Suriye’de Baas Rejimine Karşı Muhalif Bir Hareket Olarak İhvan-ı Müslimin Cemiyeti

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 167 - 189, 30.03.2023

Cemal Kazak

https://doi.org/10.5281/zenodo.7785666

Öz

İnsanlık tarihinin en eski medeniyet merkezlerinden biri olan Ortadoğu birçok kültüre ve dini ve inanışa ev sahipliği yapmakla birlikte dünyayı etkileyen birçok önemli gelişmenin ortaya çıktığı coğrafya olarak eski dünyanın merkezi kabul edilmektedir. Tarih boyunca stratejik öneme sahip olan bu topraklar Büyük İskender’den Cengiz Han’a kadar birçok imparatorun bölge için nüfuz mücadelelerine girişmelerine neden olmuştur. Bu çalışma Suriye siyasi hayatında derin izler bırakan Baas Partisi ve onun siyasi muhalifi İhvanı Müslimin Cemiyetinin Suriye’deki ideolojik çekişmesini ve İhvanın rejime karşı muhalefetini konu almaktadır. Sosyalizmle harmanlanmış laik Pan-Arap milliyetçi düşünceye sahip Baas Partisi bütün Arap ülkelerini tek bir çatı altında birleştirmeyi hedeflemiştir. Hemen hemen Baas’la aynı dönemde Suriye siyasetinde görünür hale gelen İhvan-ı Müslimin Cemiyeti Baas rejimine karşı en ciddi muhalif hareket olarak günümüze kadar varlığını sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Baas Partisi, İhvanı Müslimin

Kaynakça

• Abdullah, Ö. F. (1992). Suriye Dosyası, Çev: Hasan Basri, İstanbul: Akabe Yayınları,
• Ahdâs Hama (1982), albayan, https://www.albayan.co.uk/article2.aspx?id=1014 Erişim Tarihi: 17 Eylül 2022
• Akkaya, G. N. (2014). “Suriye’de İslami Muhalefetin Yeniden Canlanışı: Suriye Müslüman Kardeşler Hareketi”, Tezkire, 48, 130
• Aras, B. Ve Toktaş, Ş. (2008) “Güvenlik, Demokrasi ve İstikrar Sarmalında Suriye ve Afganistan”, SETA Yayınları: Ankara
• Arı, T. ve Koç, E. (2014). “Müslüman Kardeşler Hareketi’nin Mısır Hükümeti İle Paradoksal İlişkilerinin Analizi 1931-1970”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 225.
• Bahtiyar, K. (2021). “Petrolün Ortadoğu Siyasetinin Belirlenmesindeki Rolü: ABD’nin Enerji Hegemonyası ve Çatışmalar”, Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, 5, 138-194.
• Batatu, H. (2014). Fellâhu Suriye, Merkez el-Arabi lil ebhâs ved’Dirasâti’s Siyasât: Beyrut
• Brain Whitaker, “SyriatoFree600PoliticalPrisoners”,theguardian,https://www.theguardian.com/world/2000/nov/17/brianwhitaker, Erişim Tarihi: 12 Mart 2020
• Berkes, N. (1969). Arap Dünyasında İslamlık, Milliyetçilik, Sosyalizm, İstanbul: Köprü Yayınları: İstanbul
• Dam, N. V. (1996). Suriye’de İktidar Mücadelesi, İletişim Yayınları: İstanbul
• Davişa, A. (2004). Arap Milliyetçiliği Zaferden Umutsuzluğa, Literatür Yayıncılık: İstanbul
• Devlin, J.F. (1976). The Ba'th Party: A History from its Origins to 1966, Hoover Institution Press: California
• Eflak, M. Fî sebîli’l-Ba‘s, Mektebeti’l-Vataniyye C.2: Bağdat
• Eflak, M. Fî sebîli’l-Ba‘s, Mektebeti’l-Vataniyye C.1: Bağdat
• el-Aysemî, Ş. (1986). Hizbü’l-Ba‘si’l-Arabi’l-İştirâkî Merhaletü’l-Erbaîne’t-Te’sisiyye 1940-1949”, Dâruş Şu‘unis’Sekafiyye el- ‘Amme Afâk el-Arabiyye: Bağdat
• el-Beyanuni: “Esad, özgürlük talebine direnemeyecek”, Dünyabülteni, https://www.dunyabulteni.net/avrupa/el-beyanuni-esad-ozgurluk-talebine-direnemeyecek-h165509.html, Erişim Tarihi: 3 Haziran 2022
• el-ʿİlmaniyye fi Manzuril Müfekkirin el-İslamiyyin, https://www.ikhwanwiki.com, Erişim Tarihi; 17 Temmuz 2021
• el-Kânûn 49 li-‘m 1980 el-Müteallik bi’l-İhvâni’l-Müslimîn, parliament, http://www.parliament.gov.sy/arabic/index.php?node=201&nid=6716&ref=tree&, Erişim Tarihi: 15 Haziran 2022
• es-Said, R. “Zu‘amatu's-Siyâsiyye el-Misriyye”, kotobarabia, Erişim Adresi https://books.google.com.tr/books?, Erişim Tarihi: 09.10. 2021
• es-Sibai, M. (1987). Günümüz Meselelerine İslami Çözüm, (Çev. Abdullah Yalçın), İklim Yayınları: İstanbul
• es-Siba‘i, M. (1953). ed-Dîn ve’d Devle fil İslâm, Lecnet’it-Tullabi’l Camiyyin fi İbâd er-Rahmân: Beyrut
• es-Sundûkü’l-Esved bi’l-Hadîd ve’n-Nâr Hukimet Hama, el-cezire, 29 Kasım 2013,
• https://www.youtube.com/watch?v=ErKt2yOCnYI, Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2022
• Ganim, İ. B. (2012). Hasan el-Bennâ’nın Siyasi Düşüncesi, Ekin Yayınları: İstanbul
• Gürbüz, E. (2020). “Suriye’de Ulus İnşa Çabaları ve Baas Partisi’nin Rolü”, Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Gürson, P. (2010). Suriye, Atılım Üniversitesi Yayınları: Ankara
• Hut, D. (2016). “Osmanlı Arap Vilayetleri, Arabizm ve Arap Milliyetçiliği” Vakanüvis- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Ortadoğu Özel Sayısı, 1, 105-106.
• İpek, P. “Enerji Güvenliğinde Ortadoğu Bölgesi’nin Jeopolitiği ve Enerji Piyasalarında “Muğlak” Bir Devrimin Yansımaları”, Ortadoğu Analiz, 5/50, (Şubat2013), 13
• Jaber, K.A. (1970). Arap Baas Sosyalist Partisi, (Çev. Ahmet Ersoy), Altınok Matbaası: Ankara
• Kadduri, M. (1983). Political Trends in The Arab World, Praeger; New Ed.
• Kayalı, H. (2017). Jön Türkler ve Araplar, Osmanlıcılık, Erken Arap Milliyetçiliği ve İslamcılık 1908-1918, (Çev. Türkan Yöney), İstanbul: İş Bankası Yayınları,
• Leverett, F. (2005). Inheriting Syria: Bashar’s trial by fire, The Brookings Institution: Washington
• Lewis, B. (1964). “Orta Şarkın Tarihi Hüviyeti”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12, 75
• Lewis, B. (1979). Tarihte Araplar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: İstanbul
• Maoz, M. (1988). Asad: The Sphinx of Damascus A Political Biography, George Weidenfeld and Nicolson: London
• Ma‘reketü Nizâmi’l-Esed li-İnkâri Meczerati Hama 1982, Orien TV, https://www.youtube.com/watch?v=tKWjiBJnTjQ, Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2022
• Meczereti Sicni Tedmur 1980, https://www.youtube.com/watch?v=iHadH2e6PBA, Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2022
• Muhâveletü İġtiyâl Testehdifu Hafız el-Esed ve Tehuzzü Emnehu, Orient TV, https://orient-news.net, Erişim Tarihi: 3 Nisan 2022
• Özkoç, Ö. (2008). Suriye Baas Partisi: Kökenleri, Dönüşümü, İzlediği İç ve Dış Politika (1943-1991), Mülkiyeliler Birliği Yayınları: Ankara
• Perthes, V. (2004). Syria: Difficult Inheritence, (Der. Volker Perthes), “Arab Elites: Negotiating and Politics and Change, Lynne Rienner Publishers: London
• Saadeddin, A. (2010). Müzekkirat ve Zikreyat, ma Kable’t Te’sis ve Hatta a‘m 1954, Mektebet-i Medbulî: Kahire
• Sanduk’ul Esved, Bil Hadid ven’Nar Hukimet Hama, https://www.youtube.com/watch?v=ErKt2yOCnYI, Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2022
• Seyyid, C. (1973). Hizbü’l-Ba‘si’l-Arabi, Dârun Nehâr lin’Neşr: Beyrut
• Seurat, M. (2017). ed-Devletü’l-Mütevahhişe, eş-Şebeketil Arabiyye lil’Ebhâs ven’Neşr: Beyrut
• Şahidün Ale’l-asr/ Kıssa Meczerati Hama Elleti Kâme bihâ Hafız el-Esed âm 1982 Yervîhâ Adnan Sadeddin liAhmed Mansur, el-Cezire, https://www.youtube.com/watch?v=y0T1mVCJjoI, Erişim Tarihi: 7 Mayıs 2022
• Şen, S. (2004). Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım: Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi, Birey Yayınları: İstanbul
• Teitelbaum, J. (2004). “The Muslim Brotherhood and the ‘Struggle for Syria’, 1947–1958 Between Accommodation and Ideology”, Middle Eastern Studies, 40,140
• Tibi, B. (1998). Arap Milliyetçiliği, (Çev. Taşkın Temiz), Yöneliş Yayınları: İstanbul
• The Syrian Human Rights Committee, http://www.shrc.org/english/99reports/18021999.htm , Erişim Tarihi: 12 Temmuz 202
• “The Massacre of Hama (1982)”, The Syrian Human Rights Committee, http://www.shrc.org/english/99reports/18021999.htmErişim Tarihi: 15 Haziran 2022
• Vatikiotis , P. J. (1972). “The Politics of the Fertile Crescent,” Paul Y. Hammond, Sidney S. Alexander(ed.), Political Dynamics in the Middle East, (New York: American Elsevier Publishing Company: Newyork
• Weismann, İ. (2010).“Democratic Fundamentalism? The Practise and Discourse of The Muslim Brothers Movement in Syria”, The Muslim World, volume,100, (Januart 2010), 2-3.
• Zeynelabidin, B. (2008). el-Ceyş ve’s-Siyâse 1918-2000, Dâr el-Cabiye: London
• Zeine, Z. N. (2003). Türk-Arap İlişkileri ve Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu, (Çev. Emrah Akbaş), Gaye Kitapevi: İstanbul
• Ziadeh, R. (2011). Power and Policy in Syria, I.B.Tauris & Co: London