Tüketim ve Tüketim Toplumu Kavramlarının Covid-19 Pandemi Süreci Çerçevesinde İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 30 - 45, 17.11.2021

Deniz Yaman

https://doi.org/10.29228/itamder.52775

Cited By: 2

Öz

Derleme bir araştırma niteliği taşıyan bu çalışmanın amacı, postmodern toplumlarda gerçek bağlamından kopan tüketim ve tüketim toplumu kavramlarının Covid-19 pandemi süreci çerçevesinde incelenmesidir. Kapitalizm ile anılan tüketim toplumunda, tüketimin artık herhangi bir gereksinimden dolayı gerçekleşmediği, aksine bu yeni toplum yapısında tüketimin bizatihi bir ihtiyaç haline dönüştüğüne vurgu yapılmaktadır. Gerçek ile sahte ihtiyaçlar arasındaki ayrımın kaybolduğu tüketim toplumunda bir ürünü tüketmek, onun reklamlar aracılığıyla verilen anlamını da tüketmek demektir. Ancak, 2020 yılında meydana gelen Covid-19 küresel salgınının tüm dünyayı etkisi altına alması, bireylerin tüketim davranışlarında birtakım değişikliklere sebep olmuştur. Küresel salgının tetiklediği korku ve panik unsurları toplumları baskı altına almış; bunun yanı sıra pandemi sürecinde yeni tüketici profilleri ve ihtiyaç kaynaklı tüketim alışkanlıkları yaratmıştır. Araştırma kapsamında tüketim ve tüketim toplumu kavramlarına ek olarak, salgın döneminin bireylerin tüketim davranışlarına olan etkilerine de değinilmiştir. Bu sebeple, tüketici davranışlarının salgın sürecindeki değişimini odağa alan farklı araştırmalara ait bulgulara araştırma içerisinde yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Tüketim Toplumu, Tüketici Davranışları, Covid-19

Examination of Consumption and Consumer Society Concepts in The Framework of The Covid-19 Pandemic Process

Öz

The aim of this study, which is a compilation research, is to examine the concepts of consumption and consumer society, which are detached from their real context in postmodern societies, within the framework of the Covid-19 pandemic process. In the consumer society associated with capitalism, it is emphasized that consumption is not realized due to any need anymore, on the contrary, consumption has turned into a need in this new society. Consuming a product in a consumer society, where the distinction between real and fake needs disappears, means consuming its meaning given through advertisements. However, the global epidemic of Covid-19, which occurred in 2020, affected the whole world and caused some changes in the consumption behaviors of individuals. The fear and panic elements triggered by the global epidemic have put societies under pressure; in addition, it has created new consumer profiles and need-based consumption habits during the pandemic process. In the scope of this research, besides the concepts of consumption and consumption society, the effects of the epidemic period on the consumption behaviors of individuals are also mentioned. Therefore, the findings of different studies that focus on the change in consumer behavior during the epidemic process are included in the research.

Anahtar Kelimeler

Consumption, Consumer Society, Consumer Behavior, Covid-19

Kaynakça

• Adanır, O. (2011). Teknolojik gelişmeden nesne teknolojisine ya da toplumsal gelişme nasıl durakladı?. Özne Dergisi, 14, 7-22.
• Adorno, T. (2004). Negative Dialectics. New York: Routledge.
• Adorno, T. (2007). Minima Moralia. A. Doğukan ve A. Koçak (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Aktulay Çakır, T. M. (2014). Postmodern tüketim ve tüketicinin değişen özellikleri (Doktora tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alaimo, L. S., Fiore, M., and Galati, A. (2020). How the Covid-19 pandemic is changing online food shopping human behaviour in Italy. Sustainability, 12(22), 1-18.
• Arnold, M. J., and Reynolds, K. E. (2003). Hedonic shopping motivations. Journal of Retailing, 79(2), 77–95.
• Aslan, İ. Y. (1996). Tüketici Hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Azizoğlu, A. ve Altunışık, R. (2012). Postmodernizm, sembolik tüketim ve marka. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 33-50.
• Baker, Scott R., Farrokhnia, R. A., Meyer, S., Pagel, M., and Yannelis, C. (2020). How does household spending respond to an epidemic? Consumption during the 2020 covid-19 pandemic. The Review of Asset Pricing Studies, 10(4), 834–862.
• Bakırtaş D. ve Demirhan, H. (2015), İhtiyaç ve istek paradoksu: İktisadi ve metafizik bir yaklaşım. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 71-87.
• Baudrillard, J. (1988). Jean Baudrillard: Selected Writings. M. Poster (Ed.). Cambridge & Stanford: Polity & Stanford University Press.
• Baudrillard, J. (2009). Gösterge Ekonomi Politiği Hakkında Bir Eleştiri. O. Adanır ve A. Bilgin (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2011). Nesneler Sistemi. O. Adanır ve A. Karamollaoğlu (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2012). İmkânsız Takas. A. Sönmezay (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Kusursuz Cinayet. N. Sevil (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Neden Her Şey Hâlâ Yok Olup Gitmedi?. O. Adanır (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2013). Üretimin Aynası ya da Tarihi Materyalist Eleştiri Yanılsaması. O. Adanır (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2021). Tüketim Toplumu. N. Tutan ve F. Keskin (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Ü. Öktem (Çev.), İstanbul: Sarmal Yayınları, İstanbul.
• Bauman, Z. (2016). Küreselleşme - Toplumsal Sonuçları. Abdullah Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bocock, R. (2005). Tüketim. İ. Kutluk (Çev.), İstanbul: Dost Kitabevi.
• Çelik, S. (2009). Hazsal ve Faydacı Tüketim. İstanbul: Derin Yayınevi.
• Danışmaz, A. T. (2020). Covid-19 salgınının tüketicilerin online alışveriş tercihine etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(2), 83-90.
• Eichenbaum, M. S., Rebelo, S., and Trabandt, M. (2020). The macroeconomics of epidemics. NBER Working Papers 26882, National Bureau of Economic Research, Inc.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. M. Küçük (Çev), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hirschman, E. C. and Holbrook, M. B. (1982). Hedonic consumption: Emerging concepts. Journal of Marketing, 46(3), 92–101.
• Hız, G. (2011). Gelişmekte olan ülkelerde gösterişçi tüketim: Türkiye ile ilgili bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 117-128.
• Hopkinson, G. C. and Pujari, D. (1999). A factor analytic study of the sources of meaning in hedonic consumption. European Journal of Marketing, 33(3-4), 273–294.
• İnce, Ş. (2014). Toplumsal ve Kültürel Dönüşümlerin Gündelik Hayata Yansımaları: 2000’lerde Türkiye’nin Mutfağı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Joy, A and Wallendorf, M. (1996). “The Development of Consumer Culture in the Third World: Theories of Globalism and Localism” in Consumption and Marketing: Macro Dimensions (pp. 104-135). N. Dholakia, R. Belk, and A. Venkatesh (Eds.). Cincinnati, Ohio: South-Western College Publishing.
• Kaban Kadıoğlu, Z. (2014). Tüketim İletişimi: Süreçler, Algılar ve Tüketici. İstanbul: Pales Yayınları.
• Kellner, D. (1994). “Toplumsal Teori Olarak Postmodernizm: Bazı Meydan Okumalar ve Sorunlar”. M. Küçük (Der.), Modernite Versus Postmodernite içinde. Ankara: Vadi Yayınları.
• Khan, U., Dhar, R., and Wertenbroch, K. (2005). A behavioral decision theory perspective on hedonic and utilaritian choice. In Inside Consumption: Consumer Motives, Goals and Desires (pp. 144-163). London: Routledge.
• Köse, H. (2008). Lefebvre ve modern gündelik hayatın toplumsal eleştirisi. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 27, (1-19).
• Kulak, Ö. (2017). Theodor Adorno: Kültür Endüstrisinin Kıskacında Kültür. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kükrer, Ö. (2011). Üniversite öğrencilerinde hedonik tüketimin cinsiyete göre farklılaşması. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 78-87.
• Li, J., Hallsworth, A. G., and Coca-Stefaniak, J. A. (2020). Changing grocery shopping behaviours among Chinese consumers at the outset of the Covid-19 outbreak. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 111(3), 574-583.
• Odabaşı, Y. (2006). Tüketim Kültürü - Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Okullu, Ş. (2019). Jean Baudrillard’ın Düşüncesinde Tüketim Toplumu ve İnsanın Yeri (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özgül, E. (2011). Tüketicilerin sosyo-demografik özelliklerinin hedonik tüketim ve gönüllü sade yaşam tarzları açısından değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış, 11(1), 25-38.
• Rogers, K., and Cosgrove, A. (2020). “Future Consumer Index: How Covıd-19 is Changing Consumer Behaviors”, https://www.ey.com/en_gl/consumer-products-retail/how-covid-19-could-change-consumer-behavior (Erişim Tarihi: 16.09.2021).
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye’de Pandemi Dönemi Tüketici Davranışları COVID-19. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Şüküroğlu, V. K. (2017). Tüketim Kültüründe Tüketici Vatandaşlık ve Sosyal Sorumluluk (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Toffoletti, K. (2014). Yeni Bir Bakışla Baudrillard. Y. Başkavak (Çev.), İstanbul: Kolektif Kitap.
• Veblen, T. B. (2015). Aylak Sınıfın Teorisi. E. Kırmızıaltın ve H. Bilir (Çev.), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Zorlu, A. (2016). Üretim ve Tüketim Teorileri. Ankara: Altınordu Yayınları.
• Web_1, McKinsey & Company (16.04.2020), https://www.mckinsey.com/tr/our-insights/mckinsey-consumer-after-covid-19 (Erişim Tarihi: 15.09.2021).
• Web_2, Mediatrend (29.04.2020), https://mediatrend.mediamarkt.com.tr/arastirma-turk-halki-salginin-6-aydan-fazla-surmeyecegine-inaniyor (Erişim Tarihi: 15.09.2021).