Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin İş Kontrol Algı Düzeyleri Ve İlişkili Bazı Faktörler

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 10, 07.05.2021

Betül Arıkan

Öz

Amaç: Bu çalışma, üniversite hastanelerinde çalışan hemşirelerin iş kontrol algı düzeylerini ve bu duruma etki eden ilişkili faktörleri belirlemek amacı ile yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-ilişkisel türde bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu üniversite hastanesinde çalışan 226 hemşire oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında hemşirelerin sosyodemografik ve mesleki özelliklerini değerlendiren bir anket formu ile Psikososyal Etkenler Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler sayı, yüzde ve ortalama olarak özetlenmiştir. Normal dağılım özelliği belirlendiği için ikili gruplar için bağımsız gruplarda t testi, üç ve daha üzeri gruplar için tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Ayrıca sürekli değişkenlerin birbiri ile ilişkisini değerlendirmede pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Araştırmanın bulguları değerlendirildiğinde, üniversite hastanesinde çalışan 226 hemşire İşyeri Psikososyal Etkenler Ölçeğinin iş yükü alt boyutundan 14,36±2,31; iş kontrol alt boyutundan 17,80±2,81, sosyal destek alt boyutunda ise ortalama 20,69±3,34 puan almışlardır. Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin, sosyodemografik özelliklere göre iş kontrol puanının değişmediği görülmüştür (p>0.05). Mesleki özelliklerle iş kontrol puan ortalaması değerlendirildiğinde ise kadroluçalışma, yöneticilik yapma, kariyer yapma isteği, bilimsel yayın takibi, istediği serviste çalışma durumunun, iş kontrol puan ortalamalarını anlamlı ve olumlu yönde etkilediği görülmüştür (p<0.05).
Uygulamada Kullanım: Bu çalışmanın sonuçları uygulamaya geçirilirse, hemşirelerin mesleki güç ve otonomileri ile yakından ilişkili olan iş kontrol algılarını, negatif ve pozitif yönde etkileyen durumların fark edilmesinde etkisi olabilir. Ayrıca hemşirelerin iş kontrol algısını geliştirmek için bilimsel yayınları takip etmelerinde, mesleki kongrelere katılımlarının artmasında, eğitim düzeylerini artırmak için gereken çabayı göstermelerinde teşvik edici olabilir.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, İş kontrol algısı, Üniversite hastanaleri

Job Control Perception Levels Of Nurses Working In A University Hospital And Some Related Factors

Öz

Purpose: This study was carried out to define the job control perception levels of nurses working at the university hospitals and factors that affect this situation.
Method: The working group of the study consists of 226 nurses who work at the university hospital. A questionnaire evaluating the sociodemographic and professional characteristics of the nurses and a Psychosocial Factors Information Form were used to collect the data. Data that is obtained from the research was summarized as number, percentage and average. T test was used in independent groups for twosome groups; one-way analysis of variance was used for threesome and more groups. Also the Pearson correlation analysis adds to the evaluation of the continuous variables.
Results: When the findings was turned to account, point for job control perception levels of the nurses working at the university hospitals was found at the medium level. It was seen that job control points of nurses working at the university hospitals didn’t change according to sociodemographic features (p>0.05). When the job features and job control criterion was evaluated, it was seen that working on the permanent staff, doing directorship, pursuing a career desire, following scientific periodicals, condition of the working at the desirable service affect the mean point of job control meaningfully and in a positive way (p<0.05). It is shown that increase of the job control perception level of nurses is necessary.
Practice Implications: If the results of this study are put into practice, it may have an effect on recognizing the situations that affect nurses' job control perceptions, which are closely related to their professional power and autonomy, in a negative and positive way.In addition, it can be encouraging for nurses to follow scientific publications in order to improve their job control perception, to increase their participation in professional congresses, and to make the necessary effort to increase their education level.

Anahtar Kelimeler

Nurse, Perception of job control, University hospitals

Kaynakça

• Akbolat, M., Işık, O., Uğurluoğlu, Ö. (2011). Sağlık çalışanlarının kontrol odağı, iş doyumu, rol belirsizliği ve rol çatışmasının karşılaştırılması: Hacettepe üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 29(2), 23-48.
• Ay, FA. (2008). Temel hemşirelik kavramlar, ilkeler, uygulamalar, (2. baskı) İstanbul: Medikal Yayıncılık.
• Baykara, Z. G. ve Şahinoğlu, S. (2013). Hemşirelikte mesleki özerklik kavramının incelenmesi: Anadolu hemşirelik ve sağlık bilimleri dergisi, 16(3), 176-81.
• Birol, L. (2004). Hemşirelik süreci hemşirelik bakımında sistematik yaklaşım, (6. baskı) İzmir: Etki Matbaacılık
• Bolat, O. İ. (2011). İş yükü, iş kontrolü ve tükenmişlik ilişkisi: Atatürk üniversitesi iktisadi ve ,idari bilimler dergisi, 25(2), 87-10.
• Dağdeviren, M., Eraslan, E., Kurt, M. (2005). Çalışanların toplam iş yükü seviyelerinin belirlenmesine yönelik bir model ve uygulaması: Gazi üniversitesi mühendislik mimarlık fakültesi dergisi, 20(4), 517-25.
• Demiral, Y., Ünal, B., Kılıc, B., Soysal, A., Bilgin, A., Ucku, R., Theorell, T. (2007). İş stresi ölçeğinin izmir konak belediyesi’nde çalışan erkek işçilerde geçerlik ve güvenilirliğinin incelenmesi: Toplum hekimliği bülteni, 26(1), 11-7.
• Erdoğan, V. ve Kocaman, G. (2011). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet hastaneleri’nde çalışan hemşirelerin araştırma kullanım engelleri: Florence Nightingale hemşirelik dergisi, 19(1), 29-36.
• Ergüney, S., Tan, M., Sivrikaya, S., Erdem, N. (2001). Hemşirelerin karşılaştıkları mesleki riskler: Atatürk üniversitesi hemşirelik yüksekokulu dergisi, 4(1), 63-73.
• Güleryüz, E. ve Aydın, O. (2006). İş kontrolü ve kontrol isteği ile tükenmişlik ve fiziksel sağlık arasındaki ilişkiler: Türk psikoloji dergisi, 21(58), 59-71.
• Kanbay, Y. ve Üstün, B. (2009). Kars ve artvin illerinde hemşirelerin iş ortamı ile ilgili stresörleri ve kullandıkları başetme yöntemlerinin incelenmesi: Dokuz eylül üniversitesi hemşirelik yüksekokulu elektronik dergisi, 2(4), 155-61.
• Karahan, A., Gürpınar, K., Özyürek, P. (2007). Hizmet sektöründeki işletmelerin örgüt içi stres kaynakları: Afyon il merkezindeki hastanelerde çalışan cerrahi hemşirelerinin stres kaynaklarının belirlenmesi: AİBÜ-İİBF ekonomik ve sosyal araştırmalar dergisi, 3(1), 27-44.
• Mojoyinola, J. K. (2008). Effects of jobstress on health, personal and work behaviour of nurses in public hospitals in ıbadan metropolis nigeria: Ethno-med, 2(2), 143-8.
• Onursal, B. (2006). İş kontrolü, psikolojik kabül kontrol isteği ile tükenmişlik ve fiziksel sağlık arasındaki ilişkiler. Hacettepe üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü psikoloji ana bilim dalı endüstri ve örgüt psikolojisi yüksek lisans tezi, Ankara.
• Öz, F. (2004). Sağlık alanında temel kavramlar, Ankara: İmaj İç ve Dış Ticaret AŞ.
• Özgür, G., Gümüş, A. B., Gürdağ, Ş. (2011). Hastanede çalışan hemşirelerde ruhsal belirtilerin incelenmesi: Düşünen adam psikiyatri ve nörolojik bilimler dergisi, (24), 296-305.
• Parker, MA. ve Smith, M. (2011). Nursing theoriesand nursing practice, (3rd ed.) USA: F.A. Davis Company.
• Sahraian, A., Omdivar, B., Ghanizadeh, A., Bazrafshan, A. (2014). Association of job stress with locus of control in nurses: Shiraz e-med J., 15(2), 205-98.
• Tel, H., Karadağ, M., Tel, H., Aydın, Ş. (2003). Sağlık çalışanlarının çalışma ortamındaki stres yaşantıları ilebaşetme durumlarının belirlenmesi: Hemşirelikte araştırma geliştirme dergisi, 2(1), 13-23.
• Way, M. (2008). Job demand, job control, and support: A comparison of three nursing work environments. State University Of New York At Buffalo: ProQuest Dissertations Publishing.
• Xie, Z., Wang, A., Chen, B. (2011). Nurse burn out and its association with occupational stress in acros sectionalstudy in Shanghai: JadvNurs, 67(7), 1537-46.
• Yava, A., Çiçek, H., Tosun, N., Yanmış, N., Koyuncu, A., Güler, A., Akbayrak, N. (2008). Kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi hemşirelerinin araştırma sonuçların kullanmalarını etkileyenfaktörler: Anatol j clin investig, 2(4) 160-66.