Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren İlaç Şirketlerinin Altman Z Skor ve TOPSIS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 83 - 105, 30.12.2020

Sinan Gülençer Adalet Hazar

Öz

Bu çalışmada Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren 4 ilaç şirketinin finansal verileri analiz edilmektedir. İlaç şirketlerinin finansal analizi gerçekleştirilirken iki yol izlenmektedir. İlk olarak ilaç şirketlerinin finansal başarısızlık riskini ölçümleyebilmek için Altman Z-skor analiz yöntemi kullanılmıştır. İlaç şirketlerinin finansal performanslarını değerlendirebilmek için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden olan TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) ile analiz gerçekleştirilmiştir. İlaç şirketlerinin Borsa İstanbul içerisindeki yıllık performans değişimleri de gösterilmektedir. Analiz sonucu ilaç şirketlerinin tamamının Altman-Z skoru analizine göre finansal olarak başarılı oldukları görülmüştür. TOPSIS değerlerine göre ilaç şirketleri arasında çalışmaya konu tarihler arasında Selec şirketinin en iyi performansı sergilediği belirlenmiştir. Selec şirketinden sonra Deva ikinci başarılı şirket konumundadır. 2020 yılında ortaya çıkan Covid-19-Korona virüs ile ilgili Rtalb şirketinin ürettiği ürün çeşitlerinin olumlu etkisi ile firma hızlı bir yükseliş yakalamıştır.

Anahtar Kelimeler

İlaç Şirketleri, Performans Analizi, Finansal Analiz, Altman Z-Skor, TOPSIS

Evaluation of Pharmaceutical Companies in Borsa İstanbul with Altman Z-Scor and TOPSIS Methods

Öz

Financial data of 4 pharmaceutical companies operating in Borsa Istanbul are analyzed with the study. Two methods are followed when conducting financial analysis of pharmaceutical companies. Firstly, Altman Z-score analysis method was used to measure the financial failure risk of pharmaceutical companies. In order to evaluate the financial performance of pharmaceutical companies, TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), one of the Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods, was used. Annual performance changes of pharmaceutical companies within BİST are also shown. As a result of the analysis, it was observed that all pharmaceutical companies were financially successful according to the Altman-Z score analysis. According to TOPSIS values, it was determined that Selec company displayed the best performance among pharmaceutical companies within the analysis period. The company has achieved a rapid rise with the positive effect of the product range produced by Rtalb company in relation to Covid-19-Corona virus that emerged in 2020.

Anahtar Kelimeler

Pharmaceutical Companies, Performance Analysis, Financial Analysis, Altman Z-Score, TOPSIS

Kaynakça

• Akkaya, G.C. (2004). Finansal Rasyolar Yardımıyla Havayolları İşletmelerinin Performansının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1): 15-29.
• Aksoy, A.E.E. ve Göker, K.İ.E. (2018). Bankacılık Sektöründe Finansal Risklerin Z-Skor ve Bankometer Metodları ile Tespiti, Bist’te İşlem Gören Ticari Bankalar Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2): 418-438.
• Altman, E. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis and The Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4): 589-609.
• Altman, E.I. (2000). Predicting Financial Distress of Companies, Revisiting Z-Score and Zeta Models (Working paper). New York University. Retrieved from http://pages.stern.nyu.edu/~ealtman/PredFnclDistr.pdf
• Altman, E.I, Drozdowska, M.I., Laitinen, E.K. and Suvas, A. (2017). Financial Distress Prediction in an International Context: A Review and Empirical Analysis of Altman’s Z-Score Model. Journal of International Financial Management & Accounting, 28(2): 131-171.
• Avrupa İlaç Endüstrileri ve Birlikleri Federasyonu. (t.y.). 2016 AB Endüstriyel Ar-Ge Yatırım Puan Tablosu [Veri Seti]. Erişim adresi: https://www.efpia.eu/publications/data-center/the-pharma-industry-in-figures-rd/rd-intensity/
• Ayyıldız, H. ve Özkan, K. (2011). Türkiye İlaç Endüstrisi Satış Tahmini Araştırması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1): 71‐102.
• Balçık, Y.P. ve Karsavuran, S. (2012). Dünyada ve Türkiye’de İlaç Fiyatlandırması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15(2): 38-67.
• Cebe, C. (2013). Altı Sigma ve İlaç Sektöründe Yer Alan Bir Firmada Uygulama Önerisi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1): 101-112.
• Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) (2006, 01 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı. 21215 Mükerrer). Erişim adresi: https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Dokuzuncu_Kalkinma_ Plani_2007-2013.pdf
• Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı. (t.y.). Sağlık harcaması ve finansmanı: Sağlık harcaması göstergeleri [Veri Seti]. Erişim adresi: https://data.oecd.org/healthres/health-spending.htm
• Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). 1986-2006 Türkiye Ekonomisi Performans Değerlendirmesi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 1-14.
• European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (2015). Pharmaceutical R&D Expenditure in Europe, USA and Japan [Dataset]. Retrieved from: https://www.efpia.eu/publications/data-center/the-pharma-industry-in-figures-rd/pharmaceutical-rd-expenditure-in-europe-usa-and-japan/
• Forghani, A., Sadjadi S.J. and Farhang M.B. (2018). A Supplier Selection Model in Pharmaceutical Supply Chain Using PCA, Z-TOPSIS and MILP. A Case Study. Plos One, 13(8): 1-17.
• Gülençer, S. (2020). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Analizi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(1): 1-22.
• Gülençer, S. ve Hazar, A. (2020). Borsa İstanbul Teknoloji Endeksi (XUTEK) Şirketlerinin Altman Z-Skor Analizi ile Değerlendirilmesi. ISPEC Journal of Social Sciences & Humanities, 4(2): 59-76.
• Işık, Ö. (2019). Türkiye'de Hayat Dışı Sigorta Sektörünün Finansal Performansının Critic Tabanlı TOPSIS ve Multımoora Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Busıness & Management Studies: An International Journal, 7(1): 542-562.
• İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası. (t.y.). Dünya İlaç Pazarı Verileri [Veri Seti]. Erişim adresi: http://www.ieis.org.tr/ieis/tr/indicators/32/dunya-ilac-pazari
• İş Yatırım. (2020). Hisse Değerleri ve Oranları [Dataset]. Erişim adresi: https://www.isyatirim.com.tr/tr-tr/analiz/hisse/Sayfalar/Temel-Degerler-Ve-Oranlar.aspx #page-1
• Karakoç, H.D. (2005). İlaç Sektöründe Fiyat Rekabeti (Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi). Erişim adres: https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/uzmanlik-tezleri/70-pdf
• Kulalı, İ. (2016). Altman Z-Skor Modelinin BİST Şirketlerinin Finansal Başarısızlık Riskinin Tahmin Edilmesinde Uygulanması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(17): 283-291.
• Mahmoodzadeh, S. Shahrabi, J. Pariazar, M. and Zaeri, M.S. (2007). Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique. International Journal of Human and Social Sciences, 1(3): 135-140.
• Miller, W. (2009). Comparing Models of Corporate Bankruptcy Prediction: Distance to Default vs. Z-Score (SSRN Working Paper). Retrieved from: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1461704: 1-20.
• OECD (2019). Health Spending [Dataset]. Retrieved from: https://data.oecd.org/healthres/health-spending.htm
• Olson, D.L. (2004). Comparison of Weights in TOPSIS Models. Mathematical and Computer Modelling, 40: 721-727.
• Opricovic, S. and Tzeng, G.H. (2004). Compromise Solution by Mcdm Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156(2): 445-455.
• Orçun, Ç. ve Eren Selam, B. (2017). TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 75: 139-154.
• T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2015) Türkiye İlaç Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2015-2018. Erişim Adresi https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/08/20150809-16-1.pdf
• Türk, Z. and Kürklü, E. (2017). Financıal Failure Estimate in BIST Companies with Altman (Z-Score) And Springate (S-Score) Models. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1): 1-14.
• Ustasüleyman, T. (2009), Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: AHS-TOPSIS Yöntemi. Bankacılar Dergisi, 69: 33-43.
• World Health Organization. (2006). Mental Health: Strengthening our Response. Retrieved from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-resp onse#:~:text=The%20WHO%20constitution%20states%3A%20%22Health,of%20mental%20disorders%20or%20disabilities
• Yıldırım, F.B. ve Önder, E. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Yayınevi.
• Yıldız, A. (2014). Kurumsal Yönetim Endeksi ve Altman Z Skoruna Dayalı Lojistik Regresyon Yöntemiyle Şirketlerin Kredi Derecelendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Dergisi, 19(3): 71-89.
• Yurdakul, M. ve İç, Y.T. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1): 1-18.