçan uçakların kullanılması ile havacıların tıbbi-psikolojik, teknik ve askeri koruma talepleri ortaya çıkmıştır. İlk kez 1916'da Alman hava kuvvetlerinde havacılık tıbbı bölümü oluşturularak eğitime başlamadan önce başvuranların çok kademeli tıbbi muayenesi başlatılmıştır. 1919'da Paris'teki Barış Konferansı'nın ardından, havacıların ruhsatlandırılması için ilk uluslararası tıbbi gereklilikler üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Birinci Dünya Savaşından itibaren ülkemizde de uçuş doktorları yetiştirmeye başlanmış, Cumhuriyetin kuruluşu sonrasında pilot adaylarının seçimi ve yıllık muayeneleri Eskişehir’de Hava Sıhhi Muayene Komisyonu tarafından yapılmıştır. Havacılık tıbbı” veya “hava-uzay tıbbı”, aslında bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmesine rağmen ülkemiz dahil birçok ülkede havacılık tıbbında sadece temel ve ileri lisansüstü eğitim verilmektedir. İlk kez 1953’te Amerika Birleşik Devletleri’nde hava hekimliği tıpta bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmiştir. Ülkemizde 1973'te tıpta uzmanlık tüzüğünde “hava ve uzay hekimliği” ana bilim dalı olarak yer almış, ancak hiç bir tıp fakültesince böyle bir bilim dalı açılmamış, sadece 1986'da Gülhane Askeri Tıp Akademisinde Hava ve Uzay Hekimliği Ana Bilim Dalı olarak açılan bölümden 1988-2004 yılları arasında 7 hava ve uzay hekimliği uzmanı mezun edilmiştir. Bu derlemede, havacılık tıbbının ortaya çıkışı, dünyada ve ülkemizdeki gelişimi ve geleceği sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

havacılık, tıp, gelişim

Kaynakça

• 1. Adiga, A., Venkatramanan, S., Schlitt, J., Peddireddy, A., Dickerman, A., Bura, A., ... & Machi, D. (2020). Evaluating the impact of international airline suspensions on the early global spread of COVID-19.
• 2. Ata N. The Development of Turkish Aviation Medicine: First Altitude Chamber of Both Turkey and Middle East. Turkiye Klinikleri J Med Ethics 2013;21(2):61-64.
• 3. Bor, R., & Hubbard, T. (Eds.). (2006). Aviation mental health: Psychological implications for air transportation. Ashgate Publishing, Ltd. London ImprintRoutledge DOI: https://doi.org/10.4324/9781315568560
• 4. Curdt-Christiansen, C. (Eds.) (2009). Principles and practice of aviation medicine. World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd. Singapore
• 5. Çetingüç M, Ata N. (2010). Türkiye’de Havacılık Tıbbı Tarihçesi. Havacılık Tıbbı Bülteni, Sayı 24, s. 602-605.
• 6. Dehart, R. L.; J. R. Davis (2002). Fundamentals Of Aerospace Medicine: Translating Research Into Clinical Applications, 3rd Rev Ed. United States: Lippincott Williams And Wilkins. p. 720.
• 7. Goeters, K. M. (Eds.). (2017). Aviation psychology: practice and research. Routledge. London DOI: https://doi.org/10.4324/9781315261843
• 8. Gradwell, D., & Rainford, DJ. (Eds.). (2016). Ernsting's Aviation and Space Medicine 5E. CRC Press. e-textbook.
• 9. Harsch, V. (2009). The history and development of Aviation Medicine. In Principles And Practice Of Aviation Medicine (pp. 3-28).
• 10. Helmreich, R. L., & Merritt, A. C. (2019). Culture at work in aviation and medicine: National, organizational and professional influences. Routledge.
• 11. International Air Transport Associaton: IATA (2018). Cabin Air Quality Briefing Paper, IATA Corporate Communications.
• 12. International Air Transport Associaton: IATA (2020). Covid-19 Updated Impact Assessment, IATA Press, 1-9.
• 13. Johnson, M. E. (1943). The History and Development of Aviation Medicine. Journal of the National Medical Association, 35(6), 194.
• 14. Kriebel J. Prıncıples And Practıceof Avıatıon Medıcıne. Germany World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd.2009.
• 15. Martinussen, M., & Hunter, D. R. (2017). Aviation psychology and human factors. CRC Press.
• 16. Ottestad, W., & Savik, S. (2020). COVID-19 patients with respiratory failure: what can we learn from aviation medicine?. British Journal of Anaesthesia.
• 17. Rainford DJ, Gradwell DP. Aviation Medicine. Tri-Med Books Ltd Copyright Licensing Agency: Saffron House, 6–10 Kirby Street, London 2006, EC1N 8TS.
• 18. Wiegmann, D. A., & Shappell, S. A. (2001). A human error analysis of commercial aviation accidents using the human factors analysis and classification system (HFACS).
• 19. Zhuang, Z., Zhao, S., Lin, Q., Cao, P., Lou, Y., Yang, L., & He, D. (2020). Preliminary estimation of the novel coronavirus disease (COVID-19) cases in Iran: a modelling analysis based on overseas cases and air travel data. International Journal of Infectious Diseases.94, 29-31.
• 1. Air Transpot Action Group. https://www.atag.org/our-activities/social-and-economic-benefits-of aviation.html#:~:text=Aviation%20supports%2065.5%20million%20jobs,to%20visit%20friends%20and%20family.
• 2. Medikal Park Hastanesi Havacılık Tıp Merkezi. https://www.medicalpark.com.tr/havacilik-tip-merkezi/b-6768