BIST Ana Metal (XMANA) Endeksinde İşlem Gören Firmaların Finansal Performans Sıralamalarının TOPSİS Yöntemi İle Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 20, 26.03.2023

Zeynep Çolak

Öz

Finansal performans değerlendirmesi, rekabet ortamındaki imalat sanayinin alt sektörlerinden biri olan ana metal sanayi için başta gelir artışı olmak üzere yatırım hedeflerine ulaşabilmesinde oldukça önemlidir. Değerlendirme süreci bir şirketin etkinliğini yansıttığı için finansal performans ölçütleri doğru bir şekilde tanımlanmalıdır. Bu kapsamda çalışmada, BIST Metal Ana (XMANA) Endeksinde işlem gören firmaların finansal performans sıralamalarının belirlenmesi amaçlanmıştır.Söz konusu firmaların 2017-2021 dönemi için yıllık finansal oranları kullanılmıştır. Likidite, karlılık, finansal yapı ve faaliyetler ile ilgili 4 ana başlık altında üçer alt oran belirlenmiştir. Finansal verilerin analizinde TOPSİS çok kriterli karar verme yöntemi kullanılmıştır.2017 ve 2018 yıllarında ilk sırada olan Ereğli Demir Ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. sonraki yıllarda yerini kaybetse de ilk sıralarda yer almaya devam etmektedir. 2019 ve 2020 yıllarında ise daha önce 2.sırada yer alan Çemtaş Çelik Makina Sanayi Ve Ticaret A.Ş. ilk sıraya yükselmiştir. 2021 yılında ise ilk sıraya Çemaş Döküm Sanayi A.Ş. gelmiştir. İncelenen endeksteki en büyük sıçramayı gerçekleştiren Çemaş Döküm Sanayi A.Ş.nin 2017 yılında son sırada ve 2018 yılında ise sondan bir önceki sırada yer aldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ana Metal sanayi, Çok kritertli karar verme, TOPSİS yöntemi

Determination of Financial Performance Rankings of the Companies in the BIST Basic Metal Index (XMANA)with TOPSIS Method

Öz

Financial performance evaluation is very important for the basic metal industry, which is one of the sub-sectors of the manufacturing industry operating in a competitive environment, to achieve investment targets such as income growth. Financial performance measures must be precisely defined because the evaluation process reflects a company's effectiveness. In this context, it is aimed at determining the financial performance rankings of the companies in the BIST Basic Metal (XMANA) Index. Annual financial ratios for the 2017–2021 period of XMANA companies are used. Three sub-ratios were determined under four main headings related to liquidity, profitability, financial structure, and activities. The TOPSIS multi-criteria decision-making method was used in the analysis of financial data. Ereğli Demir Ve Çelik Fabrikaları AŞ, which ranked first in 2017 and 2018, maintains its first-place position despite losing ground in subsequent years. In 2019 and 2020, Çemtaş Çelik Makina Sanayi ve Ticaret AŞ which had previously been in second place, rose to first place. Çemaş Döküm Sanayi AŞ took first place in 2021. It can be seen that Çemaş Döküm Sanayi AŞ which made the greatest leap in the index examined, was last in 2017 and second to last in 2018. The performance of the basic metal industry companies traded in the BIST has been examined and it has been determined that the fluctuations in the liquidity and financial structure ratios have an effect on the financial performance of the companies. This study can help decision-makers by advising them on their preferences by using TOPSIS to assess the financial performance of companies in the basic metal industry

Anahtar Kelimeler

basic metal ındustry, TOPSİS METHOD

Kaynakça

• Abbasi, M. K., Hemmati, H. and Abdolshah, M. (2008) Analysis and Prioritizing Bank Account with TOPSIS Multiple-Criteria Decision - A Study of Refah Bank in Iran, 21st Australasian Finance and Banking Conference, 16-18 December, Australia
• Acar, E., ve Sarıyer, G. (2021). Türk Ana Metal Sanayi Finansal Performans Değerlendirmesi: AHP ve TOPSIS Uygulaması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 31, 113-128.
• Altman, E.I. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis And The Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589-609. http://dx.doi. org/10.1111/j.1540-6261.tb00843.x.
• Behzadian, M., Otaghsara, S. K., Yazdani, M., and Ignatius, J. (2012). A state-of the-art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with applications, 39(17), 13051-13069.
• Chen, K. H., and Shimerda, T. A. (1981). An empirical analysis of useful financial ratios. Financial management, 51-60.
• Dumanoğlu, S. (2010). İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Mali Performansının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 29(2), 323-339.
• Eyüboğlu, K,. ve Bayraktar, Y. (2019). Ana metal sanayi alt sektörlerinin finansal performanslarinin AHP VE TOPSIS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 2 (1) , 1-10 . DOI: 10.32951/mufider.443508.
• Feng, C.M., and Wang, R.T. (2000). Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial Ratios, Journal of Air Transport Management, 6(3), 133-142. http://dx.doi.org/10.1016/S0969-6997(00)00003-X.
• Gallizo, J. L., and Salvador, M. (2003). Understanding the behavior of financial ratios: the adjustment process. Journal of Economics and Business, 55(3), 267-283. https://www.atbank.com.tr/Documents/Features/ATB_ana-metal-sanay%C4%B1-sektoru_eylul-2017-pdf_128.PDF
• İç, Y., Tekin, M., Pamukoğlu, Z. ve Yıldırım, E. (2015) Kurumsal Firmalar İçin Bir Finansal Performans Karşılaştırma Modelinin Geliştirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1), 71-85.
• Olson, D. L. (2004). Comparison of weights in TOPSIS models. Mathematical and Computer Modelling, 40(7-8), 721-727.
• Omrani, S., Jafari, M.,and Mansori, A. (2019). Analysis of financial performance of cement industry manufacturing companies in tehran stock exchange using the FAHP technique and the TOPSIS method. Independent Journal of Management & Production, 10(2), 512-536.
• Ömürbek, N.ü ve Mercan, Y. (2014). İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi . Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1) , 237-266 .
• Şahin, A.,ve Bilgin Sarı, E. (2019). Entropi tabanli TOPSİS VE VİKOR yöntemleriyle BIST-imalat işletmelerinin finansal ve borsa performanslarinin karşılaştırılması. Journal of Accounting and Taxation Studies, 12 (2) , 255-270 .
• Şit, A, Ekşi, İ. H., ve Hacıevliyagil, N. (2017). BIST’te Ana Metal Sanayi Endeksinde Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Ölçümü: 2011-2015 Dönemi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(17), s. 83-91.
• Uygurtürk, H., ve Korkmaz, T. (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), s. 95-115.
• Wang, Y. (2014), The Evaluation of Financial Performance for Taiwan Container Shipping Companies by Fuzzy TOPSIS, Applied Soft Computing,22, pp. 28-35.
• Yurdakul, M., ve İç, Y.T. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Ölçek Çalışma, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-18.