Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında İmzalanan Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Mutabakatının Hukuki Statüsü ve Geleceği

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2020

Filiz Değer

Öz

Bir kıyı devletin deniz kuşağı üzerindeki egemenliği, yukarıdaki hava sahasına ve deniz tabanına ve onun alt
toprağına kadar uzanır ve bu nedenle çok kapsamlıdır.1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi
(BMDHS) deniz alanlarının sınırlarının çizilmesinin kurallarını ve tabi olacakları hukuki rejimi
belirlenmesiyle birlikte Libya Akdeniz’deki en büyük Münhasır Ekonomik Bölgelerden birine sahip bir devlet
olarak jeopolitik dengeleri değiştirme gücüyle büyük bir önem kazanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti
ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti arasında 27 Kasım 2019’da imzalanan deniz yetki alanları
sınırlandırmasına dair mutabakat, Doğu Akdeniz’deki diğer devletlerin tepkisini çeken ve enerji jeopolitiğini
değiştiren önemli bir adım atmıştır. Ancak Libya’da silahlı çatışmaların devamı ile Libya Ulusal Ordusu
(LNA-Libya National Army)’nun kontrol bölgelerinin de sürekli olarak değişmesiyle meşru hükümetin ülke
üzerinde hâlihazırda zayıf olan kontrolü kaybetmesi veya değişmesi riskiyle karşı karşıyadır. Berlin
Konferansı’nda alınan kararlar Libya Siyasi Anlaşması’na atıf yapmakta bu durum Türkiye ile Libya
arasındaki antlaşma ile ilgili soruları da beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda çalışmada deniz yetki
alanlarının sınırlandırılması mutabakatı uluslararası antlaşmalarda yetki konusu, antlaşmaların geçersizliği
ve sona erdirilmesinin olası sonuçları, hükümetlerin tanınması başlıklarıyla uluslararası hukuk kuralları ve
güncel gelişmeler ışığında değerlendirilecek mutabakatın kısaca hukuki statüsünün analizi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Lİbya, Kıta Sahanlığı, Doğu Akdeniz, Tanıma

Kaynakça

• Aawsat. Libya: “UMH Suheyrat Anlaşması’na Göre Meşruiyetini Koruyor”,https://aawsat.com/turkish/home/article/2072811/libya-umh-suheyrat-anla%C5%9Fmas%C4%B1nag%C3%B6re-me%C5%9Fruiyetini-koruyor, (e.t. 06. 03. 2020)
• Ap News. “Italy, Cyprus Say Turkey-Libya Maritime Deal ‘Unacceptable”,https://apnews.com/3dae19f4097d0591478ec716831043b3, (e.t. 31. 01. 2020)
• Aslantaş, A. (2019). BM Barışı Koruma Operasyonları’nın Yerel Polis Kapasitesinin Geliştirilmesine Etkisinin Analizi: Haiti Örneği. The Journal of Diplomatic Research, Vol 1, No. 1, 61-84.
• Azarkan, E. (2016). Devletlerin Tanınması ve 1933 Montevideo Sözleşmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(4).
• Başeren, S. H. (2011). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları UyuşmazlığıDisputeOverEasternMediterraneanMaritimeJurisdictionAreas. İstanbul: İlke Yayınevi.
• Briggs, H. W. (1949). Recognition of states: Some reflections on doctrine and practice. American Journal of International Law, 43(1), 113-121.
• Constitutionnet. Libya: “The 7th Amendmentto the Constitutional Declaration”, http://constitutionnet.org/vl/item/libya-7th-amendment-constitutional-declaration, (e.t. 05. 03. 2020)
• Fuat, A. (2013). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye—AB İlişkileri: Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset,Sertaç Hami Başeren (Y. Haz.), Ankara: A.Ü. SBF Yay., 2013, 159-196
• Gündüz, A. (2015). Milletlerarası Hukuk. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Icj-cij. (1978, Aralık 19). “Aegean Sea Contınental Shelf Case Greece- Turkey”,https://www.icj-cij.org/files/caserelated/62/9481.pdf, (e.t. 24. 01. 2020)
• Jessup, P. C. (1931). The Estrada Doctrine. AmericanJournal of International Law, 25(4), 719-723.
• Başeren, S. H. (2010). “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”, Türk Deniz Araștırmaları Vakfı.
• Kaya, İ. (2016). Uluslararası Hukukta Temel Belgeler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Keep Talking Greece. (Aralık 2, 2019).Turkey “eliminates” Greece’s Kastellorizo in efforttodelineateits EEZ, https://www.keeptalkinggreece.com/2019/12/02/turkey-kastellorizo-greece-eez/, (e.t. 01. 02. 2020)
• Kıran, A. (2017). Uluslararası Hukukta Devletleri Tanıma ve Tanıma Teorileri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 923-945.
• MFA (Ocak 30 2020) Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un İtalya ve GKRY Dışişleri Bakanlarının Doğu Akdeniz Konusunda Yaptıkları Ortak Açıklama Hakkındaki Soruya Cevabı,http://www.mfa.gov.tr/sc_-8_-italya-ve-gkry-dblerin-dogu-akdeniz-aciklamalari-hk-sc.tr.mfa, (e.t. 01. 02. 2020)
• MFA. (Ocak 19,2020). Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un Yavuz Sondaj Gemimizin KKTC Ruhsat Sahalarındaki 3. Sondaj Faaliyetine İlişkin AB Tarafından Yapılan Açıklama Hakkındaki Soruya Cevabı,http://www.mfa.gov.tr/sc_-4_-yavuz-sondaj-gemimizin-ucuncu-sondaj-faaliyetlerine-iliskin-sc.tr.mfa, (e.t. 30. 01. 2020)
• MFA. (Temmuz 15,2011). Fourth Meeting of the Libya Contact Group Chair’s Statement, 15 July 2011,http://www.mfa.gov.tr/fourth-meeting-of-the-libya-contact-group-chair_s-statement_-15-july-2011_- istanbul.en.mfa(e.t. 27. 01. 2020)
• Reçber, K., (2018), Uluslararası Hukuk, 3. Baskı, Bursa: Dora Yayınevi.
• Scott Carpenter, “New Pipeline Deal Gives Europe Access To Eastern Mediterranean Gas Reserves, Angering Turkey”, https://www.forbes.com/sites/scottcarpenter/2020/01/02/new-gas-pipeline-deal-gives-europe-access-to-easternmediterranean-reserves-angering-turkey/#4bb7693b1c69,(e.t. 01. 02. 2020)
• Shaw, M.N. (2018). Uluslararası Hukuk. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Stansifer, C. L. (1967). Application of the to bar Doctrineto Central America. The Americas, 23(3), 251-272.
• Sur, Melda. (2016). Uluslararası Hukukun Esasları. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Toluner, S. (2017). Milletlerarası Hukuk. İstanbul: Beta Yayınevi.
• United Nations. Security Council "Press Statement on Libya. https://www.un.org/press/en/2016/sc12313.doc.htm (e.t. 05. 03. 2020)
• United Nations. Security Council Press Statement on Libya. https://www.un.org/press/en/2016/sc12313.doc.htm(e.t. 05. 03. 2020)
• UNSC. 2259 (2015), http://unscr.com/en/resolutions/doc/2259, (e.t. 05. 03. 2020)
• UNSC. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland: draft resolution.
• https://unsmil.unmissions.org/sites/default/files/UNSC_RES_2259_Eng_0.pdf, (e.t. 27. 01. 2020)
• UNSCR (2015). Resolution 2259 (2015). http://unscr.com/en/resolutions/doc/2259, (e.t. 03. 03. 2020)
• UNSMIL.(2015). Libyan Political Agreement, https://unsmil.unmissions.org/sites/default/files/Libyan%20Political%20Agreement%20-%20ENG%20.pdf, (e.t. 05. 03. 2020)