Firma Performansı ile Pay Senedi Getirisi Arasındaki İlişkinin SWARA-MARCOS Modeliyle Analizi: BİST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörünün Örneği

Yıl 2021, Cilt 3, Sayı 2, 91 - 109, 31.12.2021

Seval ELDEN ÜRGÜP

Öz

Bu çalışmada amaç 2015-2020 dönemi için Borsa İstanbul (BİST) tekstil, giyim eşyası ve deri sektöründe faaliyet gösteren firmaların mali tablolarına dayalı finansal performansı ile pay senedi getirileri arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Üç aşamalı analizin ilk aşamasında SWARA kullanarak seçilen kriterlerin öncelik ağırlıklarını belirlenmektedir. İkinci aşamada MARCOS yöntemi kullanılarak firmaların performans sıralaması hesaplanmaktadır. Son aşamada ise önerilen performans değerlendirme modelinden elde edilen performans skorları ile pay senedi getirileri arasındaki ilişki korelasyon analizi ile araştırılmaktadır. Önerilen performans değerlendirme modelinden elde edilen sonuçlara göre 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında en başarılı firma SNPAM'dır. Korelasyon analizi sonuçlarına göre ise 2020 yılı haricinde pay senedi getirileri ile finansal performans arasında yıllar itibarıyla anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Pay Senedi Getirisi, SWARA, MARCOS, Tekstil Giyim Eşyası ve Deri Sektörü

Analysis of the Relationship Between Firm Performance and Share Return with SHARA-MARCOS Model: The Case of BIST Textile, Clothing and Leather Sector

Öz

The goal of this study is to explore the association between the financial performance of companies operating in Borsa Istanbul (BIST) BIST textile, clothing and leather sector, based on their financial statements, and their stock returns for the period 2015-2020. In the first stage of the three-stage analysis, the priority weights of the selected criteria were computed using SWARA. In the second stage, the performance ranking of the firms was calculated with the MARCOS method. At the last stage, the relationship between performance scores obtained from the proposed performance evaluation model and stock returns was examined by correlation analysis. According to the findings obtained from the proposed performance evaluation model, SNPAM is the most successful company in 2015, 2016, 2017 and 2018. Based on the results of the correlation analysis, it has been determined that there is no significant relationship between stock returns and financial performance by years, except for 2020.

Anahtar Kelimeler

Financial Performans, Stock Return, Textile, Clothing and Leather Sector, SWARA, MARCOS

Kaynakça

• Akbulut, O. Y. ve Hepşen, A. (2021). Finansal performans ve pay senedi getirileri arasındaki ilişkinin Entropi ve CoCoSo ÇKKV teknikleriyle analiz edilmesi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(3): 681-709.
• Akbulut, O. Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin bütünleşik CRITIC ve MABAC ÇKKV teknikleriyle ölçülmesi: Borsa İstanbul çimento sektörü firmaları üzerine ampirik bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40): 471-488.
• Akdoğan, N. ve Tenker, N. (1997). Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Alüftekin, N., Yüksel, Ö., Taş, A.,, Çakar, G. ve Bayraktar, F. (2009). Küresel krizden çıkışta kümelenme modeli: Tekstil ve hazır giyim sektörü örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 5(10): 1-19.
• Anthony, P., Behnoee, B., Hassanpour, M. and Pamucar, D. (2019). Financial performance evaluation of seven Indian chemical companies. Decision making: Applications in Management and Engineering, 2(2): 81-99.
• Arslan, R., Bircan, H. ve Arslan, Ö. (2017). Tekstil firmalarında finansal performansın analitik hiyerarşi prosesi ile ağırlıklandırılmış gri ilişkisel analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2): 19-36.
• Atış, G. A. (2014). Türkiye'nin tekstil ve konfeksiyon sektörünün karşılaştırmalı rekabet analizi. Ege Academic Review, 14(2): 315-334.
• Au, K F. and Wong, M. C. (2007), Textile and clothing exports of developed and developing countries: An analysis under the restrictive trade regime. Journal of the Textile Institute, 98(5): 471-478.
• Aydın, Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin Entropi ve MAUT ÇKKV teknikleriyle değerlendirilmesi: BİST kimya, petrol, kauçuk ve plastik ürünler sektörü firmalarından kanıtlar. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(TBMM 100. YIL Özel Sayısı):164-185.
• Çakır, E. (2017). Kriter Ağırlıklarının SWARA–Copeland yöntemi ile belirlenmesi: Bir üretim işletmesinde uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1): 42-56.
• Çanakçıoğlu, M. (2019). BİST kimya, petrol kauçuk ve plastik ürünler sektöründeki işletmelerin finansal performanslarının hibrid ÇKKV yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilmesi. Beykoz Akademi Dergisi, 7(1): 123-152.
• Çınaroğlu, E. (2021). CRITIC temelli MARCOS yöntemi ile yenilikçi ve girişimci üniversite analizi. Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, 10(1): 111-133.
• DTÖ. (2020). Dünya Ticaret Örgütü İstatistikler. www.wto.org/statistics
• Esbouei, S. K. and Ghadikolaei, A. S. (2013). Applying FAHP and COPRAS methods for evaluating financial performance. International Journal of Management, IT and Engineering, 3(11): 10-22.
• Gençtürk, M., Senal, S. ve Aksoy, E. (2021). Covıd-19 pandemisinin katılım bankaları üzerine etkilerinin bütünleşik CRITIC-MARCOS yöntemi ile incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 92: 139-160.
• Gök Kisa, A. C. ve Ayçin, E. (2019). OECD ülkelerinin lojistik performanslarının SWARA tabanlı Edas yöntemi ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1): 301-325.
• Güleç Ö.F. ve Özkan A. (2018). Gri ilişkisel analiz yöntemi ile finansal performansın değerlendirilmesi: BİST çimento şirketleri üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18(54): 77-96.
• Güzel, A. (2013). İşletme Finansmanı. İzmir: İlya Yayınevi.
• Halis, M. ve Tekinkuş, M. (2003). Kamuda performans yönetimi, kamu yönetiminde çağdaş yaklaşımlar. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Ignatius, J., Behzadian, M., Malekan, H. S. and Lalitha, D. (2012). Financial performance of Iran's automotive sector based on PROMETHEE II. In IEEE (Ed.), Innovation in Developing Countries (pp. 35-38). Paper presented at the 2012 IEEE International Conference on Management of Innovation & Technology.
• Işık, Ö. (2019). Entropi ve TOPSIS yöntemleriyle finansal performans ile pay senedi getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kent Akademisi, 12(1): 200-213.
• Karabag, S. F., Lau, M. C. K. and Suvankulov, F. (2014). Determinants of firm competitiveness: Case of the Turkish textile and apparel industry. The Journal of The Textile Institute, 105(1): 1-11.
• Keršuliene V., Zavadskas E. K. and Turskis Z. (2010). Selection of rational dispute resolution method by applying new stepwise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management. 11(2): 243-258.
• Keršulienė, V. and Turskis, Z. (2011). Integrated fuzzy multiple criteria decision making model for architect selection. Technological and Economic Development of Economy, 17(4): 645-666.
• Konak, T., Elbir, G., Yılmaz, S., Karataş, B. M., Durman, Y. ve Düzakın, H. (2018). Borsa İstanbul’da işlem gören tekstil firmalarının TOPSIS ve MOORA yöntemi ile analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1): 11-44.
• Madenoğlu, F. S. (2020). Dengeli puan kart-AHP-MARCOS yöntemlerine dayalı tedarikçi seçimi. Economics Business and Organization Research, 2(2): 99-120.
• Orçun, Ç. ve Eren, B. S. (2017). TOPSIS yöntemi ile finansal performans değerlendirmesi: XUTEK üzerinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 75: 139-154.
• Özdağoğlu, A., Keleş, M. K. Ve Işıldak, B. (2021). Dünyanın en işlek havalimanlarının PIPRECIA-E, SMART ve MARCOS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 58: 333-352.
• Özen, E., Yesildag, E. and Soba, M. (2015). TOPSIS Performance evaluation measures and relation between financial ratios and stock Returns. Journal of Economics, Finance and Accounting, 2(4): 482-500.
• Öztürk, E. (2017). Farklı finansal raporlardan elde edilen performans ölçütleri ile cari piyasa değerleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi: BİST 50 şirketleri üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 142: 45-62.
• Pala, O. (2021). IDOCRIW ve MARCOS temelli BİST ulaştırma işletmelerinin finansal performans Analizi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23): 263-294.
• Sakarya, Ş. ve Aytekin, S. (2013). İMKB'de işlem gören mevduat bankalarının performansları ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin ölçülmesi: PROMETHEE çok kriterli karar verme yöntemiyle bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(2): 99-109.
• Saldanlı, A. ve Sırma, İ. (2014). TOPSİS yönteminin finansal performans göstergesi olarak kullanılabilirliği. Öneri Dergisi, 11(41): 185-202.
• Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü. (2019). Tekstil, hazırgiyim ve deri ürünleri sektörleri raporu (2019). Erişim adresi: https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/ mu0303011409
• Saygılı, E. E. ve Şahin, Y. (2018). Finansal performans ile hisse senedi yatırımcı kararları arasındaki ilişki: bist çimento sektöründe TOPSIS uygulaması. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1): 16-45.
• Shaverdi, M., Ramezani, I., Tahmasebi, R. and Rostamy, A. A. A. (2016). Combining fuzzy ahp and fuzzy topsıs with financial ratios to design a novel performance evaluation model. International Journal of Fuzzy Systems, 18(2): 248-262.
• Soba, M. ve Eren, K. (2011). TOPSIS yöntemini kullanarak finansal ve finansal olmayan oranlara göre performans değerlendirilmesi, şehirlerarası otobüs sektöründe bir uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21): 23-40.
• Stanujkic, D., Karabasevic, D. and Zavadskas, E. K. (2015). A framework for the selection of a packaging design based on the swara method. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 26(2): 181-187.
• Stević, Ž. and Brković, N. (2020). A novel integrated FUCOM-MARCOS model for evaluation of human resources in a transport company. Logistics, 4(1): 1-14.
• Stević, Ž., Pamučar, D., Puška, A. and Chatterjee, P. (2020). Sustainable supplier selection in healthcare industries using a new MCDM method: Measurement of alternatives and ranking according to compromise solution (MARCOS). Computers & Industrial Engineering, 140: 1-15.
• Temizel, F. ve Bayçelebi, B. E. (2016). Finansal oranların TOPSIS sıralaması ile yıllık getiriler arasındaki ilişki: Tekstil imalatı sektörü üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2): 159-170.
• Ticaret Bakanlığı (2020). Hazır giyim sektör raporu. Erişim Adresi: https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Tekstil%20ve%20Hammaddeleri%20Raporu.pdf. 14.11.2021.
• Tütüncü, L. ve Uysal, Z. (2018). Testing a simple financial alternative to TOPSIS for financial performance measurement. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 78: 249-264.
• Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2): 95-115.
• Yurdakul, M. ve Yusuf, İ. Ç. (2003). Türk otomotiv firmalarının performans ölçümü ve analizine yönelik TOPSIS yöntemini kullanan bir örnek çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1): 1-18.