Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Şirketleri İçin Borsa Endeksi Oluşturulması ve Makroekonomik Göstergelerle İlişkisi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 100 - 122, 29.06.2025

Rıfat Mert Akbulut , Serap Yörübulut

https://doi.org/10.56668/jefr.1693049

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de borsada işlem gören yenilenebilir enerji odaklı şirketlerden özgün bir “Yenilenebilir Enerji Endeksi” (ÖNERİ_YE-BIST) oluşturarak, bu endeksin başlıca makroekonomik değişkenlerle ilişkisini makine öğrenmesi yöntemleriyle analiz etmeyi amaçlamaktadır. Sektörel faaliyet alanlarına göre seçilen şirketlerle, piyasa değeri ağırlıklı bir endeks oluşturulmuştur. Mart 2023 - Aralık 2024 dönemine ait verilerle doğalgaz fiyatı, elektrik fiyatı ve döviz kuru gibi değişkenlerin hisse fiyatları üzerindeki etkileri XGBoost, SVM ve Lineer Regresyon ile incelenmiştir. Bulgular, enerji piyasasındaki fiyat dalgalanmalarının yenilenebilir enerji hisselerini anlamlı şekilde etkilediğini göstermektedir. Bu sonuçlar, yatırımcılar ve politika yapıcılar için önemli çıkarımlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul Elektrik Endeksi , Yenilenebilir Enerji , Makine Öğrenmesi

Constructing a Stock Market Index for Renewable Energy Companies in Türkiye and Analyzing Its Relationship with Macroeconomic Indicators

Öz

This study aims to construct a unique “Renewable Energy Index” (ÖNERİ_YE-BIST) based on publicly traded renewable energy companies in Turkey and to analyze its relationship with key macroeconomic variables using machine learning methods. The index is composed of companies selected based on their sectoral activities and weighted by market capitalization. Using data from March 2023 to December 2024, the effects of variables such as natural gas prices, electricity prices, and exchange rates on stock prices were examined through XGBoost, Support Vector Machines (SVM), and Linear Regression. The findings reveal that price fluctuations in the energy market significantly influence the stock performance of renewable energy companies. These results offer valuable insights for investors and policymakers in sectoral decision-making processes.

Anahtar Kelimeler

Borsa Istanbul Electricity Index , Renewable Energy , Machine Learning

Kaynakça

• Abdioğlu, Z., Kaya, S. ve Demirci, M. (2014). Petrol şartları-hisse senedi şartları ilişkisi: BIST sektörel analiz. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(23): 101–115.
• Adıgüzel, İ. (2023). Enerji sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal rasyolarının pay senedi üzerindeki etkisi: Panel veri analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1): 1–15.
• Aktaş, M., Yılmaz, A. ve Şahin, A. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin araştırılması. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 28(103): 45–60.
• Alp, M., Çelik, E. ve Erdoğan, N. (2023). Yenilenebilir enerji yatırımlarının ekonomik etkileri ve enerji güvenliği üzerine bir analiz. Enerji ve Çevre Dergisi, 45(3): 145–162.
• Altıntaş, H. ve Halisdemir, Ö. (2021). Petrol özellikleri, parasal ve döviz kuru şoklarının hisse senedi fiyatlarına asimetrik etkisi: Türkiye için NARDL modeli. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 67–88.
• Apergis, N. ve Payne, J.E. (2014). Renewable energy, output, CO₂ emissions, and fossil fuel prices in Central America: Evidence from a panel of static and dynamic models. Energy Economics, 44: 889–895. Avcı, Ö. (2015). Petrol şartlarının hisse senedi piyasasına etkisi. Ekonomi ve Finans Araştırmaları Dergisi, 8(2): 61–74.
• Aydoğdu, A. (2024). Enerji ile hisse senedi piyasaları arasındaki nedensel ilişkilerin Fourier modeliyle incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi- Türk, 16(1): 102–119.
• Bodie, Z., Kane, A. and Marcus, A.J. (2014). Investments (10th ed.). McGraw-Hill Education.
• Borsa İstanbul. (2020). BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri Temel Kuralları. Erişim adresi: https://www.borsaistanbul.com/files/bist-piyasa-degeri-agirlikli-pay-endeksleri-temel-kurallari.pdf
• Borsa İstanbul. (2020). Endeksler Hakkında Genel Bilgiler. Erişim adresi: https://www.borsaistanbul.com
• Borsa İstanbul. (2020). BIST-KYD Endeksleri Temel Kuralları. Erişim adresi: https://www.borsaistanbul.com/files/BIST-KYDEndeksleriTemelKurallariHaziran2020.pdf
• BorsaMax. (2023). Borsa Endeksi Nasıl Hesaplanır? Erişim adresi: https://www.borsamax.com.tr/borsa-endeksi-nasil-hesaplanir
• Bouri, E. and Raza, S.A. (2020). Oil volatility shocks and the stock markets of oil-importing and oil-exporting countries. Energy, 188: 116–127.
• Chen, N.F., Roll, R. and Ross, S.A. (1986). Economic forces and the stock market. Journal of Business, 59(3): 383–403.
• Chen, T. and Guestrin, C. (2016). XGBoost: A scalable tree boosting system. Proceedings of the 22nd ACM SIGKDD International Conference on Knowledge Discovery and Data Mining: 785–794.
• Doğru, E. (2024). Fosil enerji, temiz enerji ve BIST elektrik endeksi arasında oynaklık etkileşimi: Asimetrik BEKK-GARCH modelinden kanıtlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37(2): 89–105.
• Dursun, A., Şahin, E. ve Karakoç, M. (2019). Enerji fiyat değişimleri ile borsa endeksleri arasındaki ilişki: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 27(3): 123–137.
• Erdoğan, B. (2024). Bankaların hisse senedi fiyatlarını etkileyen unsurların panel veri modelleri ile analizi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(1): 41–60.
• Fabozzi, F.J., Focardi, S.M. and Kolm, P.N. (2014). Financial modeling of the equity market: From CAPM to cointegration. John Wiley & Sons.
• Fama, E.F. and French, K.R. (1993). Common risk factors in the returns on stocks and bonds. Journal of Financial Economics, 33(1): 3–56.
• Fama, E.F. (1980). Agency problems and the theory of the firm. Journal of Political Economy, 88(2): 288–307.
• Güler, S., Kılıç, M. ve Uçar, H. (2011). Petrol fiyat riski ve hisse senedi özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Türkiye’de enerji sektörü üzerine bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1): 75–92.
• Gu, S., Kelly, B. and Xiu, D. (2020). Empirical asset pricing via machine learning. The Review of Financial Studies, 33(5): 2223–2273.
• Güngör, S. (2024). Farklı piyasa koşulları altında petrol fiyat belirsizliğinin enerji sektörlerinin hisse senedi getirilerine etkisi: Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği ülkelerinden kanıtlar. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1): 25–43.
• İsmailov, C., Demir, S. ve Yıldız, A. (2022). Kredi temerrüt takasları, petrol koşulları ve döviz kurlarının Türkiye'nin enerji sektörüne etkisi: BIST elektrik endeksi örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 20(2): 85–104.
• Kumar, A., Managi, S. and Matsuda, A. (2012). Stock prices of clean energy firms, oil and carbon markets: A vector autoregressive analysis. Energy Economics, 34(1): 215–226.
• Mirgen, Ç., Taş, H. ve Korkmaz, Y. (2024). Enerji tüketimi ve BIST 100 endeksi arasındaki ilişkinin araştırılması. Uluslararası Yönetim Ekonomisi ve İşletme Dergisi, 12(1): 33–52.
• Montgomery, D.C., Peck, E.A. and Vining, G G. (2012). Introduction to linear regression analysis (5th ed.). New York: Wiley.
• Özer, N., Duman, H. ve Yücel, S. (2021). Enerji koşullarının borsa ile etkileşimi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2): 59–74.
• Özcan, G., Yıldız, B. ve Karaca, M. (2020). Türkiye'de petrol fiyatları ve hisse senedi fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi: Bootstrap rolling window yaklaşımı. Pamukkale Avrasya Sosyoekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(1): 25–40.
• Özmerdivanlı, A. (2014). Petrol fiyatları ile BIST 100 endeksi kapanış fiyatları arasındaki ilişki. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2): 35–49.
• Öznazik, T. (2022). Türkiye’de enerji şirketlerinin finansal performanslarının borsa endeksleri ile ilişkisi: Sektör bazlı bir analiz. Enerji Politikaları ve Ekonomi Dergisi, 4(2): 66–78.
• Sadorsky, P. (2012). Correlations and volatility spillovers between oil prices and the stock prices of clean energy and technology companies. Energy Economics, 34(1): 248–255.
• Varol, O., Yılmaz, T. ve Akıncı, S. (2024). Borsa İstanbul Elektrik Endeksi pay senetlerinde etkin piyasalar hipotezi: Gelişmiş fonksiyonlu birim kök testlerinden ampirik kanıtlar. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 45(1): 55–70.
• Yıldırım, M., Özcan, D. ve Aslan, M. (2014). Enerji fiyatlarının sanayi sektörü hisse senedi fiyatları üzerindeki etkisi. Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Araştırmaları, 3(2): 88–101.
• Yüzbaşıoğlu, N. (2024). Petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların hisse senedi fiyatlarına etkisi: Havayolu şirketleri örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12(1): 25–39.