Financial Performance Analysis of BIST Technology Index Companies with Multi-Critical Decision-Making Methods

Yıl 2024, , 88 - 118, 30.06.2024

Meltem Ece Çokmutlu , Mahammad Abdullayev

https://doi.org/10.7596/jebm.30062024.004

Öz

Financial performance measurement of companies is very important to determine their productivity, stock market performance, liquidity levels, resource use efficiency, in short, their current financial levels. The aim of this study is to investigate the financial performances of the companies included in the BIST technology index for the 2018-2022 period using Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. Within the scope of the research, 10 accounting-based, market-based and cash flow-based financial ratios were calculated and the financial performance of the companies was measured and compared with the CoCoSo and Copras methods, using the weights obtained with the CRITIC method. As a result of the analysis, LINK company ranked first in both decision-making methods. It has been observed that there are differences in the performance rankings of other companies according to years.

Anahtar Kelimeler

BIST Technology Index, Financial Performance Measurement, Critic, CoCoSo, Copras

CoCoSo ve Copras Yöntemleri ile BIST Teknoloji Endeksi Firmalarının Finansal Performans Analizi

Öz

Firmaların finansal performans ölçümü; verimliliklerini, borsa performanslarını, likidite düzeylerini, kaynak kullanım etkinliklerini, kısaca finansal açıdan mevcut düzeylerini belirlemeleri için oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı BIST teknoloji endeksinde yer alan firmaların 2018-2022 dönemine ilişkin finansal performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (ÇKKV) ile araştırılmasıdır. Araştırma kapsamında muhasebe temelli, piyasa temelli ve nakit akım temelli 10 finansal oran hesaplanmış ve CRITIC yöntemi ile elde edilen ağırlıklar kullanılarak CoCoSo ve Copras yöntemleri ile firmaların finansal performans ölçümü ve karşılaştırması gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda her iki karar verme yönteminde de LINK firması ilk sırada yer almıştır. Diğer firmaların performans sıralamalarında ise yıllara göre farklılıklar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bist Teknoloji Endeksi, Finansal Performans Ölçümü, Critic, CoSoSo, Copras

Kaynakça

• Atasel, O. Y. (2023). Serbest Nakit Akışları ve Nakit Akış Oranları ile Kârlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İşletme Akademisi Dergisi, 4(1), 52–67. doi: https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1207
• Ayçin, E., ve Güçlü, P. (2020). BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (85), 287-312. doi: https://doi.org/10.25095/mufad.673739
• Çalış, N., ve Sakarya, Ş. (2023). BİST Bilişim Sektörü Firmalarının Finansal Sağlamlığının Finansal CEMATT Yöntemi ile İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 30(4), 773-786. doi: https://doi.org/10.18657/yonveek.1233488
• Çilek, A. (2022). Entegre CRITIC-COPRAS Yaklaşımıyla Covid-19 Salgınının Borsa İstanbul Turizm Endeksinde İşlem Gören Şirketlerin Finansal Performansına Etkisi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 263-281.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., ve Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The CRITIC method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770. doi: https://doi.org/10.1016/0305-0548(94)00059-H
• Elden Ürgüp, S. (2021). Firma Performansı ile Pay Senedi Getirisi Arasındaki İlişkinin SWARA-MARCOS Modeliyle Analizi: BİST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörünün Örneği. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 91-109.
• Eş, A., ve Kamacı, Tuğçe B. (2023). COVID-19 Pandemi Sürecinin Lojistik Firmalarının Ekonomik Performanslarına Etkisinin CRITIC Tabanlı MAIRCA Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(2). 438-457.
• Gezen, A. (2022). Financial Performance Analysis Of Companies İn The BIST Manufacturing Sector By Tobin’s Q Ratio. PressAcademia Procedia (PAP), 15, 44-53. doi: http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2022.1576
• Gülcemal, T., İzci, A. Ç., ve Taşcı, M. Z. (2023). BİST 100’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin CRITIC-COCOSO Yöntemiyle Performans Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (97), 63-78. doi:10.25095/mufad.1168270
• Güleç, Ö. F., ve Bektaş, T. (2019). Cash Flow Ratio Analysis: the Case of Turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Özel Sayı, 247-262. http://doi.org/10.25095/mufad.606022
• Konak, F., ve Civelek, S. A. (2021). Veri Zarflama Analizi ve TOPSİS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: BİST Teknoloji Endeksi Uygulaması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3110-3131.
• Podvezko, V. (2011). The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS. Engineering Economics, 22(2), 134-146. doi:10.5755/j01.ee.22.2.310
• Sakarya, Ş., ve İlkdoğan, S. (2022). BIST Bilişim Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Nakit Akış Oranları Kapsamında CRITIC Temelli TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 421-445. doi: https://doi.org/10.47097/piar.1173015
• Sarıçalı, G., ve Kundakçı, N. (2016). AHP ve COPRAS yöntemleri ile otel alternatiflerinin değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 4(1), 45-66.
• Say, S. (2022). ARAS ve COPRAS Yöntemleri ile BIST Teknoloji Endeksindeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(Özel Sayı), 511-523. doi: https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1142373
• Soy Temür, A., ve Tulum, S. (2022). BIST Teknoloji İşletmelerinin Nakit Akış Oranlarına Dayalı CRITIC Ağırlıklandırmalı COCOSO Yöntemi ile Finansal Performans Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 383-401.
• Sakarya, Ş., ve Akkuş, H. T. (2015). Finansal Performansın Ölçülmesinde Geleneksel Oranlar ile Nakit Akım Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi: BIST Çimento Şirketleri Üzerine TOPSIS Yöntemi ile Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 109-123. https://doi.org/10.5578/jeas.9797
• Şenol, Z., ve Ulutaş, A. (2018). Muhasebe Temelli Performans Ölçümleri ile Piyasa Temelli Performans Ölçümlerinin CRITIC ve ARAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar (641), 983-1002.
• Şeyranlıoğlu, O., Kara, M. A., ve Çelik, A. (2024). MEREC ve COPRAS Yöntemleri ile Piyasa Çarpanlarına Dayalı Borsa Performans Değerlendirmesi: BIST-30 Pay Endeksi Uygulaması. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 141-167. doi: https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1283459
• Topal, A. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Analizi ile Elektrik Üretim Şirketlerinin Finansal Performans Analizi: Entropi Tabanlı Cocoso Yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546. doi:10.15295/bmij.v9i2.1794
• Tufan, C., ve Kılıç, Y. (2019). Borsa Istanbul’da İşlem Gören Lojistik İşletmelerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve VICTOR Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1).
• Tümer, A. S., ve Tulum, S. (2022). BIST Teknoloji İşletmelerinin Nakit Akış Oranlarına Dayalı CRITIC Ağırlıklandırmalı CoCoSo Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (51), 383-401. doi: https://doi.org/10.30794/pausbed.1074295
• Uygurtürk, H., ve Yilkan, E. (2020). BİST Gıda ve İçecek Sektöründe Nakit Akım Odaklı Finansal Performansın TOPSIS ve ARAS Yöntemleri ile Karşılaştırmalı Ölçümü. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(3), 587-609.
• Vargün, H., ve Uygurtürk, H. (2016). Finansal Performans Ölçüm Aracı Olarak Nakit Akım Odaklı Finansal Analiz: İnşaat ve Bayındırlık Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 358-369.
• Yazdani, M., Zarate, P., Zavadska, E. K., ve Z. T. (2019). A Combined Compromise Solution (CoCoso) Method For Multi-Criteria Decision-Making Problems. Management Decision, 57(9). doi:10.1108/MD-05-2017-0458.