Sokak Hayvanları Sorununa Belediyelerin Çözüm Arayışı: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 57 - 85, 30.06.2025

Güven Deniz

https://doi.org/10.7596/jebm.1665375

Öz

Sokak hayvanlarının kontrolsüz üremesi, insan sağlığı, ekosistem dengesi ve toplumsal güvenlik açısından çeşitli sorunlara neden olmaktadır. Bu çalışma, sokak hayvanları sorununu ve belediyelerin bu soruna yönelik çözüm arayışlarını incelemektedir. Sokak hayvanlarının artan popülasyonu, insan sağlığı, ekosistem dengesi ve toplumsal güvenlik açısından önemli riskler doğurmaktadır. Bu bağlamda, belediyelerin yasal yükümlülükleri kapsamında barınak, kısırlaştırma, aşılama ve sahiplendirme gibi hizmetleri sunmaları gerekmektedir. Ancak kaynak ve personel eksiklikleri, mevcut çözümlerin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Çalışmada, başarılı bir yerel yönetim örneği olarak Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin sokak hayvanları ile ilgili modelinin analizi yapılmıştır. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Doğal Yaşam Parkı, besleme noktaları, sahiplendirme kampanyaları ve kısırlaştırma faaliyetleri ile sokak hayvanlarının rehabilitasyonu konusunda kapsamlı bir sistem geliştirmiştir. Bu model, Türkiye’de sokak hayvanları sorununun çözümüne dair önemli bir örnek teşkil etmektedir. Sonuç olarak, sokak hayvanları sorununun insancıl ve sürdürülebilir bir yaklaşımla ele alınması gerektiği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sokak hayvanı , hayvan hakları , insan sağlığı , belediyeler , Gaziantep modeli

Municipalities' Search for A Solution to the Problem of Stray Animals: The Case of Gaziantep Metropolitan Municipality

Öz

Uncontrolled breeding of stray animals causes various problems in terms of human health, ecosystem balance and social security. This study examines the problem of stray animals and municipalities' search for solutions to this problem. The increasing population of stray animals poses significant risks to human health, ecosystem balance and social security. In this context, municipalities are required to provide services such as shelter, sterilization, vaccination, and adoption within the scope of their legal obligations. However, a lack of resources and personnel causes existing solutions to be inadequate. In this study, the model of Gaziantep Metropolitan Municipality, as an example of a successful local government, has been analyzed about stray animals. Gaziantep Metropolitan Municipality has developed a comprehensive system for rehabilitating stray animals through its Natural Life Park, feeding points, adoption campaigns, and sterilization activities. Anis model is an important example of how to solve the problem of stray animals in Turkey. In conclusion, it is emphasized that the problem of stray animals should be addressed with a humane and sustainable approach.

Anahtar Kelimeler

Stray animals , animal rights , human health , municipalities , Gaziantep model

Kaynakça

• Abdulkarim, A., Khan, M. A. K. B. G., & Aklilu, E. (2021). Stray animal population control: Methods, public health concern, ethics, and animal welfare issues. World's Veterinary Journal, 11(3), 319-326. https://dx.doi.org/10.54203/scil.2021.wvj44.
• Adriani, S., Bonanni, M., & Amici, A. (2011, September 26). Is the Italian strategy to face the problem of stray dogs sustainable? A case study of two small municipalities in central Italy [Conference presentation]. 8th European Vertebrate Pest Management Conference, Berlin, Germany.
• Akıllı, H. (2018). Belediyelerin sokak hayvanlarına yönelik görev ve sorumluluklarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 27(3), 95-118.
• Çakır Sümer, G. (2024). Kentsel alanlardaki sahipsiz köpekler sorunu ve çözüm uygulamaları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 34-49. https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1434040.
• Çalışkan, F. (2024). Sokak köpekleri sorunu raporu. Saadet Partisi.
• https://saadet.org.tr/upload/file/bc036dd1bd38ff5a6676210b940042b1.pdf . Çelik, L. (2024). Belediyelerin sahipsiz sokak köpeklerinin vermiş olduğu zararlardan sorumlu tutulması. Mahalli İdareler Dergisi.
• Çobanoğlu, N., Tamzok, H., & Kük, M. (2013). Hukuki ve etik boyutlarıyla sokak hayvanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 245-280. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000056.
• Chua, D., Rand, J., & Morton, J. (2017). Surrendered and stray dogs in Australia: Estimation of numbers entering municipal pounds, shelters and rescue groups and their outcomes. Animals, 7(7), 50. https://doi.org/10.3390/ani7070050.
• Demir, P., & Koç, A. (2019). Geçici hayvan barınaklarının genel durumları ve sorunlarına ilişkin bir değerlendirme: Ege Bölgesi örneği. Veterinary Journal of Mehmet Akif Ersoy University, 4(1), 29-33. https://doi.org/10.24880/maeuvfd.551445.
• Demirel Acar, S. (2024). Sahipsiz evcil hayvanların sorunları ve çözüm önerileri. K. Şahin (Ed.), Sokak hayvanları: Toplumsal sorunlar ve halk sağlığı (s. 1-20). Türkiye Bilimler Akademisi.
• Eraslan, Y. (2023). Türkiye’de sahipsiz sokak köpek saldırılarında idarenin hukuki sorumluluğu. Türk İdare Dergisi, 94(495), 89-110. http://www.tid.gov.tr/kurumlar/tid.gov.tr/tum-sayilar(2)/20012025/2022/aralik/TID4-Turkiye’de-Sahipsiz-Sokak-Kopek-Saldirilarinda-Idarenin-Hukuki-Sorumlulugu.pdf.
• Güven, A., & Yazar, B. (2021). Tüm canlılar için sosyal belediyecilik. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 17-40.
• İnce, B. (2024). Sokak hayvanları araştırma raporu: Marmara bölgesindeki belediyeler ve mevcut durum. Marmara Belediyeler Birliği. https://mbbkulturyayinlari.com/uploads/sokak-hayvanlari-arastirma-raporu-marmara-bolgesindeki-belediyeler-ve-mevcut-durum-2.pdf.
• İşler, N. (2024). Belediye veteriner hekimlerine göre ülkemizde sokak hayvanları sorununun nedenleri. K. Şahin (Ed.), Sokak hayvanları: Toplumsal sorunlar ve halk sağlığı (s. 63-68). Türkiye Bilimler Akademisi.
• Kamalikhah, T., Mirrezaei, S., Rahimi, T., Sabzmakan, L., & Ghobakhloo, S. (2021). Community readiness for collecting stray dogs in Aradan County: A quantitative-qualitative study. Irish Veterinary Journal, 74(1), 10. https://doi.org/10.1186/s13620-021-00184-4.
• Karaca, İ. (2024). Hayvandışılaştırma: Sokak köpekleri sorunu üzerinden bir postmodern mevzi kazanma stratejisi. Türkiye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 77-102. https://turkad.org/index.php/pub/article/view/7 . Lyu, P. (2015). Proposal on solutions to stray dog problem in American cities. Illinois Institute of Technology, 3(3), 1-3.
• Mehrjo, F., Baghkhanipour, M., & Khalili, E. (2024). The solutions basic collection, control, and management of stray animals in urban areas (Study area: Tehran City). Sustainable Earth Review, 4(2), 55-65. https://doi.org/10.48308/set.2024.236059.1057.
• Mehrjo, F. et al. (2024). The solutions basic collection, control, and management of stray animals. Sustainable Earth Trends, 4(2), 55-65. https://dx.doi.org/10.48308/set.2024.236059.1057.
• Sharma, V., Sharma, R., Aulakh, R. S., & Singh, B. B. (2023). Prevalence of Brucella species in stray cattle, dogs, and cats: A systematic review. Preventive Veterinary Medicine, 106017.
• Silva-Rodriguez, E. A., Cortes, E. I., Zambrano, B., Naughton-Treves, L., & Farias, A. A. (2023). On the causes and consequences of the free-roaming dog problem in southern Chile. Science of the Total Environment, 891, 164324.
• Taşçı, F. (2024). Sosyal Sorun Halini Alan Başıboş Köpekler İçin Çözüm Adımları, Kriter Dergisi, 8(86).
• https://kriterdergi.com/siyaset/sosyal-sorun-halini-alan-basibos-kopekler-icin-cozum-adimlari.
• Voslarova, E., & Passantino, A. (2012). Stray dog and cat laws and enforcement in Czech Republic and in Italy. Annali dell'Istituto Superiore di Sanità, 48, 97-104.
• Yılmaz, V., & Nacar, K. (2020). Sahipsiz hayvanlara yönelik Van Büyükşehir Belediyesi’nin kentteki faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(2), 270-282. https://doi.org/10.33712/mana.720496.