Kriz Yönetiminde Gemba’nın Beş Altın Kuralı: Uçak Kazası Raporu Belgeseli Örneğinde

Yıl 2023, Cilt: 3/4 Sayı: 2/1, 26 - 56, 31.08.2023

Mehmet Akif Özer , Mehmet Doğan Erol

https://doi.org/10.52995/jass.1324453

Öz

Masaaki Imai, 1997 yılında yayımladığı “Gemba Kaizen” adlı eserinde etkin ve verimli bir üretim sistemi işletebilmek için ilgili süreçlerde beş altın kuralın uygulanması gerektiğini belirtmektedir. Çalışmada ayrıntılı incelenen bu kurallar sırasıyla sorunu yerine gidip teşhis etmek, sorunu tüm yönleriyle görmek ve kontrol etmek, geçici önlemler almak, soruna neden olan sebebi bulup çözmek ve aynı türden hataların gerçekleşmesini engellemek amacıyla standartlaşmaya gitmektir. Bu çalışmada söz konusu kuralların kriz yönetiminde de çok olumlu sonuçlar vereceği öngörüsüyle, bir örnek olay incelemesinde süreç analizi yapılmıştır. Örnek olarak incelenen Uçak Kazası Raporu Belgeseli dünya genelinde yaşanan uçak kazalarının nedenlerini bulmak ve tekrardan aynı hataların gerçekleşmesini engellemek üzere Amerikan Federal Havacılık Dairesi müfettişlerden oluşan bir kurul tarafından yayınlanan raporun, belgesel formatında canlandırılmasını konu edinen bir yapımdır. Yapılan değerlendirmede, uçak kazalarının nedenlerini bulmak ve tekrardan aynı hataların gerçekleşmesini engellemek için Gemba Kaizen felsefesiyle hareket etmenin kuruluşlara büyük katkı sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır. Uçak Kazası Raporu Belgeseli yirmi yıla yakın süren onlarca bölüme sahip dünyada gerçekleşen uçak kazalarını analiz eden bir yapımdır. Bu yapımın bütün bölümlerini incelemek, çalışmanın hacmini arttıracağından, Endonezya Uçak Kazası’nın incelendiği bir bölüm, Gemba Kaizen metodu ile analiz edilmiştir. Çalışmada buna benzer farklı türden olay ve sorunların, benzer teoriler üzerinden sahada incelenmesine dönük yeni araştırmaların yapılmasına katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uçak, Kaizen Felsefesi, Gemba’nın Beş Altın Kuralı, Havacılık Sektörü.

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2000). Yönetimde rönesans ve kalite devrimi. Ankara: TOSYÖV Yayını.
• Altundal, U. (2018). The Five-S practice (5-S uygulaması). İçinde M. Akif Özer (Ed.), Geleceğe Yön Veren Yönetim Teorileri (ss.195-201). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Barraza, M. F., Pujol, J. R. ve Robles, M. E. (2012). Applying Gemba-Kaizen in a multinational food company: A process innovation framework. International Journal of Quality and Service Sciences, 7(4), 40-47.
• Bibus (2023). Yalın yönetim nedir? https://karakuri.bibus.com.tr/son-haberler/sonhaberler/yalin-yoenetim-nedir/ Erişim tarihi: 09.12.2022.
• Čierna, H., Sujová., E., ve Ťavodová, M. (2016, April 15-16). The agri-food value chain: challenges for natural resources management and society, International Scientific Days, 238-242.
• Çilhoroz, Y. ve Arslan İ. (2018). Yalın yönetim yaklaşımı ve sağlık hizmetlerinde uygulamaları. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 32(3), 156-185.
• Dailymotion (2023). Uçak kazası raporu. S21E04 Grounded Boeing 737 8 Max. https://www.dailymotion.com/video/x81ypul,44.13, Erişim Tarihi: 23.04.2023.
• Daiya, B. K. (2012). Applying Gemba Kaizen at sks separator in cement plant: A case study. IOSR Journal of Engineering (IOSRJEN), 2(9), 1-5.
• Dárius, D. (2023). Gemba Kaizen - Utilization of human potential to achieving continuous improvement of company. The International Journal of Transport & Logıstics, Medzinárodný časopis, Doprava a Logıstıka, http://www.sjf.tuke.sk/transport logistics/content/21.Darius.pdf, Erişim tarihi: 09.04.2023.
• Endusa, S. (2021). Influence of Gemba-Kaizen strategy on performance of Bamburi Cement Plc in Kenya (Master Dissertation). Kenya: University of Nairobi.
• Freedman, J. T., Mondoux, S., Stang, A. ve Chartier, L. B. (2020). Going to the COVID-19 Gemba: Using observation and high reliability strategies to achieve safety in a time of crisis. The Canadian Journal of Emergency Management, 22(6),738-745.
• Hafey, R. B. (2015). Lean safety gemba walks a methodology for workforce engagement and culture. Change Boca Raton, FL, USA: Taylor & Francis Group, 33487-2742.
• Hart, P., Heyse, L. ve Boin., A. (2001). Guest editorial ıntroduction new trends in crisis management practice and crisis management research: Setting the agenda. Journal of Contingencies and Crisis Management, 9(4), 180-186.
• Haliloğlu, F. G. (2018). Five golden rules of Gemba (Gemba’nın beş altın kuralı). İçinde M. Akif Özer (Ed.), Geleceğe Yön Veren Yönetim Teorileri (ss.35-38). Ankara: Gazi Kitabevi. Internet: https://www.kadjinews.com/Kaizen-tool-implement, Erişim tarihi: 23.04.2023.
• James, R. M. (1986). Kaizen - The concept. https://maaw.info/ArticleSummaries/ ArtSum ImaiKaizen 1986.htm, Erişim tarihi: 09.12.2022.
• Imai, M. (2012). Gemba Kaizen, A commonsense approach to a continuous improvement strategy. Second Edition. New York, USA: The McGraw-Hill Companies.
• Imai, M. (2023). Masaaki Imai, https://choolskool.com/wp-content/uploads/2021/07/ Masaaki-Imai.pdf, Erişim tarihi: 09.04.2023.
• Janjić, V., Bogićević, J. ve Krstić., B. (2019). Kaizen as a global business philosophy for continuous improvement of business performance, ЕКОНОМИКА, 65(2), 16-24.
• Karkoszka, T., Honorowicz, J. (2009). Kaizen philosophy a manner of continuous improvement of processes and products. Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, 35(2), 192-201.
• Kırbaş, İ. (2023). Yalın yönetim. https://occons.com/index.php/makaleler/27-strateji-veyonetim/74-yalin-yoenetim, Erişim tarihi: 09.04.2023.
• Kyriazis, P. (2016). Toyota recall crisis management & corporate culture vitality. Journal for Global Business and Community Consortium for Undergraduate International Business Education , 7(1), 11-16.
• Li, L., Rong, Y. (2020, 5-7 May), Gemba Kaizen in health sector (ss.1-3). International Conference on Public Health and Data Science (ICPHDS), https://ieeexplore. ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=9361946, Erişim Tarihi: 23.04.2023.
• Liker, J. K. ve Morgan, J. M. (2006). The Toyota way in services: the case of lean product development. Academy of Management Perspectives, 20(2), 5-11.
• Mahony, N. ve Clarke., J. (2013). Public crises, public futures. Forthcoming in Cultural Studies, 27(4), 1-6.
• Martin, R. J. (2023). Kaizen. https://maaw.info/ArticleSummaries/ArtSumImaiKaizen 1986.htm, Erişim Tarihi: 23.04.2023.
• Maryani, E., Purwanto., A. ve Kartika., H. (2020). Do Gemba Kaizen and 5S reinforce medical equipment manufacturing performance. European Journal of Molecular & Clinical Medicine, 7(7), 40-46.
• Mitroff, P., Shrivastava, P. ve Udwadia, F. E. (1987). Effective crisis management. The Academy of Management Executive, 1(3), 281-288.
• Nazimah, R. N. (2018). Thinking lean: The relevance of gemba-Kaizen and visual assessment in collection management. Association of College and Research Libraries, 106.
• Özer, M. A. (2019). 21. yüzyılda yönetim ve yöneticiler, 2. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Prosic, S. (2011, 4-5 June). Kaizen management philosophy (ss.1-7). International Symposium Engineering Management and Competitiveness, Serbia: Zrenjanin.
• Saraçyakupoplu, T. (2020). Havacılıkta organizasyonel kazalar: B-737 max uçak kazalarının mühendislik perspektifinden incelenmesi. Mühendis ve Makine Dergisi, 61 (701), 240-245.
• Singh, J., ve Singh., H. ( 2009). Kaizen philosophy: A review of literatüre. The ICFAI University Journal of Operations Management, 8, 49-57.
• Teplická, K. ve Culková, K. (2011). Kaizen and its applying during cost decreasing in process of production firm maintenance. Annals of Faculty Engineering Hunedoara- International Journal of Engineering, Fascicule 3, 311-316.
• Titu, M. A., Oprean, C. ve Grecu, D. (2010, 17-19 March). Applying the Kaizen Method and the 5S Technique in the activity of post-sale services in the knowledge-based organization (ss.1-6). Proceedings of the International MultiConferance of Engineers and Computer Sciences, Hong Kong.
• Yang, J. ve Huang, W. (2022). Institutional network relationship of chinese public crisis governance system—based on the quantitative comparative analysis of policies during SARS and COVID-19. International Journal Of Environmental Resarch and Public Health, 19(22), 1-7.
• 克生, 青木. (2022). How do material objects promote continuous learning? A framework for understanding Gemba Kaizen. Business Review, 69(1), 383-387.