Hava Balonlarının (Zeplin) Havacılık Tarihindeki Yeri

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 48 - 74, 29.02.2024

Derya Geçili

https://doi.org/10.52995/jass.1348868

Öz

İnsanoğlunun, yüzyıllar boyunca yeryüzünden gökyüzünü gözlemleyerek ulaşılmaz olana yaklaşma hayalleri olmuştur. Bütün dünyada efsaneleşen bu hayali gerçekleştirmek ve havalarda uçabilmek için birçok araç-gereç icat edilmiştir. Bu araçlar arasında en önemlisi gökyüzünde makinelerin devir hareketleriyle havanın karşı koymasından istifade edilerek yapılan hava gemileri olmuştur. Hava gemilerinin inşasında en başarılı devlet Almanya olarak kabul edilmiş ve mucidinin isminden dolayı genellikle zeplin olarak adlandırılmıştır. Zeplin, keşif hizmetleriyle savaşlar sırasında kullanılarak donanma için de önemli bir rol üstlenmiştir. Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan büyük kayıpların etkisiyle askeri eksikliklerin giderilebilmesi için Almanya’ya uzmanlar göndermiştir. Bu uzmanlar tarafından Almanya’nın hava gemileri hakkında incelemeler yapılarak raporlar hazırlanmıştır. Aşağıda hava gemilerinin özellikleri, kullanılmaya başlamaları ve Osmanlı Devleti tarafından deniz hava gemileri hakkında yapılan incelemeler anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hava Gemisi, Osmanlı Devleti, Almanya, Zeplin

Role of Air Balloons (Zeppelin) in Aviation History

Öz

Mankind has had dreams for centuries of getting closer to the unattainable by observing the sky from the earth. Many tools and equipment have been invented to realize this dream, which has become legendary all over the world, and to be able to fly in the air. The most important of these vehicles was the airships built by taking advantage of the resistance of the air with the rotation movements of the machines in the sky. The most successful state in the construction of airships was considered to be Germany, and because of the name of its inventor, it was often called a zeppelin. The airship also played an important role for the navy, being used during battles with reconnaissance services. The Ottoman Empire sent experts to Germany to eliminate military deficiencies due to the great losses experienced during the First World War. Reports were prepared by these experts on Germany's airships. Below are the characteristics of airships, their introduction to use and the investigations made by the Ottoman Empire about naval airships.

Anahtar Kelimeler

Airship, Ottoman Empire, Germany, Zeppelin

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Babıali Evrak Odası (BEO), 4250/318708.
• Babıali Evrak Odası (BEO), 3128/234558.
• Dahiliye Nezareti İdare (DH.İD), 191/51.
• Dahiliye Nezareti Muhaberat-ı Umumiye (DH.MUİ), 132/35-3. Hariciye Nezareti (HR.SFR3), 656/1-8, 2 Ocak 1912. Hariciye Sefareti (HR.SFR3), 707/67-1, 707/67-2, 707/67-3, 707/67-4, 20 Haziran 1914. Hariciye Nezareti (HR.SFR4), 924/71. İrade Taltifat (İ.TAL), 483/13, 4 Recep 1331 (18 Haziran 1913) Plan-Kroki (PLK.p), 2595.
• Sadaret Mektubi Mühimme (A.MKT.MHM), 743/9, 21 Recep 1331 (26 Haziran 1913)
• Yıldız Perakende Müteferrik (Y.PRK.M), 4/18-1-1.
• Yıldız Mütenevvi Maruzat Kalemi (Y.MTV), 287/22
• Yıldız Sadaret Hususi Maruzat (Y.A.HUS), 521/154.
• Deniz Tarihi Arşivi (DTA)
• Deniz Tarihi Arşivi (DTA), 1.Daire, 51/10a.
• Deniz Tarihi Arşivi (DTA), 1. Daire, 51/10b.
• Deniz Tarihi Arşivi (DTA), 1. Daire, 51-10c.
• Deniz Tarihi Arşivi (DTA), 1. Daire, 51-10d.
• Diğer Kaynaklar
• Askeri Keşif Balonu. Şehbal, 1912.
• Nevsal-i Bahriyye, “Balonlar ve Makineli Hava Gemileri”. (1325/1909). Dersaadet: Matbaa-i Bahriye.
• Deniz Mecmûası. (1933). Cilt. 45, Sayı. 329.
• Havacılık Tarihi, Balon ve Tayyare. (1930). Ankara: Türk Tayyare Cemiyeti Neşriyatından.
• Havada İlk Uçan İnsanlar. Resimli Mecmûa, Cilt. 1, Sayı. 14, (24 Eylül 1341/2 Eylül 1925), İstanbul.
• Hürkuş, V. (1942). Havalarda. İstanbul: Kanaat Kitapevi.
• Kansu, Y., Şenöz, S., Öztuna, Y. (1971). En Eski Çağlardan 1. Dünya Savaşına Kadar Havacılık Tarihinde Türkler. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kabil-i Sevk Balon. Servet-i Fünun, 4. Sene, (1 Mart 1328/14 Mart 1912), İstanbul.
• Kurter, A. (2002). Türk Hava Kuvvetleri Tarihi I. Ankara: Hava Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi.
• Muharebe Arabası, Tayyare, Topçuluk ve Zehirli Maddeler Hakkında Bilinmesi ve Efrada Öğretilmesi Lazım Gelen Malumat. (1927). Piyade ve Makineli Tevaffuk Müfettişliğince Tertip Edilmiştir.
• Orbay, Z. (2009). Türkiye’de Havacılık ve Uçak Yapımı. İstanbul: Türk Bilim Tarihi Kurumu.
• Seferiye Nizamnamesi. (1332/1912). Dersaadet, Süleymaniye: Matbaa-i Askeriye.
• Süleyman Pertev. (1311/1893). Balon, Dersaadet: Mahmud Bey Matbaası.
• İlk Balonlar, Salname-i Servet-i Fünun, 1.Sene, (10 Temmuz 1324/23 Temmuz 1908), İstanbul.
• Miralay Ali Galib. (1339/1923), Harb-i Umumi Tecarübüne Müstenid Asar, Gayr-i Resmiye Külliyatı, Harb-i Umumide Fünun-ı Askeriye, İstihkam ve Mühendis Muharebe Vesaiti, Dersaadet: Matbaa-i Askeriye.
• Şehbal, Sayı 14, (15 Teşrinievvel 1325/28 Ekim 1909).
• Tayyarecilik, Tayyare Sefinelerinin Tarihçesi ve Terakkiyat-ı Hazırası, Konstantiniye, Ebuzziya Matbaası, 1329/1913.
• Tayyarelerin Ehemmiyet-i Harbiyeleri. Ordu ve Donanma Dergisi, No: 2, (Nisan 1328/Nisan 1912).
• Tayyare Nedir. Türk Hava Mecmuası. Cilt. 2, Sayı. 15, (1341/1925).
• Tayyare. Tayyare Cemiyeti Mecmuası. Cilt. 10, Sayı. 6, (15 Eylül 1341/15 Eylül 1925). Uçurtma ile Uçan İnsanlar. Türk Hava Mecmuası, Sayı. 24, 1341/1925.
• Uçarol, R. (1988). Tarihsel Gelişim İçinde Harp Okulu (1951-1987). İstanbul.
• Yalçın, O. (2021). Türk Hava Gücü (1911-1950). İstanbul.