OKUL MÜDÜRLERİNİN PATERNALİST LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 261 - 288, 31.12.2023

Eyüp Alturan , Sertaç Ercan , Ali Yacan , Songül Yacan

https://doi.org/10.7596/jebm.31122023.004

Öz

Bu araştırma, okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Araştırmanın evreni olarak İstanbul ili Sultanbeyli ilçesindeki beş resmi okulda çalışan yaklaşık 220 personel seçilmiş ve veriler yüz yüze anket yöntemiyle toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizlerini için regresyon ve korelasyon testleri uygulanmıştır. Yapılan analizler neticesinde okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasında pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Ayrıca paternalist liderliğin alt boyutlarından ahlaki liderliğin ve otoriter liderliğin örgütsel bağlılık üzerinde pozitif ve anlamlı etkisinin olduğu gözlemlenmiştir. Ancak diğer alt boyutlar olan yardımsever liderlik ve çıkarcı liderlik ile örgütsel bağlılığa arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Ayrıca örgütsel bağlılığın %18 oranla paternalist liderliğin alt boyutları ile açıklanabileceği bulgusuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Örgütsel bağlılık, Paternalist liderlik

Kaynakça

• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism towards conceptual refinement and operationalization. In U. Kim, K. Yang ve K. Hwang (Ed.). Indigenous and Cultural Psychology (pp. 445-466). USA: Springer Science.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, A. A. (2001). Kişisel özelliklerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri ve Eskişehir'de sağlık personeli üzerine bir uygulama [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
• Cerit, Y., Özdemir, T. & Akgün, N. (2011). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları sergilemelerini istemeye yönelik görüşlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 87-99.
• Çakıcı, A. & Burak, A. (2019). Paternalist liderliğin örgütsel bağlılığa etkisi: Gemi adamları üzerinde bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(34), 323-347.
• Çakır, Ö. (2001). İşe bağlılık olgusu ve etkileyen faktörler. Ankaara: Seçkin Yayıncılık.
• Çavuş Ş. & Gürdoğan A. (2008). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Beş yıldızlı bir otel işletmesinde araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1)1, 18-34.
• Çöl, G. & Ardıç, K. (2008). Sosyal yapısal özelliklerin örgüte bağlılık üzerine etkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 157-174.
• Dağlı, A. & Ağalday, B. (2018). Okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 518-534.
• Emhan,A. & Gök, R. (2011). Bankacılık sektöründe personel memnuniyeti ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin araştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi Temmuz, 51, 157-173.
• Erben, G. S. & Güneşer, A. B. (2008). The relationship between paternalistic leadership and organizational commitment: Investigating the role of climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 82(4), 955-968.
• Erceylan, N. (2010). Yöneticilerin liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkileri ve bir araştırma [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A. & Lang, A.-G. (2009). Statistical Power Analyses Using G*Power 3.1: Tests for Correlation and Regression Analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149-1160.
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G. & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A Flexible Statistical Power Analysis Program for the Social, Behavioral, and Biomedical Sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Kurtuluş, K. (2010). Araştırma Yöntemleri. İstanbul, Türkmen Kitabevi.
• Köksal, O. (2011). Bir kültürel liderlik paradoksu: Paternalizm. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 101-122.
• Mete, Y. & Serin, H. (2015). Okul yöneticilerinin babacan liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-2(24), 147-159.
• Öğüt, A. & Kaplan, M. (2011). Otel işletmelerinde etiksel iklim algılamaları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin analizi: Kapadokya örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 191-206.
• Özmen, A. (2019). Paternalist liderlik ile mobbing ilişkisi: Kamu kurumunda bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 253-262.
• Pellegrini, E. K. & Scandura, T. A. (2006). Leader–member exchange (LMX), paternalism, and delegation in the Turkish business culture: An empirical investigation. Journal of International Business Studies, 37(2), 264-279.
• Pellegrini, E. & Scandura, T., A. (2008). Paternalist leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 3(34), 566-593.
• Saylık, A. (2017). Okul müdürlerinin paternalist (babacan) liderlik davranışları ile Hofstede’nin kültür boyutları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Shamir, B., Zakay, E., Brainin, E. & Popper, M. (2000). Leadership and social identification on military units: Direct and indirect relationships. Journal Of Applied Social Psychology, 30(3), 612-640.
• Shi, X., Yu, Z. & Zheng, X. (2020). Exploring the relationship between paternalistic leadership, teacher commitment, and job satisfaction in chinese schools. Frontiers in Psychology, 11, 1481.
• Şendoğdu, A. A. & Erdirençelebi, M. (2014). Paternalist liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 27, 253-274.
• Tanaka, J. S. (1987): How Big is Big Enough?: Sample Size and Goodness of Fit in Structural Equation Models With Latent Variables. Child Development, 134-146.
• Taşlıyan, M., Çiçeklioğlu, H., & Bıyıkbeyi, T. (2017). Paternalist liderlik ve örgütsel iletişim arasındaki ilişki: doğu akdeniz bölgesinde bir belediye örneği. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 4(8), 70-87.
• Tekin, E. (2019). Paternalist liderliğin iş tatmini ve çalışan performansına etkisi üzerine bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 178-204.
• Yaprak, B., & Cengiz, E. (2023). Do Consumers Really Care About Social Media Marketing Activities? Evidence From Netflix’s Turkish and German Followers in Social Media. Ege Academic Review, 23(3), 441-456.
• Yeşiltaş, M. (2013). Paternalist liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisinde dağıtım adaletinin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 50-70.
• Zheng, X., Shi, X., & Liu, Y. (2020). Leading teachers’ emotions like parents: Relationships between paternalistic leadership, emotional labor and teacher commitment in China. Frontiers in Psychology, 11, 519.