Trump’ın Yeni Döneminde Ticaret Savaşları ve Uluslararası Ticaret Düzeni

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 47 - 74, 26.03.2025

Melda Akoğlu Şişman

Öz

Amaç: Bu çalışma ile Trump’ın 2024 yılında ikinci defa Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı seçilmesi ile ilk Başkanlık döneminde başlattığı ticaret savaşlarının yeni döneminde nasıl şekillenebileceği ve muhtemel yeni ticaret savaşlarının küresel ticaret üzerindeki etkileri incelenmektedir. Özellikle bu süreç içerisinde; ABD’nin ticaretinde uygulaması muhtemel korumacı politikaların Avrupa Birliği (AB), Çin ve Türkiye üzerindeki olası etkileri analitik olarak analiz edilirken, liberal uluslararası ticaretin düzenleyici kurumu olan Dünya Ticaret Örgütü’nün de bu kapsamdaki kuralları ve işlevi sorgulanmaktadır.
Yöntem: Uzun süredir devam eden dış ticaret açığını dengelemek üzere uyguladığı korumacı ticaret politikalarının 2018 yılından günümüze ABD ticaret verilerine yansıması incelenmiştir. Ayrıca ABD’nin ithalatındaki olası yeni koruma önlemelerin AB, Çin ve Türkiye’nin dış ticareti üzerindeki etkileri istatistiki veriler ışığında analiz edilmiştir.
Bulgular: Trump ikinci döneminde yükselteceğini söylediği tarifeler, küresel ticaret politikalarında belirsizliği arttırıp, daralan ticaret hacimlerine yol açacaktır. Bu tarifeler, uluslararası ticaretteki karşılıklı bağımlılığın ve küresel tedarik zincirlerinin işleyişi göz önüne alındığında birçok ülkenin ticaret dengelerinde olumsuz bir etkiye sahip olacak ve ihracat pazarlarında şiddeti artan bir rekabete yol açacaktır.
Sonuç ve Katkılar: Temelleri ABD liderliğinde İkinci Dünya Savaşı ertesindeki düzenlemelere dayanan mevcut liberal ticaret sisteminden memnuniyetsizliğini ABD yönetimi uzun bir süredir ifade etmektedir. Çalışmanın sonunda, kendisi ana mimarlarından olan, mevcut uluslararası ticaret sisteminin yeniden düzenlenmesi ya da reform edilmesine arayışında ABD’nin lider rolünü tekrar üstlenip üstlenemeyeceği, ayrıca bu rolün diğer güçlü aktörler tarafından da kabulü sorgulanmaktadır.
Sınırlılıklar: Yeni ticaret savaşlarının küresel etkileri değerlendirilirken üç ülke ile çalışma sınırlı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ticaret Savaşları, Trump yeni dönem, küresel ticaret

Kaynakça

• Agence France Press (AFP) (2024), EU Chief Suggested To Trump Buying US Gas Instead Of Russia's, Barron’s, 15/11/2024 tarihinde https://www.barrons.com/news/eu-chief-suggested-to-trump-buying-us-gas-instead-of-russia-s-451c5356 sitesinden alındı.
• Akoğlu Şişman, M. (2021), The Formation and the Transformation of Trade Relations in the European Union, (1958-2018), Doktora Tezi, ODTÜ, Ankara, https://open.metu.edu.tr/handle/11511/89692
• Amaro, S. (2024) Politics, Europe praises Trump’s victory amid wider fears of an impending economic nightmare, CNBC Haber Kanalı, 7/11/2024 tarihinde https://www.cnbc.com/2024/11/06/eu-reaction-to-us-election-2024.html sitesinden alındı.
• Ayres, G. ve Mitchell A. (2012), General and Security Exceptions under the GATT and GATS, International Trade Law and WTO, Eds Carr I./ Bhuiyan J./ Alam S., Federation Press, 11/11/2024 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/228263700_General_and_Security_Exceptions_Under_the_GATT_and_the_GATS sitesinden alındı.
• BBC (2019), Trade war: US-China trade battle in charts, 10/11/2024 tarihinde https://www.bbc.com/news/business-45899310 sitesinden alındı.
• BBC (2020), A quick guide to the US-China trade war, 9/11/2024 tarihinde https://www.bbc.com/news/business-45899310 sitesinden alındı.
• Bown, C. (2019), The 2018 trade war and the end of dispute settlement as we knew it, VOXeu-The Centre for Economic Policy Research (CEPR), 13/06/2019 tarihinde https://voxeu.org/article/2018-trade-war-and-end-dispute-settlement-we-knew-it sitesinden alındı.
• Bown, C. ve Kolb, M. (2023), Trump’s Trade War Timeline: An Up-to-Date Guide, Peterson Institue for International Economics, PIIE, Trade & Investment Policy Watch, 15/11/2024 tarihinde https://www.piie.com/sites/default/files/documents/trump-trade-war-timeline.pdf sitesinden alındı.
• Burchard, H. Von D. (2019), Trump to EU: Include agriculture in US trade talks or face tariffs, Politico, Political magazine, 31/11/2024 tarihinde https://www.politico.eu/article/trump-to-eu-include-agriculture-in-us-trade-talks-or-face-tariffs sitesinden alındı.
• Bureau of Industry and Security (2022), Commerce Implements New Export Controls on Advanced Computing and Semiconductor Manufacturing Items to the People’s Republic of China (PRC), US Department of Commerce, 15/11/2024 tarihinde https://www.bis.doc.gov/index.php/documents/about-bis/newsroom/press-releases/3158-2022-10-07-bis-press-release-advanced-computing-and-semiconductor-manufacturing-controls-final/file sitesinden alındı.
• Canuto, O. (2023), A Tale of Two Technology Wars: Semiconductors and Clean Energy, Policy Center fort the New South, Policy Brief, No. 41/23, 11/11/2024 tarihinde https://www.policycenter.ma/sites/default/files/2023-11/PB_41-23_Otaviano%20Canuto.pdf sitesinden alındı.
• Cheng, E. (2024), Trump win and threat of more tariffs raises expectations for more China stimulus, China Economy, CNBC, 15/11/2024 tarihinde, https://www.cnbc.com/2024/11/07/trump-win-and-threat-of-more-tariffs-raises-expectations-for-more-china-stimulus.html sitesinden alındı.
• Çetinkaya, M. ve Muratoglu, G. D. (2019), 21. Yüzyılda Küresel Ticaret Savaşları, Murat Çetinkaya ve Gonul Dincer Muratoglu (Ed.), (s.7-44) Ticaret ve Kur Savaşları Küresel 21. Yüzyılda Ekonomik Politiğe Yansımaları, Gazi Kitapevi, Ankara. https://www.researchgate.net/publication/339352500
• De Backer,K. ve Miroudot, S. (2013), Mapping Global Value Chains, OECD Trade Policy Papers, No. 159, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/5k3v1trgnbr4-en
• Economist (2023), Trump’s tariff plans would be disastrous for America and the world, 10/11/2024 tarihinde, https://www.economist.com/leaders/2023/11/02/donald-trumps-tariff-plans-would-inflict-grievous-damage-on-america-and-the-world sitesinden alındı.
• Herdem, Ş. ve Çelikkaya, D. (2020), ABD’den HUAWEI’ye İhracat Yasağı, Herdem Attorneys at Law, 10/11/2024 tarihinde https://herdem.av.tr/abdden-huaweiye-ihracat-yasagi sitesinden alındı.
• Hoang, T. ve Lewis, G. (2024), As the U.S. is Derisking from China, Other Foreign U.S. Suppliers Are Relying More on Chinese Import, The Federal Reserve Board of Governors, 13/11/2024 tarihinde https://www.federalreserve.gov/econres/notes/feds-notes/as-the-u-s-is-derisking-from-china-Other-foreign-u-s-suppliers-are-relying-more-on-chinese-imports-20240802.html sitesinden alındı.
• Hodge, A. (2022), Statement from USTR Spokesperson, Office of USA Trade Representative, 9/11/2024 tarihinde https://ustr.gov/about-us/policy-offices/press-office/press-releases/2022/december/statement-ustr-spokesperson-adam-hodge sitesinden alındı.
• Kaya, T. (2017), DTÖ Anlaşmalarındaki Yükümlülüklerden Kaçınmaya Olanak Sağlayan İstisna Hükümleri, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 169-192.
• Kimberly, A. (2019), Trade Wars and their Effect on the Economy and You, Why Trade Wars Are Bad and Nobody Wins, US Economy and News -Trade Policy, The Balance. 31/11/2024, https://www.thebalance.com/trade-wars-definition-how-it-affects-you-4159973 sitesinden alındı.
• Knightley, J., Garvey, P., Turner, C., Brzeski ve C., van den Broek, J. (2024), Trump wins: Tax cuts come with a cost, ING, THINK economic and financial analysis, 8/11/2024 tarihinde, https://think.ing.com/articles/trump-wins-tax-cuts-come-with-a-cost/#a5 sitesinden alındı.
• Liboreiro, J. (2024), AB, Çin menşeli elektrikli otomobillere yönelik yüksek gümrük vergilerine son onayı verdi, Euro News, 29/10/2024 tarihinde https://tr.euronews.com/business/2024/10/29/ab-cin-menseli-elektrikli-otomobillere-yonelik-yuksek-gumruk-vergilerine-son-onayi-verdi sitesinden alındı.
• Merriam-Webster (2024) Encyclopaedia Britannica Company, 15/11/2024 tarihinde, https://www.merriam-webster.com/dictionary/2.0 sitesinden alındı.
• Miller, C. (2022) Chip Wars The Fight for the World's Most Critical Technology, Scribner
• Moens, B., Gavin, G., ve Caulcutt, C. (2024), EU’s opening bid to avoid Trump’s tariffs: We could buy more American gas, E&E News By POLITICO, 13/11/2024 tarihinde https://www.eenews.net/articles/eus-opening-bid-to-avoid-trumps-tariffs-we-could-buy-more-american-gas/ sitesinden alındı.
• O’Brien, C. R. (2024), The Return of Peace Through Strength-Making the Case for Trump's Foreign Policy, Council on Foreign Relations, 11/11/2024 tarihinde https://www.foreignaffairs.com/united-states/return-peace-strength-trump-obrien sitesinden alındı.
• Palumbo, D. ve Costa, N. (2019), Trade war: US-China trade battle in charts, BBC News, 31/10/2024 tarihinde https://www.bbc.com/news/business-48196495 sitesinden alındı.
• Picciotto, R. (2024), Trump floats ‘more than’ 60% tariffs on Chinese imports, CNBC Haber Kanalı, 11/11/2024 tarihinde, https://www.cnbc.com/2024/02/04/trump-floats-more-than-60percent-tariffs-on-chinese-imports.html sitesinden alındı.
• Politi, P. ve Rocco, M. (2019), Donald Trump to delay car tariffs decision by up to 6 months, Financial Times, 31/12/2023 tarihinde, https://www.ft.com/content/379dd484-771f-11e9-be7d-6d846537acab sitesinden alındı.
• Pompeo, M.R. (2020), The United States Protects National Security and the Integrity of 5G Networks, US Department of State, Press Statement, 10/11/2024 tarihinde https://2017-2021.state.gov/the-united-states-protects-national-security-and-the-integrity-of-5g-networks/index.html sitesinden alındı.
• Reinbold,B. ve Wen, Y. (2019), Historical U.S. Trade Deficits, Federal Reserv Bank of St.Louis, 31709/2024 tarihinde https://www.stlouisfed.org/on-the-economy/2019/may/historical-u-s-trade-deficits sitesinden alındı.
• Reuters, (2019),Factbox: Tariff wars - duties imposed by Trump and U.S. trading partners, The News and Media Division of Thomson Reuters, 20/May2019 tarihinde https://www.reuters.com/article/us-usa-trade-tariffs-factbox/factbox-tariff-wars-duties-imposed-by-trump-and-us-trading-partners-idUSKCN1SJ1ZJ sitesinden alındı.
• Rockwell, K. (2022), Recent WTO Ruling Against the United States Highlights Challenges in Dispute Resolution, Willson Center Blog, 15/11/2024 tarihinde https://www.wilsoncenter.org/blog-post/recent-wto-ruling-against-united-states-highlights-challenges-dispute-resolution sitesinden alındı.
• Seric, A. ve Tong, Y.S. (2019), What are global value chains and why do they matter? UNIDO, Industrial Analytics Platform, 15/11/2024 tarihinde https://iap.unido.org/articles/what-are-global-value-chains-and-why-do-they-matter sitesinden alındı.
• Sheftalovich, Z. (2017) Trump calls Germans ‘bad, very bad,’ vows to curb car imports: report, POLITICO News Organization, 31/11/2024 tarihinde https://www.politico.eu/article/trump-calls-germans-very-bad-vows-to-curb-car-sales-report/ sitesinden alındı.
• Spero, J. E. ve Hart, J. A. (2010), The Politics of International Relations, seventh edt., Wadswoth.
• Ticaret Bakanlığı (2024), İthalat Mevzuatı, 10/11/2024 tarihinde https://ticaret.gov.tr/ithalat/ithalat-mevzuati sitesinden alındı.
• Trade Map (2024), International Trade Center (ITC), Trade statistics for international business development, https://www.trademap.org/Index.aspx
• US Department of State (2022), Bureau of International Security and Nonproliferation Export Controls Policy, Export Controls Policy, 12/11/2024 tarihinde https://www.state.gov/nonproliferation-export-controls/ sitesinden alındı.
• Ülgen, S. ve İltutmuş, A. (2024), Trump Döneminde ABD'nin Uluslararası Ticaret Politikası: Ticaret Savaşları Türkiye’ye Avantaj Sağlar mı?, Edam Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi, 12/11/2024 tarihinde https://edam.org.tr///Uploads/Yukleme_Resim/-12-11-2024-14-27-23.pdf sitesinden alındı.
• White House (2018), President Donald J. Trump is Confronting China’s Unfair Trade Policies, 10/11/2024 tarihinde https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/president-donald-j-trump-confronting-chinas-unfair-trade-policies/ sitesinden alındı.
• Wittner, L.S. (2024), The Ugly Origins of Trump’s “America First” Policy, Foreign Policy in Focus, 10/11/2024 tarihinde, https://fpif.org/the-ugly-origins-of-trumps-america-first-policy/ sitesinden alındı.
• WTO (2018), Panels established to review US steel and aluminium tariffs, countermeasures on US imports, 11/11/2024 tarihinde, https://www.wto.org/english/news_e/news18_e/dsb_19nov18_e.htm sitesinden alındı.
• WTO (2022), Dispute Settlement, DS548: United States- Certain Measures on Steel and Aluminium Products, The EU, 11/11/2024 tarihinde, https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds548_e.htm sitesinden alındı.
• WTO (2023), Dispute Settlement, DS564: United States - Certain Measures on Steel and Aluminium Products, Türkiye, 11/11/2024 tarihinde, https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds564_e.htm sitesinden alındı.
• WTO (2024a) The WTO, 11/11/2024 tarihinde https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/what_stand_for_e.ht sitesinden alındı.
• WTO (2024b), Index of disputes issues, 11/11/2024 tarihinde, https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/dispu_subjects_index_e.htm?id=G232 sitesinden alındı.
• WTO (2024c), Dispute Settlement, DS554: United States - Certain Measures on Steel and Aluminium Products, Russia, 11/11/2024 tarihinde, https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds554_e.htm sitesinden alındı.
• Yellen, Janet L. (2002), Remarks by Secretary of the Treasury Janet L. Yellen on Way Forward for the Global Economy, Press Releases, 27/12/2024 tarihinde https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy0714 sitesinden alındı.
• Yılmaz, E. (2024), Trump'ın uygulamayı planladığı politikaların Türkiye'nin büyümesine katkı sağlayacağı öngörülüyor, Anadolu Ajansı, Ekonomi, 15/11/2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/trumpin-uygulamayi-planladigi-politikalarin-turkiyenin-buyumesine-katki-saglayacagi-ongoruluyor/3388000 sitesinden alındı.