Astana ve Soçi Süreçlerinin Türk-Rus İlişkilerine Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 46 - 63, 30.12.2020

Zehra Ayvaz

Öz

İki eski ulus olan Türkler ve Ruslar tarih boyunca yakın ilişkilere sahip olmuştur. Bu ilişkilerde, birbirine karşı
dost ve düşman algıları, ulusal çıkarlarına ve uluslararası konjonktüre bağlı olarak sürekli değişkenlik
göstermiştir. İki ülke arasındaki ilişkilerde son dönemlerde genel olarak dostane ve işbirliği içeren bir hava
gözlemlenmektedir. Bu atmosferin oluşmasında Suriye İç Savaşı/Suriye Krizi önemli yer tutmaktadır. 2011
yılında başlayan ve günümüzde devam etmekte olan kriz, Türkiye ve Rusya’yı yakınlaştırmış, iş birliği yapmak
zorunda bırakmıştır. Bu bağlamda, iki ülke bölgede yaşanan sorunun çözümü için büyük rol oynamaktadır.
Bununla beraber bölgede sorunun çözümüne yönelik arayışların önemli bir bölümünü Astana ve Soçi Süreçleri
oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye-Rusya ilişkilerinin işbirliği yönü Astana ve Soçi süreçleri bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Rusya, Suriye Krizi, Astana Süreci, Soçi Mutabakatı

Kaynakça

• 3 Ülke Heyeti BM Suriye Özel Temsilcisiyle Buluştu, Haberturk, Erişim Adresihttps://www.haberturk.com/suriye-konulu-10- garantorler-toplantisi-soci-de-yapildi-2084368, (Erişim Tarihi 17.05.2020).
• Annan’s Peace Plan for Syria, Council on Foreign Relations, Erişim Adresi https://www.cfr.org/site-api/cfr-wrapper, (Erişim Tarihi 16.05.2020),
• ARBATOVA, Nadejda (2013). Çok Kutuplu Dünyada Türkiye-Rusya İlişkileri, içinde Türkiye Cumhuriyeti Rusya Federasyonu İlişkileri, ed. Haydar Çakmak, Mehmet Seyfettin Erol, Ankara: Barış Kitap.
• ARI, Tayyar (2017). Geçmişten Günümüze Orta Doğu Cilt:2, Bursa: Alfa Akademi Yayınevi.
• ARI, Tayyar (2014). Cenevre II Neyi Değiştirdi?, Ortadoğu Analiz, C. 6, S. 1, ss. 56-57, Erişim Adresi https://www.orsam.org.tr/tr/cenevre-ii-neyi-degistirdi/, (Erişim Tarihi 18.05.2020).
• ARMAOĞLU, Fahir (2007). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, İstanbul: Alkım Yayınevi.
• ARSLAN, Rengin (2017). İlklere sahne olan Astana görüşmeleri başladı, BBC News Türkçe, Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-38714279, (Erişim Tarihi 18.05.2020).
• TEMİZER, Selen (2018). Astana’da Suriye konulu 11. garantörler toplantısı sona erdi, Anadolu Ajansı, Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/astanada-suriye-konulu-11-garantorler-toplantisi-sona-erdi/1324649, (Erişim Tarihi17.05.2020),
• TEMİZER, S., YUSUF, M. S., RAİMBEKOVA, A. (2017).Astana’daki Suriye görüşmeleri sona erdi, Anadolu Ajansı, Erişim Adresi, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/astanadaki-suriye-gorusmeleri-sona-erdi/952832, (Erişim Tarihi 17.05.2020)
• BAHARÇİ̇ÇEK, A., AĞIR, O. (2020). Türkiye-Rusya İlişkilerinin Suriye Krizi Bağlamında Değerlendirilmesi, Analytical Politics, C. 1, S. 2, ss. 1-19.
• BALCI,Ali (2013). Türkiye Dış Politikası İlkeler, Aktörler, Uygulamalar, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• (2012). Syria Crisis: Kofi Annan Quits as UN-Arab League Envoy, BBC News, Erişim Adresi https://www.bbc.com/news/worldmiddle-east-19099676, (Erişim Tarihi 29.12.2020)
• (2020). Moskova’daki Erdoğan-Putin görüşmesinden kim ne kazandı?, BBC News Türkçe, Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-51762402, (Erişim Tarihi 29.12.2020)
• (2017).Türkiye, Rusya ve İran, Suriye’de ‘çatışmasızlık bölgeleri’ mutabakatını imzaladı, Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39802814, (Erişim Tarihi 16.12.2020).
• BOLSOVER, G. H. (2018). Birinci Nikola ve Türkiye’nin Paylaşılması Meselesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, çev. Yuluğ Tekin Kurat, C. 23, S. 3-4, ss. 207-37.
• (2014). Cenevre 2 görüşmeleri: Gündem Suriye’de iktidar devri, BBC News Türkçe, Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/01/140127_suriye_cenevre, (Erişim Tarihi 19.05.2020).
• DEMİR, Ali Faik (2016). Türkiye-Rusya İlişkilerinde Suriye Krizinin Yansımaları ve Et kileri, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 2, ss. 139-51.
• (2019). Dünden bugüne Astana görüşmeleri, TRT Haber, Erişim Adresi https://www.trthaber.com/haber/dunya/dunden-buguneastana-gorusmeleri-445403.html, (Erişim Tarihi 17.05.2020).
• ERGÜN,O.,, KURBAN,V. (2020). Jeopolitik Şekillendirme Türk Rus İlişkileri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• ERŞEN,Emre (2016). Suriye Sorunu Gölgesinde Türkiye-Rusya İlişkilerinde Normalleşme Süreci, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 2, ss. 153-71.
• GOLKARIAN,Prof Dr Ghadir, “Suriye Krizi Bağlamında Astana Süreci”, (17.05.2020), https://www.academia.edu/34930498/SUR%C4%B0YE_KR%C4%B0Z%C4%B0_BA%C4%9ELAMINDA_ASTANA_S%C3% 9CREC%C4%B0.
• “Group of Friends of the Syrian People: 1st Conference”, Carnegie Middle East Center, Erişim Adresi https://carnegiemec.org/syriaincrisis/?fa=48418, (Erişim Tarihi16.05.2020).
• HALE,W. (20003). Türk Dış Politikası 1774-2000. çev. Petek Demir, İstanbul: Mozaik Yayınları.
• İŞYAR, Ö.G. (2013). Türkiye-Rusya İlişkileri: Günümüzde ‘Doğu-Batı Rekabetinin’ Yeni Kırılma Noktası (2009-2013), (içinde) Rusya’nın Doğu Politikası. ed. Sezgin Kaya, Bursa: Ekin Yayınevi.
• İŞYAR, Ö.G. (2017). Türk Dış Politikası Sorunlar ve Süreçler. Bursa: Dora Yayınları.
• (2019). Joint Statement by Iran, Russia and Turkey on the International Meeting on Syria in the Astana Format (Nur-Sultan, 10-11 December 2019), Erişim Adresi https://www.mid.ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/3949043, (Erişm tarihi 17.05.2020),
• KOZHANOVA, N. (2019). 13th Round of Astana Process Peace Talks to Be Aug. 1-2 in Nur-Sultan, The Astana Times, Erişim Adresihttps://astanatimes.com/2019/07/13th-round-of-astana-process-peace-talks-to-be-aug-1-2-in-nur-sultan/, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• KÜÇÜKKELEŞ,M.(2012). Arap Birliği’nin Suriye Politikası, SETA Analiz, S. 51, ss. 1-24, Erişim Adresi http://file.setav.org/Files/Pdf/20121122111445_seta-arap_birliginin_suriye_politikasi.pdf.
• MİŞ, N. (2014). Suriye 2012. (içinde) Ortadoğu Yıllığı 2012. ed. Kemal İnat, Muhittin Ataman. İstanbul: Açılım Kitap, ss. 217-53.
• İNAT, K. (2020). Moskova Mutabakatı’nın Analizi, SETA.Erişim Adresi https://www.setav.org/moskova-mutabakatinin-analizi/, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• NECİ̇YEV, E. (2019). Cenevre’den Soçi’ye ‘Suriye’ Problemine Çözüm Arayışları, Journal Of Hıstory And Future, C. 5, S. 3, ss. 835-50.
• ORAN, B. (2009). Türk Dış Politikası 1919-1980.İstanbul: İletişim Yayınları.
• YEŞILTAŞ,M., ASLAN,M., AKDOĞAN,İ., TETIK, Ü., ÖZKIZILCIK, Ö. ( 2020). Rapor: Koronavirüsün Gölgesinde Silahlı Çatışma ve Terör | Suriye, Libya, Yemen, PKK ve DEAŞ, SETA Yayınları: İstanbul.
• SAYIN Abdullah, “Astana Süreci”nde Dönüm Noktası Olarak ‘Moskova Bildirgesi’ Ve Suriye’de Kalıcı Bir Anlaşma İçin Öneriler.Docx”, (17.05.2020), https://www.academia.edu/33425823/Astana_S%C3%BCreci_nde_D%C3%B6n%C3%BCm_Noktas%C4%B1_Olarak_Moskova _Bildirgesi_Ve_Suriye_de_Kal%C4%B1c%C4%B1_Bir_Anla%C5%9Fma_%C4%B0%C3%A7in_%C3%96neriler.docx.
• SAYIN,Y. (2019). Arap Baharı ve Tunus’un Yasemin Devrimi’ni Yeniden Anlamak, International Journal of Politics and Security, C. 1, S. 2, ss. 104-21.
• (2020). Soçi Mutabakatı resmen başladı, TRT Haber, Erişim Adresi https://www.trthaber.com/haber/gundem/soci-mutabakatiresmen-basladi-437175.html, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• (2020). Suriye, 2011’den beri ilk kez Arap Birliği toplantısına katıldı, Sputnik News, Erişim Adresi https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201903041037992962-suriye-2011den-beri-ilk-kez-arap-birligi-toplantisina-katildi/, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• ELETEK, Ö. (2019). "“Suriye Barış Görüşmeleri: 12. Astana Zirvesi, ANKASAM | Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Erişim Adresi https://ankasam.org/suriye-baris-gorusmeleri-12-astana-zirvesi/, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• (2020). Suriye iç savaşı 9. yılına girdi, AA, ,Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-ic-savasi-9-yilina-girdi/1417715, (Erişim Tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu 5. Astana toplantısı başladı”, AA, ,Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-konulu-5-astanatoplantisi-basladi/853800, (Erişim Tarihi 22.12.2020).
• “Suriye konulu 6. Astana Toplantısı başladı”, AA, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-konulu-6-astana-toplantisibasladi/909814, (Erişim Tarihi 22.12.2020)
• (2020). Suriye konulu 7. Astana Toplantısı sona erdi, CNN Türk, ,Erişim Adresi https://www.cnnturk.com/dunya/suriye-konulu-7- astana-toplantisi-sona-erdi, (Erişim Tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu 8. Astana toplantısında ‘tutuklular için uzlaşma’, TRT Haber, Erişim Adresi https://www.trthaber.com/haber/dunya/suriye-konulu-8-astana-toplantisinda-tutuklular-icin-uzlasma-344136.html, (Erişim Tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu 9. Astana toplantısı, Sabah, Erişim Adresi https://www.sabah.com.tr/dunya/2018/05/15/suriye-konulu-9- astana-toplantisi, (Erişim tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu 9. Astana toplantısı ikili görüşmelerle başladı, AA, Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyekonulu-9-astana-toplantisi-ikili-gorusmelerle-basladi-/1144305 , (Erişim tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu 14. Garantörler Toplantısı başlayacak, AA, , Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-konulu-14- garantorler-toplantisi-baslayacak/1668238 , (Erişim tarihi 22.12.2020).
• (2020). Suriye konulu Astana 3 toplantısı yapıldı, AA,, Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-konulu-astana-3- toplantisi-yapildi-/771413, (Erişim tarihi 22.12.2020).
• (2019). Suriye’de Çözüm Arayışları: 13. Astana Görüşmeleri, ANKASAM | Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Erişim Adresi https://ankasam.org/suriyede-cozum-arayislari-13-astana-gorusmeleri/, (Erişim Tarihi 15.12.2020).
• (2020). Suriye’de halk ayaklanmalarının fitilini ateşleyen genç AA’ya konuştu, Youtube, Erişim Adresi https://www.youtube.com/watch?v=T4n0TaPVxaU, (Erişim Tarihi 18.12.2020).
• (2020). T.C. Dışişleri Bakanlığı’ndan, T.C. Dışişleri Bakanlığı, Erişim Adresi http://www.mfa.gov.tr/no_-89_-astana-surecidisisleri-bakanlari-toplantisi-hk.tr.mfa, (Erişim Tarihi 17.12.2019).
• (2020). T.C. Cumhurbaşkanlığı : ‘Türkiye ve Rusya, Suriye topraklarında ayrılıkçı hiçbir gündeme izin vermeyecektir’, TCCB, Erişim Adresi https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/112255/-turkiye-ve-rusya-suriye-topraklarinda-ayrilikci-hicbir-gundeme-izinvermeyecektir, (Erişim tarihi 02.11.2020).
• TOPSAKAL,İ. (2016). Tarihi Süreçte Rusya-Türkiye İlişkileri, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 2, ss. 33-53.
• (2020). Türkiye ile Rusya Federasyonu arasında mutabakat muhtırası imzalandı, AA, Erişim Adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-ile-rusya-federasyonu-arasinda-mutabakat-muhtirasi-imzalandi/1622980, (Erişim Tarihi).
• (2020). Türkiye-Rusya uçak krizi: 10 günde neler yaşandı?, BBC News Türkçe, Erişim Adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151204_rusya_krizin_10_gunu, (Erişim Tarihi 14.11.2020).
• (2012). UN Votes to Extend ‘final’ Syria Mission by 30 Days, France 24, Erişim Adresi https://www.france24.com/en/20120720- un-votes-extend-final-syria-observer-mission-30-days-security-council-unsmis, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• (2020). United Nations Supervision Mission in Syria (UNSMIS), Erişim Adresi https://peacekeeping.un.org/en/mission/past/unsmis/, (Erişim Tarihi 29.12.2020).
• YEŞİLTAŞ, M., PİRİNÇÇİ, F.. Küresel Dönüşüm Sürecinde Türkiye’nin Büyük Stratejisi. İstanbul: SETA Kitapları.
• YILMAZ, S. (2018)., Türkiye Rusya İlişkilerine Bakış 2016-2017. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• YILMAZ, S. (2019). 2018 Yılında Türkiye Rusya İlişkilerinde Ne Oldu?. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• YILMAZ, S. (2020).Rusya’nın Suriye Politikası. Ankara: İlbilge Yayıncılık.
• YILMAZ, S. (2020). Türkiye-Rusya İlişkilerinde Astana ve Soçi Görüşmeleri Ile Suriye Anayasası, (içinde) Türkiye-Rusya İlişkilerinde Astana ve Soçi Görüşmeleri Ile Suriye Anayasası, https://www.academia.edu/38097883/T%C3%BCrkiyeRusya_%C4%B0li%C5%9Fkilerinde_Astana_ve_So%C3%A7i_G%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fmeleri_ile_Suriye_Anayasas%C 4%B1.