Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Effects of Different Nitrogen Doses and Harvest Times on the Botanical Composition and Forage Quality of Me

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2025

Mustafa Yilmaz , Binali Çomaklı , Sedat Severoğlu , Mehmet Kerim Güllap

https://doi.org/10.5281/zenodo.15754596

Öz

The study was conducted in a semi-natural meadow located in Kızmusa village, Hınıs district, Erzurum province. The research investigated the effects of different nitrogen (N) doses and cutting times (B) on dry matter yield (DMY), forage quality, and botanical composition in meadow ecosystems.

The findings revealed that increasing nitrogen doses linearly enhanced dry matter yield (DMY), but higher doses (N3) reduced nitrogen use efficiency (NUE) and suppressed the legume ratio. Delaying the cutting time increased DMY but negatively affected forage quality by reducing crude protein (CP) content and relative feed value (RFV), which was associated with increased lignification in late cutting. Optimal results were obtained with the N2 dose and cutting at the early to mid-flowering stage (B1-B2). This combination balanced DMY (723,5 kg/da), CP (13,8%), and RFV (129,1) while preserving the legume ratio (20,7%) and NUE (8,6 kg N/kg).

To simultaneously optimize high yield and high quality, a nitrogen dose of 15 kg N/da and early-to-mid cutting time are critical. Farmers should tailor their strategies based on their objectives (prioritizing quality for dairy cattle or yield for roughage) and adopt practices that maintain biodiversity in the sward, ensuring both economic and ecological sustainability.

Anahtar Kelimeler

Botanical composition cutting time forage quality nitrogen fertilization

Kaynakça

  • AbdElgawad, H., Peshev, D., Zinta, G., Van den Ende, W., Janssens, I. A., & Asard, H. (2014). Climate extreme effects on the chemical composition of temperate grassland species under ambient and elevated CO2: a comparison of fructan and non-fructan accumulators. PLoS One, 9(3), e92044.
  • Adesogan, A. T., Sollenberger, L. E., Moore, J. E., Newman, Y. C., & Vendramini, J. M. (2009). Factors Affecting Forage Quality: SS-AGR-93/AG161, rev. 6/2009. Edis, 2009(5). Gainesville, FL.
  • Alçiçek, A., Kılıç, A., Ayhan, V., & Özdoğan, M. (2010). Türkiye’de kaba yem üretimi ve sorunları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 1071-1080 ss., Türkiye.
  • Altın, M. (1975). Erzurum Şartlarında Azot, Fosfor ve Potasyumlu Gübrelerin Tabii Çayır ve Meranın Ot Verimine, Otun Ham Protein, Ham Kül Oranına ve Bitki Kompozisyonuna Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 326, Ziraat Fakültesi Yayın No: 159, Araştırma Serisi No: 95, 141 s. Erzurum.
  • Altın, M. (1992). Çayır-Mera Islahı. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 152, 203 s., Tekirdağ.
  • Altın, M., Tuna, C., & Gür, M., (2010). Tekirdağ taban ve kıraç meralarının verim ve botanik kompozisyonuna gübrelemenin etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2), 191-198.
  • Altın, M., Gökkuş, A., & Koç, A. (2011). Çayır ve Mera Yönetimi. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 186 s.
  • Altinay, E. (2019). Yükselti ve biçim zamanlarının Uşak Banaz doğal meralarının verim ve botanik kompozisyonu üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Bilimleri Ana Bilim Dalı, Uşak.
  • Aydın, A., & Sezen, Y. (1995). Toprak Kimyası Laboratuvar Kitabı. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 174, Erzurum.
  • Aydin, I., & Uzun, F. (2005). Nitrogen and phosphorus fertilization of rangelands affects yield, forage quality and the botanical composition. European Journal of Agronomy, 23(1), 8-14.
  • Bakır, Ö. (1985). Çayır ve Mera Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 947, Ders Kitabı: 272, 226 s., Ankara.
  • Balthrop, J., Brand, B., Cowie, R. A., Danier, J., de Boever, J. L., de Jonge, L. H., & Piotrowski, C. (2011). Quality assurance for animal feed analysis laboratories.
  • Bıçakçı, E., & Türk, M. (2018). Isparta koşullarında farklı azot dozlarının tek yıllık çim (Lolium multiflorum)’in ot verimi ve kalitesi üzerine etkisi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 70-76.
  • Bijelić, Z., Tomić, Z. & Ružić-Muslić, D. (2011). The effect of nitrogen fertilization on production and qualitative properties of sown grasslands in the system of sustainable production. Biotechnology in Animal Husbandry, 27(3), 615-630.
  • Brum, O. B., López, S., García, R., Andrés, S., & Calleja, A. (2009). Influence of harvest season, cutting frequency and nitrogen fertilization of mountain meadows on yield, floristic composition and protein content of herbage. Revista Brasileira de Zootecnia, 38, 596-604.
  • Budak, F., & Budak, F. (2014). Yem bitkilerinde kalite ve yem bitkileri kalitesini etkileyen faktörler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 1-6.
  • Buxton, D. R., & Fales S. L. (1994). Plant environment and quality. In: G.C., Fahey, M., Collins. D. R., Mertens, & L.E., Moser (Eds.), Forage quality, evaluation and utilization. (pp. 155-199). Madison: American Society of Agronomy.
  • Buxton, D. R. (1996). Quality-related characteristics of forages as influenced by plant environment and agronomic factors. Animal Feed Science and Technology, 59(1-3), 37-49.
  • Carlsson, G., & Huss-Danell, K. (2003). Nitrogen fixation in perennial forage legumes in the field. Plant and Soil, 253, 353-372.
  • Collins, M., & Fritz J. O. (2003). Forage quality. In: R. F. Barnes, C. J. Nelson, M. Collins, K.J. Moore. (Eds.), Forages. An introduction to grassland agriculture. (pp. 363–390) 6th ed. Vol. 1. Hoboken. Wiley-Blackwell.
  • Comakli, B., Mentese, O., & Koc, A. (2005). Nitrogen fertilizing and pre-anthesis cutting stage improve dry matter production, protein content and botanical composition in meadows. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil&Plant Science, 55(2), 125-130.
  • Comakli, B., Haliloglu, K., Dasci, M., & Mentese, Ö. (2009). Improvement of yield and botanical composition in meadows: effects of N fertilisation, irrigation on locations having different water table levels. The Rangeland Journal, 31(3), 361-368.
  • Çınar, S., Avcı, M., Hatipoğlu, R., Kökten, K., Atış, İ., Tükel, T., Aydemir, S., & Yücel, H. (2005). Hanyeri köyü (Tufanbeyli-Adana) merasının yamaç kesiminde azot ve fosfor gübrelemesinin botanik kompozisyon, ot verimi ve ot kalitesine etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt II, 5-9 Eylül, Antalya, Türkiye, s. 873-877.
  • Dale, L. M., Thewis, A., Rotar, I., Boudry, C., Păcurar, F. S., Lecler, B., Agneessens, R., Dardenne, P., & Baeten, V. (2013). Fertilization effects on the chemical composition and in vitro organic matter digestibility of semi-natural meadows as predicted by NIR spectrometry. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 41(1), 58–64.
  • Delevatti, L. M., Cardoso, A. S., Barbero, R. P., Leite, R. G., Romanzini, E. P., Ruggieri, A. C., & Reis, R. A. (2019). Effect of nitrogen application rate on yield, forage quality, and animal performance in a tropical pasture. Scientific reports, 9(1), 7596.
  • Doğan, A. (2011). Kırklareli İli Pehlivanköy İlçesi Yeşilpınar Köyü Doğal Çayır Vejetasyonunda Farklı Biçim Zamanlarının Verim Potansiyeli ve Bazı Besin Elementlerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
  • Dupas, E., Buzetti, S., Sarto, A. L., Hernandez, F. B. T. & Bergamaschine, A. F. (2010). Dry matter yield and nutritional value of Marandu grass under nitrogen fertilization and irrigation in cerrado in São Paulo. Revista Brasileira de Zootecnia, 39, 2598-2603.
  • Dupas, E., Buzetti, S., Rabêlo, F. H. S., Sarto, A. L., Cheng, N. C., Filho, M. C. M. T., & de Niro Gazola, R. (2016). Nitrogen recovery, use efficiency, dry matter yield, and chemical composition of palisade grass fertilized with nitrogen sources in the Cerrado biome. Australian Journal of Crop Science, 10(9), 1330-1338.
  • Duru, M., Cruz P. P., Raouda, A. H. K., Ducourtieux, C., & Theau, J. P. (2008). Relevance of plant functional types based on leaf dry matter content for assessing digestibility of native grass species and species‐rich grassland communities in spring. Agronomy Journal, 100(6), 1622-1630.
  • Elgersma, A., & Søegaard, K. (2016). Effects of species diversity on seasonal variation in herbage yield and nutritive value of seven binary grass-legume mixtures and pure grass under cutting. European Journal of Agronomy, 78, 73-83.
  • Elliott, D. E., & Abbott, R. J. (2003). Nitrogen fertiliser use on rain-fed pasture in the Mt Lofty Ranges, South Australia. 1. Pasture mass, composition and nutritive characteristics. Australian Journal of Experimental Agriculture, 43(6), 553-577.
  • Evans, J.R. (1989). Photosynthesis and nitrogen relationships in leaves of C3 plants. Oecologia, 78(1), 9-19.
  • Fathi, A. (2020). Tillage systems and use of chemical fertilizers (NPK) Interaction on soil properties and maize quantitative and qualitative traits. Faculty of Agriculture. Islamic Azad University, Ayatollah Amoli Branch, 1-131.
  • Fathi, A., & Zeidali, E. (2021). Conservation tillage and nitrogen fertilizer: a review of corn growth and yield and weed management. Central Asian Journal of Plant Science Innovation, 1(3), 121-142.
  • Fathi, A. (2022). Role of nitrogen (N) in plant growth, photosynthesis pigments, and N use efficiency: A review. Agrisost, 28, 1-8.
  • Fick, G. W., Holt, D. A., & Lugg, D. G. (1988). Environmental physiology and crop growth ” . In, A. A., Hanson, D. K., Barnes, & R. R., Jr. Hill (Eds.), Alfalfa and alfalfa improvement. (pp. 163 – 194) Madison, Wisc : American Society of Agronomy.
  • Field, C. (1986). The photosynthesis-nitrogen relationship in wild plants. On the economy of plant form and function, Cambridge University Press, 25-55 pp., Cambridge.
  • Fontes J. G. D., Fagundes J. L., Backes A. A., Barbosa L. T., Cerqueira E. S. A., Da Silva L. M., Morais J. A. D., & Vieira J. S. (2014). Herbage accumulation in Brachiaria brizantha cultivars submitted to defoliation intensities. Semina: Ciências Agrárias, 35, 1425–1438.
  • Frame, J., & Laidlaw, A. S. (2013). Improwed Grassland Management. Marlborough, UK: The Crowood Press Ltd. New edition.
  • Fribourg, H. A., Barth, K. M., McLaren, J. B., Carver, L. A., Connell, J. T., & Bryan, J. M. (1979). Seasonal Trends of in vitro Dry Matter Digestibility of N‐Fertilized Bermudagrass and of Orchardgrass‐Ladino Pastures 1. Agronomy Journal, 71(1), 117-120.
  • Galindo, F. S., Pagliari, P. H., da Silva, E. C., de Lima, B. H., Fernandes, G. C., Thiengo, C. C., Bernardes, J. V. S., Jalal, A., Oliveira, C. E. S., de Sousa Vilela, L., Furlani Junior, E., Nogueira, T. A. R., do Nascimento, V., Teixeira Filho, M. C. M., & Lavres, J. (2024). Impact of nitrogen fertilizer sustainability on corn crop yield: the role of beneficial microbial inoculation interactions. BMC Plant Biology, 24(1), 268.
  • Gitz, D. C., Ritchie, J. C., Krizek, D. T., Springer, T. L., Reeves III, J. B., & Reddy, V. (2006). Effect of Temperature and CO2 on Forage Nutritive Value of 'Pete' Eastern Gamagrass. In: M. A., Sanderson, P., Adler, S., Goslee, J. C., Ritchie, H., Skinner, & K., Soder (Eds.). Proceedings of the Fifth Eastern Native Grass Symposium, (pp. 107-114). Harrisburg, Pennyslvania.
  • Gökkuş, A. (1989). Gübre ve herbisit uygulamalarının çayırların ot ve ham protein verimleri ile botanik kompozisyonlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (4): 64-80.
  • Gökkuş, A. (1994). Türkiye’nin kaba yem üretiminde çayır-mera ve yem bitkilerinin yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2), 250-261.
  • Gökkuş, A. (2020). A review on the factors causing deterioration of rangelands in Turkey. Turkish Journal of Range and Forage Science, 1(1), 28-34.
  • Gökkuş, A., & Coşkun, E. (2023). Geleceğin Türkiye'sinde Doğal Çayır ve Meraların Önemi. Acta Natura & Scientia, 4(1): 58-67.
  • Gülşen, N., Coşkun, B., Umucalılar, H. D., & Dural, H. (2004). Prediction of nutritive value of a native forage, Prangos uechritzii, using of in situ and in vitro measurements. Journal of Arid Environments, 56(1), 167-179.
  • Gür, M., 2008. Yörükler köyü doğal mera vejetasyonunun botanik kompozisyonu ve verim potansiyeli üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
  • Hanoğlu Oral, H. H., & Gökkuş, A. (2021). Evaluation of total roughage production and its sufficiency for livestock in Turkey. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(3), 2423-2433.
  • Hatipoğlu, R., Avcı, M., Kılıçalp, N., Tükel, T., Kökten, K., & Çınar, S. (2001). Çukurova bölgesindeki taban bir merada fosforlu gübreleme ve farklı azot dozlarının ot verimi ve kalitesi ile botanik kompozisyona etkileri üzerinde bir araştırma, Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt III, 17-21 Eylül, Tekirdağ, s. 1-6.
  • Hatipoğlu, R., Avcı, M., Çınar, S., Kökten, K., Atış, İ., Tükel, T., Kılıçalp, N., & Yücel, C. (2005). Hanyeri köyü (Tufanbeyli-Adana) merasının nemli kesiminde farklı azot ve fosfor dozlarının botanik kompozisyon, ot verimi ve ot kalitesine etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt:II, 5-9 Eylül, Antalya, Türkiye, s. 867-872.
  • Heady, H. F., & Child, R. D. (1994). Rangeland Ecology and Management. Westview Press, Inc., 519 p., Colorado. Hoffman, P. C., Shaver, R. D., Combs, D. K., Undersander, D. J., Bauman, L. M., & Seeger, T. K. (2001). Understanding NDF digestibility of forages. Focus on forage, 3(10), 1-3.
  • Hogh-Jensen, H., & Schjoerring, J. K. (1997). Interactions between white clover and ryegrass under contrasting nitrogen availability: N₂ fixation, N fertilizer recovery, N transfer and water use efficiency. Plant and Soil, 197(2), 187-199.
  • Hrevušová, Z., Hejcman, M., Hakl, J., & Mrkvička, J. (2015). Soil chemical properties, plant species composition, herbage quality, production and nutrient uptake of an alluvial meadow after 45 years of N, P and K application. Grass and Forage Science, 70(2), 205-218.
  • Jensen, E. S., Peoples, M. B., Boddey, R. M., Gresshoff, P. M., Hauggaard-Nielsen, H., JR Alves, B., & Morrison, M. J. (2012). Legumes for mitigation of climate change and the provision of feedstock for biofuels and biorefineries. A review. Agronomy for Sustainable Development, 32, 329-364.
  • Jones, D. I. H. (1981). Chemical composition and nutritive value. In: J. Handson, R. D. Baker, A. Davies, A. S. Laidlows & J. D. Leawer (Eds.), Sward Measurement Handbook. (pp. 243–265). The British Grassland Society: Devon, UK.
  • Kamran, M., Yan, Z., Jia, Q., Chang, S., Ahmad, I., Ghani, M. U., & Hou, F. (2022). Irrigation and nitrogen fertilization influence on alfalfa yield, nutritive value, and resource use efficiency in an arid environment. Field Crops Research, 284, 108587.
  • Karamanoğulları, C. T. (2019). Humik asit ve azotlu gübre uygulamalarının doğal meranın yem verimi ve kalitesine etkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Ankara. Kaya, S. (2008). Relative Feed Value and Relative Forage Quality Index in the Evaluation of Roughage Feeds. Turk. J. Sci. Rev, 1, 59-64.
  • Keady, T. W. J., and O'Kiely, P. (1998). An evaluation of potassium and nitrogen fertilization of grassland, and date of harvest, on fermentation, effluent production, dry‐matter recovery and predicted feeding value of silage. Grass and Forage Science, 53(4), 326-337.
  • Kellogg, D. W., Gliedt, R. C., Vaught, E. K., Harrison, K. F., Johnson, Z. B., Stallcup, O. T., & Hankins, B. J. (1994). Effect of increased fertilization on fiber and mineral content of bermudagrass cultivars.
  • Kering, M. K., Guretzky, J., Funderburg, E., & Mosali, J. (2011). Effect of nitrogen fertilizer rate and harvest season on forage yield, quality, and macronutrient concentrations in midland Bermuda grass. Communications in soil science and plant analysis, 42(16), 1958-1971.
  • Koç, A., & Gökkuş, A. (1998). Suggestion from previous studies for better range and meadow management in the Eastern Anatolia Region. Eastern Anatolia Agricultural Congress, 419-428 pp., Erzurum.
  • Koç, A., Güven, M., Çomaklı, B., Menteşe, Ö., & Bakoğlu, A. (2003). Azot ve Fosforla gübrelemenin Doğu Anadolu yüksek rakımlı meralarının ot verimi ve botanik kompozisyonuna etkileri. 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim 2003, II. Cilt; Bitki Yetiştirme Teknikleri, 276-280., Diyarbakır.
  • Kökten, K., Çaçan, E., & Özdemir, S. (2022). Çayır ve Meralarda Gübrelemenin Botanik Kompozisyona Etkisi. ISPEC 10th International Conference on Agriculture, Animal Sciences and Rural Development, 18-19 July 2022, Sivas, Türkiye, s. 250-263.
  • Li, T., Zhang, X., Gao, H., Li, B., Wang, H., Yan, Q., & Zhang, W. (2019). Exploring optimal nitrogen management practices within site-specific ecological and socioeconomic conditions. Journal of Cleaner Production, 241, 118295.
  • Liu K., Sollenberger L. E., Silveira M. L., Vendramini J. M. B. & Newman Y. C. (2011). Distribution of nutrients among soil–plant pools in ‘Tifton 85’ bermudagrass pastures grazed at different intensities. Crop Science, 51, 1800–1807.
  • Lonnie, M., Hooker, E., Brunstrom, J. M., Corfe, B. M., Green, M. A., Watson, A. W., Williams, E. A., Stevenson, E. J., Penson, S., & Johnstone, A. M. (2018). Protein for life: Review of optimal protein intake, sustainable dietary sources and the effect on appetite in ageing adults. Nutrients, 10(3), 360.
  • Lu, C., Zhang, J., Cao, P., & Hatfield, J. L. (2019). Are we getting better in using nitrogen?: Variations in nitrogen use efficiency of two cereal crops across the United States. Earth's Future, 7(8), 939-952.
  • Madakadze, I. C., Stewart, K. A., Peterson, P. R., Coulman, B. E., & Smith, D. L. (1999). Cutting frequency and nitrogen fertilization effects on yield and nitrogen concentration of switchgrass in a short season area. Crop Science, 39(2), 552-557.
  • Marschner, H. (2012), Marschner’s mineral nutrition of higher plants., (Ed. 3), Academic Press, Mineral nutrition of higher plants., 889 pp., London, UK.
  • Méndez, R., Fernández, J. A., & Yáñez, E. A. (2019). Efecto de la fertilización nitrogenada sobre la producción y composición de Cynodon plectostachyus. Revista veterinaria, 30(1), 48-53.
  • Menteşe, Ö. (1998). Farklı taban suyu seviyesine sahip çayırlarda değişik azot dozu ve biçim zamanı uygulamalarının çayırın kuru ot verimi, protein kapsamı ve botanik kompozisyonuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Moenirad, A., Zeinali, E., Galeshi, S., Soltani, A., & Eganepour, F. (2021). Investigation of fluorescence chlorophyll sensitivity, chlorophyll index, rate of Chlorophyll (a, b), nitrogen concentration and nitrogen nutrition index under under nitrogen and phosphorus nutrition in wheat. Journal of Crop Production, 14(1), 1-18.
  • Mueller, L., Behrendt, A., Schalitz, G., & Schindler, U. (2005). Above ground biomass and water use efficiency of crops at shallow water tables in a temperate climate. Agricultural Water Management, 75(2), 117-136.
  • Nichols, J. T., Reece, P. E., Hergert, G. W., & Moser, L. E. (1990). Yield and quality Response of subirrigated meadow vegetation to nitrogen, phosphorous and sulfur fertilizer. Agronomy Journal, 82: 47-52.
  • Oliveira, W. S. D., Oliveira, P. P. A., Corsi, M., Duarte, F. R. S., & Tsai, S.M. (2004). Alfalfa yield and quality as function of nitrogen fertilization and symbiosis with Sinorhizobium meliloti. Scientia Agricola, 61, 433-438.
  • Peyraud, J. L., & Astigarraga, L. (1998). Review of the effect of nitrogen fertilization on the chemical composition, intake, digestion and nutritive value of fresh herbage: consequences on animal nutrition and N balance. animal Feed science and technology, 72(3-4), 235-259.
  • Phelan, P., Moloney, A. P., McGeough, E. J., Humphreys, J., Bertilsson, J., O’riordan, E. G., & O’Kiely, P. (2015). Forage legumes for grazing and conserving in ruminant production systems. Critical Reviews in Plant Sciences, 34(1-3), 281-326.
  • Pinkerton, B. W. & Cross, D. L. (1992). Forage quality. Forage Leaflet 16. Cooperative Extension Service, Clemson University.
  • Pontes, L. D. S., Baldissera, T. C., Giostri, A. F., Stafin, G., Dos Santos, B. R. C., & Carvalho, P. D. F. (2017). Effects of nitrogen fertilization and cutting intensity on the agronomic performance of warm‐season grasses. Grass and Forage Science, 72(4), 663-675.
  • Richards, L. A. (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Department of Agriculture, Handbook, No: 60 United States.
  • Rocateli, A., & Zhang, H. (2015). Forage quality interpretations. Oklahoma Cooperative Extension, PSS-2117. Serin, Y., & Tan, M. (1998). Doğu Anadolu Bölgesi’nde kaba yem üretimi, ihtiyacı ve yem bitkileri tarımının geliştirilmesi. Doğu Anadolu Tarım Kongresi, 14-18 Eylül 1998, 1052 s., Erzurum.
  • Severoğlu, S. (2023). Doğal floradan toplanan köpekdişi (Cynodon dactylon L.(Pers.)) popülasyonlarında bazı morfolojik ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Shi, Z., Liang, G., Liu, W., Li, S., & Qin, Y. (2024). Optimization of nitrogen and phosphorus fertilization for enhanced forage production and quality of Festuca Krylovianacv. Huanhu artificial grassland in alpine regions. Heliyon, 10(15).
  • Šidlauskaitė, G., & Kadžiulienė, Ž. (2023). The effect of inorganic nitrogen fertilizers on the quality of forage composed of various species of legumes in the Northern part of a Temperate Climate Zone. Plants, 12(21), 3676.
  • Smith, R. S., Shiel, R. S., Bardgett, R. D., Millward, D., Corkhill, P., Evans, P., & Kometa, S. T. (2008). Long‐term change in vegetation and soil microbial communities during the phased restoration of traditional meadow grassland. Journal of Applied Ecology, 45(2), 670-679.
  • Soil Survey Division Staff, (1993). “Soil Survey Manual.” Soil Conservation Service. Department of Agriculture, Handbook, No: 18. United States.
  • Stevens, C. J., Dise, N. B., Mountford, J. O., & Gowing, D. J. (2004). Impact of nitrogen deposition on the species richness of grasslands. Science, 303(5665), 1876-1879.
  • Tohumcu, S. A., & Temel, S. (2020). Iğdır Koşullarında Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Buğdaygil-Baklagil Tür ve Karışımların Kalite Performansları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3), 576-585.
  • Turner, N. C. (1981). Drought resistance and adaptation to water deficits in crop plants. H., Mussell, & R. C. Staples (Eds.) Stress Physiology in Crop Plants, (pp. 343–372), John Wiley and Sons., Miscellaneous, New York, USA. TÜİK (2024). Bitkisel Üretim İstatistikleri. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 03 Mayıs 2024).
  • Tükel, T., Hatipoğlu, R., Hasar, E., Çeliktaş, N., & Can, E. (1996). Azot ve fosfor gübrelemesinin Çukurova bölgesinde tüylü sakalotunun (Hyparrhenia hirta (l.) satpf.) dominant olduğu bir meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır- Mera ve Yem bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran 1996, s. 59-65., Erzurum.
  • Uslu, Ö. S. (2005). Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi Araplar köyü yeniyapan merasında botanik kompozisyonun tespiti ve farklı gübre uygulamalarının meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Adana.
  • Uslu, Ö. S., Yoldaş, N., Demir, Z., & Kafkas, B. (2021). Kahramanmaraş’ta taban bir merada farklı azot dozlarının meranın ot verimi, ot kalitesi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 11(1), 28-34.
  • Ülgen, N., & Yurtsever, N. (1995). Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (4. Baskı). T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 209, 230 s.
  • Valentine, J.F. (1989). Range Development and Improvements. (3rd Ed.), Academic Press Inc., 524 p., San Diego, California.
  • Van Soest P. J. (1994). Nutritional ecology of the ruminant, 2nd edn. Ithaca, NY, USA: Comstock Publishing Associates/Cornell University Press.
  • Viana, M. C. M., Freire, F. M., Ferreira, J. J., Macêdo, G. A. R., Cantarutti, R. B., & Mascarenhas, M.H.T. (2011). Nitrogen fertilization on yield and chemical composition of signalgrass under rotational grazing. Revista Brasileira de Zootecnia, 40, 1497-1503.
  • Whitehead, D.C. (1995). Grassland Nitrogen. CAB International Publishing, 397 p., Wallingford.
  • Wilman, D., & Riley, J. A. (1993). Potential nutritive value of a wide range of grassland species. The Journal of Agricultural Science, 120(1), 43-50.
  • Wróbel, B., Zielewicz, W., Paszkiewicz-Jasińska, A., Spychalski, B., & Jakubowska, Z. (2022). Effect of harvest date on structural carbohydrates and lignin content in meadow sward in different pluvio-thermal conditions. Journal of Water and Land Development, 60-66.
  • Xu, R., Shi, W., Kamran, M., Chang, S., Jia, Q., & Hou, F. (2023). Grass-legume mixture and nitrogen application improve yield, quality, and water and nitrogen utilization efficiency of grazed pastures in the loess plateau. Frontiers in Plant Science, 14, 1088849.
  • Yavuz, T., Kır, H., & Gül, V. (2020). Türkiye’de kaba yem üretim potansiyelinin değerlendirilmesi: Kırşehir ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 345-352.
  • Yetgin, M. A. (2010). Organik Gübreler ve Önemi. Samsun Tarım İl Müdürlüğü Yayınları, 24 s., Samsun. Yıldız, N., & Bircan H. (1994). Araştırma ve Deneme Metotları. Ziraat Fakültesi Yayın No: 305, Ders Kitabı No: 57, Erzurum, 277 s.
  • Yılmaz, H., Demircan, V., & Gül, M. (2009). Üreticilerin kimyasal gübre kullanımında bilgi kaynaklarının belirlenmesi ve tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1), 31-44.
  • Yolcu, H., Serin, Y., & Tan, M. (2010). The effects of seeding patterns, nitrogen and phosphorus fertilizations on production and botanical composition in lucerne-smooth bromegrass mixtures. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 16(6), 719-727.
  • Zebarth, B. J., & Sheard, R. W. (1992). Influence of rate and timing of nitrogen fertilization on yield and quality of hard red winter wheat in Ontario. Canadian Journal of Plant Science, 72(1), 13–19.
  • Zhou, J., Wilson, G. W., Cobb, A. B., Yang, G., & Zhang, Y. (2019). Phosphorus and mowing improve native alfalfa establishment, facilitating restoration of grassland productivity and diversity. Land Degradation & Development, 30(6), 647-657.

Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2025

Mustafa Yilmaz , Binali Çomaklı , Sedat Severoğlu , Mehmet Kerim Güllap

https://doi.org/10.5281/zenodo.15754596

Öz

Çalışma, Erzurum iline bağlı Hınıs ilçesi Kızmusa köyünde yarı doğal bir çayır alanında yürütülmüştür. Araştırmada, farklı azot (N) dozları ve biçim zamanlarının (B) çayır ekosistemlerinde kuru ot verimi, yem kalitesi ve botanik kompozisyon üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Elde edilen bulgulara göre, azot dozunun artması kuru ot verimini (KOV) doğrusal olarak artırmış, ancak yüksek dozlar (N3) azot kullanım etkinliğini (AKE) düşürmüş ve baklagil oranını baskılamıştır. Biçim zamanının gecikmesi, KOV'ni artırsa da ham protein oranını ve nispi yem değerini düşürerek yem kalitesini olumsuz etkilemiştir. Bu durum, geç biçimde artan lignifikasyon ile ilişkilendirilmiştir. Optimal sonuçlar, N2 dozu ile çiçeklenme başlangıcı (B1-B2) döneminde yapılan biçimle elde edilmiştir. Bu kombinasyon, KOV'ni 723,5 kg/da, HP'i %13,8 ve NYD'ni 129,1 seviyelerinde dengelerken, baklagil oranını (%20,7) ve AKE'ni (8,6 kg N/kg) korumuştur.

Sonuç olarak, yüksek verim ile yüksek kalitenin aynı anda optimize edilebilmesi için 15 kg N/da dozu ve erken-orta biçim zamanı kritik öneme sahiptir. Çiftçilerin hedeflerine göre strateji belirlemesi (süt sığırcılığı için kalite, kaba yem için verim öncelikli) ve topakta biyolojik çeşitliliği koruyan uygulamalara yönelmesi hem ekonomik hem de ekolojik sürdürülebilirlik açısından tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Azotlu gübreleme biçim zamanı botanik kompozisyon yem kalitesi

Kaynakça

  • AbdElgawad, H., Peshev, D., Zinta, G., Van den Ende, W., Janssens, I. A., & Asard, H. (2014). Climate extreme effects on the chemical composition of temperate grassland species under ambient and elevated CO2: a comparison of fructan and non-fructan accumulators. PLoS One, 9(3), e92044.
  • Adesogan, A. T., Sollenberger, L. E., Moore, J. E., Newman, Y. C., & Vendramini, J. M. (2009). Factors Affecting Forage Quality: SS-AGR-93/AG161, rev. 6/2009. Edis, 2009(5). Gainesville, FL.
  • Alçiçek, A., Kılıç, A., Ayhan, V., & Özdoğan, M. (2010). Türkiye’de kaba yem üretimi ve sorunları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 1071-1080 ss., Türkiye.
  • Altın, M. (1975). Erzurum Şartlarında Azot, Fosfor ve Potasyumlu Gübrelerin Tabii Çayır ve Meranın Ot Verimine, Otun Ham Protein, Ham Kül Oranına ve Bitki Kompozisyonuna Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 326, Ziraat Fakültesi Yayın No: 159, Araştırma Serisi No: 95, 141 s. Erzurum.
  • Altın, M. (1992). Çayır-Mera Islahı. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 152, 203 s., Tekirdağ.
  • Altın, M., Tuna, C., & Gür, M., (2010). Tekirdağ taban ve kıraç meralarının verim ve botanik kompozisyonuna gübrelemenin etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2), 191-198.
  • Altın, M., Gökkuş, A., & Koç, A. (2011). Çayır ve Mera Yönetimi. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 186 s.
  • Altinay, E. (2019). Yükselti ve biçim zamanlarının Uşak Banaz doğal meralarının verim ve botanik kompozisyonu üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Bilimleri Ana Bilim Dalı, Uşak.
  • Aydın, A., & Sezen, Y. (1995). Toprak Kimyası Laboratuvar Kitabı. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 174, Erzurum.
  • Aydin, I., & Uzun, F. (2005). Nitrogen and phosphorus fertilization of rangelands affects yield, forage quality and the botanical composition. European Journal of Agronomy, 23(1), 8-14.
  • Bakır, Ö. (1985). Çayır ve Mera Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 947, Ders Kitabı: 272, 226 s., Ankara.
  • Balthrop, J., Brand, B., Cowie, R. A., Danier, J., de Boever, J. L., de Jonge, L. H., & Piotrowski, C. (2011). Quality assurance for animal feed analysis laboratories.
  • Bıçakçı, E., & Türk, M. (2018). Isparta koşullarında farklı azot dozlarının tek yıllık çim (Lolium multiflorum)’in ot verimi ve kalitesi üzerine etkisi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 70-76.
  • Bijelić, Z., Tomić, Z. & Ružić-Muslić, D. (2011). The effect of nitrogen fertilization on production and qualitative properties of sown grasslands in the system of sustainable production. Biotechnology in Animal Husbandry, 27(3), 615-630.
  • Brum, O. B., López, S., García, R., Andrés, S., & Calleja, A. (2009). Influence of harvest season, cutting frequency and nitrogen fertilization of mountain meadows on yield, floristic composition and protein content of herbage. Revista Brasileira de Zootecnia, 38, 596-604.
  • Budak, F., & Budak, F. (2014). Yem bitkilerinde kalite ve yem bitkileri kalitesini etkileyen faktörler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 1-6.
  • Buxton, D. R., & Fales S. L. (1994). Plant environment and quality. In: G.C., Fahey, M., Collins. D. R., Mertens, & L.E., Moser (Eds.), Forage quality, evaluation and utilization. (pp. 155-199). Madison: American Society of Agronomy.
  • Buxton, D. R. (1996). Quality-related characteristics of forages as influenced by plant environment and agronomic factors. Animal Feed Science and Technology, 59(1-3), 37-49.
  • Carlsson, G., & Huss-Danell, K. (2003). Nitrogen fixation in perennial forage legumes in the field. Plant and Soil, 253, 353-372.
  • Collins, M., & Fritz J. O. (2003). Forage quality. In: R. F. Barnes, C. J. Nelson, M. Collins, K.J. Moore. (Eds.), Forages. An introduction to grassland agriculture. (pp. 363–390) 6th ed. Vol. 1. Hoboken. Wiley-Blackwell.
  • Comakli, B., Mentese, O., & Koc, A. (2005). Nitrogen fertilizing and pre-anthesis cutting stage improve dry matter production, protein content and botanical composition in meadows. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil&Plant Science, 55(2), 125-130.
  • Comakli, B., Haliloglu, K., Dasci, M., & Mentese, Ö. (2009). Improvement of yield and botanical composition in meadows: effects of N fertilisation, irrigation on locations having different water table levels. The Rangeland Journal, 31(3), 361-368.
  • Çınar, S., Avcı, M., Hatipoğlu, R., Kökten, K., Atış, İ., Tükel, T., Aydemir, S., & Yücel, H. (2005). Hanyeri köyü (Tufanbeyli-Adana) merasının yamaç kesiminde azot ve fosfor gübrelemesinin botanik kompozisyon, ot verimi ve ot kalitesine etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt II, 5-9 Eylül, Antalya, Türkiye, s. 873-877.
  • Dale, L. M., Thewis, A., Rotar, I., Boudry, C., Păcurar, F. S., Lecler, B., Agneessens, R., Dardenne, P., & Baeten, V. (2013). Fertilization effects on the chemical composition and in vitro organic matter digestibility of semi-natural meadows as predicted by NIR spectrometry. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 41(1), 58–64.
  • Delevatti, L. M., Cardoso, A. S., Barbero, R. P., Leite, R. G., Romanzini, E. P., Ruggieri, A. C., & Reis, R. A. (2019). Effect of nitrogen application rate on yield, forage quality, and animal performance in a tropical pasture. Scientific reports, 9(1), 7596.
  • Doğan, A. (2011). Kırklareli İli Pehlivanköy İlçesi Yeşilpınar Köyü Doğal Çayır Vejetasyonunda Farklı Biçim Zamanlarının Verim Potansiyeli ve Bazı Besin Elementlerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
  • Dupas, E., Buzetti, S., Sarto, A. L., Hernandez, F. B. T. & Bergamaschine, A. F. (2010). Dry matter yield and nutritional value of Marandu grass under nitrogen fertilization and irrigation in cerrado in São Paulo. Revista Brasileira de Zootecnia, 39, 2598-2603.
  • Dupas, E., Buzetti, S., Rabêlo, F. H. S., Sarto, A. L., Cheng, N. C., Filho, M. C. M. T., & de Niro Gazola, R. (2016). Nitrogen recovery, use efficiency, dry matter yield, and chemical composition of palisade grass fertilized with nitrogen sources in the Cerrado biome. Australian Journal of Crop Science, 10(9), 1330-1338.
  • Duru, M., Cruz P. P., Raouda, A. H. K., Ducourtieux, C., & Theau, J. P. (2008). Relevance of plant functional types based on leaf dry matter content for assessing digestibility of native grass species and species‐rich grassland communities in spring. Agronomy Journal, 100(6), 1622-1630.
  • Elgersma, A., & Søegaard, K. (2016). Effects of species diversity on seasonal variation in herbage yield and nutritive value of seven binary grass-legume mixtures and pure grass under cutting. European Journal of Agronomy, 78, 73-83.
  • Elliott, D. E., & Abbott, R. J. (2003). Nitrogen fertiliser use on rain-fed pasture in the Mt Lofty Ranges, South Australia. 1. Pasture mass, composition and nutritive characteristics. Australian Journal of Experimental Agriculture, 43(6), 553-577.
  • Evans, J.R. (1989). Photosynthesis and nitrogen relationships in leaves of C3 plants. Oecologia, 78(1), 9-19.
  • Fathi, A. (2020). Tillage systems and use of chemical fertilizers (NPK) Interaction on soil properties and maize quantitative and qualitative traits. Faculty of Agriculture. Islamic Azad University, Ayatollah Amoli Branch, 1-131.
  • Fathi, A., & Zeidali, E. (2021). Conservation tillage and nitrogen fertilizer: a review of corn growth and yield and weed management. Central Asian Journal of Plant Science Innovation, 1(3), 121-142.
  • Fathi, A. (2022). Role of nitrogen (N) in plant growth, photosynthesis pigments, and N use efficiency: A review. Agrisost, 28, 1-8.
  • Fick, G. W., Holt, D. A., & Lugg, D. G. (1988). Environmental physiology and crop growth ” . In, A. A., Hanson, D. K., Barnes, & R. R., Jr. Hill (Eds.), Alfalfa and alfalfa improvement. (pp. 163 – 194) Madison, Wisc : American Society of Agronomy.
  • Field, C. (1986). The photosynthesis-nitrogen relationship in wild plants. On the economy of plant form and function, Cambridge University Press, 25-55 pp., Cambridge.
  • Fontes J. G. D., Fagundes J. L., Backes A. A., Barbosa L. T., Cerqueira E. S. A., Da Silva L. M., Morais J. A. D., & Vieira J. S. (2014). Herbage accumulation in Brachiaria brizantha cultivars submitted to defoliation intensities. Semina: Ciências Agrárias, 35, 1425–1438.
  • Frame, J., & Laidlaw, A. S. (2013). Improwed Grassland Management. Marlborough, UK: The Crowood Press Ltd. New edition.
  • Fribourg, H. A., Barth, K. M., McLaren, J. B., Carver, L. A., Connell, J. T., & Bryan, J. M. (1979). Seasonal Trends of in vitro Dry Matter Digestibility of N‐Fertilized Bermudagrass and of Orchardgrass‐Ladino Pastures 1. Agronomy Journal, 71(1), 117-120.
  • Galindo, F. S., Pagliari, P. H., da Silva, E. C., de Lima, B. H., Fernandes, G. C., Thiengo, C. C., Bernardes, J. V. S., Jalal, A., Oliveira, C. E. S., de Sousa Vilela, L., Furlani Junior, E., Nogueira, T. A. R., do Nascimento, V., Teixeira Filho, M. C. M., & Lavres, J. (2024). Impact of nitrogen fertilizer sustainability on corn crop yield: the role of beneficial microbial inoculation interactions. BMC Plant Biology, 24(1), 268.
  • Gitz, D. C., Ritchie, J. C., Krizek, D. T., Springer, T. L., Reeves III, J. B., & Reddy, V. (2006). Effect of Temperature and CO2 on Forage Nutritive Value of 'Pete' Eastern Gamagrass. In: M. A., Sanderson, P., Adler, S., Goslee, J. C., Ritchie, H., Skinner, & K., Soder (Eds.). Proceedings of the Fifth Eastern Native Grass Symposium, (pp. 107-114). Harrisburg, Pennyslvania.
  • Gökkuş, A. (1989). Gübre ve herbisit uygulamalarının çayırların ot ve ham protein verimleri ile botanik kompozisyonlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (4): 64-80.
  • Gökkuş, A. (1994). Türkiye’nin kaba yem üretiminde çayır-mera ve yem bitkilerinin yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2), 250-261.
  • Gökkuş, A. (2020). A review on the factors causing deterioration of rangelands in Turkey. Turkish Journal of Range and Forage Science, 1(1), 28-34.
  • Gökkuş, A., & Coşkun, E. (2023). Geleceğin Türkiye'sinde Doğal Çayır ve Meraların Önemi. Acta Natura & Scientia, 4(1): 58-67.
  • Gülşen, N., Coşkun, B., Umucalılar, H. D., & Dural, H. (2004). Prediction of nutritive value of a native forage, Prangos uechritzii, using of in situ and in vitro measurements. Journal of Arid Environments, 56(1), 167-179.
  • Gür, M., 2008. Yörükler köyü doğal mera vejetasyonunun botanik kompozisyonu ve verim potansiyeli üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
  • Hanoğlu Oral, H. H., & Gökkuş, A. (2021). Evaluation of total roughage production and its sufficiency for livestock in Turkey. Journal of the Institute of Science and Technology, 11(3), 2423-2433.
  • Hatipoğlu, R., Avcı, M., Kılıçalp, N., Tükel, T., Kökten, K., & Çınar, S. (2001). Çukurova bölgesindeki taban bir merada fosforlu gübreleme ve farklı azot dozlarının ot verimi ve kalitesi ile botanik kompozisyona etkileri üzerinde bir araştırma, Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt III, 17-21 Eylül, Tekirdağ, s. 1-6.
  • Hatipoğlu, R., Avcı, M., Çınar, S., Kökten, K., Atış, İ., Tükel, T., Kılıçalp, N., & Yücel, C. (2005). Hanyeri köyü (Tufanbeyli-Adana) merasının nemli kesiminde farklı azot ve fosfor dozlarının botanik kompozisyon, ot verimi ve ot kalitesine etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt:II, 5-9 Eylül, Antalya, Türkiye, s. 867-872.
  • Heady, H. F., & Child, R. D. (1994). Rangeland Ecology and Management. Westview Press, Inc., 519 p., Colorado. Hoffman, P. C., Shaver, R. D., Combs, D. K., Undersander, D. J., Bauman, L. M., & Seeger, T. K. (2001). Understanding NDF digestibility of forages. Focus on forage, 3(10), 1-3.
  • Hogh-Jensen, H., & Schjoerring, J. K. (1997). Interactions between white clover and ryegrass under contrasting nitrogen availability: N₂ fixation, N fertilizer recovery, N transfer and water use efficiency. Plant and Soil, 197(2), 187-199.
  • Hrevušová, Z., Hejcman, M., Hakl, J., & Mrkvička, J. (2015). Soil chemical properties, plant species composition, herbage quality, production and nutrient uptake of an alluvial meadow after 45 years of N, P and K application. Grass and Forage Science, 70(2), 205-218.
  • Jensen, E. S., Peoples, M. B., Boddey, R. M., Gresshoff, P. M., Hauggaard-Nielsen, H., JR Alves, B., & Morrison, M. J. (2012). Legumes for mitigation of climate change and the provision of feedstock for biofuels and biorefineries. A review. Agronomy for Sustainable Development, 32, 329-364.
  • Jones, D. I. H. (1981). Chemical composition and nutritive value. In: J. Handson, R. D. Baker, A. Davies, A. S. Laidlows & J. D. Leawer (Eds.), Sward Measurement Handbook. (pp. 243–265). The British Grassland Society: Devon, UK.
  • Kamran, M., Yan, Z., Jia, Q., Chang, S., Ahmad, I., Ghani, M. U., & Hou, F. (2022). Irrigation and nitrogen fertilization influence on alfalfa yield, nutritive value, and resource use efficiency in an arid environment. Field Crops Research, 284, 108587.
  • Karamanoğulları, C. T. (2019). Humik asit ve azotlu gübre uygulamalarının doğal meranın yem verimi ve kalitesine etkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Ankara. Kaya, S. (2008). Relative Feed Value and Relative Forage Quality Index in the Evaluation of Roughage Feeds. Turk. J. Sci. Rev, 1, 59-64.
  • Keady, T. W. J., and O'Kiely, P. (1998). An evaluation of potassium and nitrogen fertilization of grassland, and date of harvest, on fermentation, effluent production, dry‐matter recovery and predicted feeding value of silage. Grass and Forage Science, 53(4), 326-337.
  • Kellogg, D. W., Gliedt, R. C., Vaught, E. K., Harrison, K. F., Johnson, Z. B., Stallcup, O. T., & Hankins, B. J. (1994). Effect of increased fertilization on fiber and mineral content of bermudagrass cultivars.
  • Kering, M. K., Guretzky, J., Funderburg, E., & Mosali, J. (2011). Effect of nitrogen fertilizer rate and harvest season on forage yield, quality, and macronutrient concentrations in midland Bermuda grass. Communications in soil science and plant analysis, 42(16), 1958-1971.
  • Koç, A., & Gökkuş, A. (1998). Suggestion from previous studies for better range and meadow management in the Eastern Anatolia Region. Eastern Anatolia Agricultural Congress, 419-428 pp., Erzurum.
  • Koç, A., Güven, M., Çomaklı, B., Menteşe, Ö., & Bakoğlu, A. (2003). Azot ve Fosforla gübrelemenin Doğu Anadolu yüksek rakımlı meralarının ot verimi ve botanik kompozisyonuna etkileri. 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim 2003, II. Cilt; Bitki Yetiştirme Teknikleri, 276-280., Diyarbakır.
  • Kökten, K., Çaçan, E., & Özdemir, S. (2022). Çayır ve Meralarda Gübrelemenin Botanik Kompozisyona Etkisi. ISPEC 10th International Conference on Agriculture, Animal Sciences and Rural Development, 18-19 July 2022, Sivas, Türkiye, s. 250-263.
  • Li, T., Zhang, X., Gao, H., Li, B., Wang, H., Yan, Q., & Zhang, W. (2019). Exploring optimal nitrogen management practices within site-specific ecological and socioeconomic conditions. Journal of Cleaner Production, 241, 118295.
  • Liu K., Sollenberger L. E., Silveira M. L., Vendramini J. M. B. & Newman Y. C. (2011). Distribution of nutrients among soil–plant pools in ‘Tifton 85’ bermudagrass pastures grazed at different intensities. Crop Science, 51, 1800–1807.
  • Lonnie, M., Hooker, E., Brunstrom, J. M., Corfe, B. M., Green, M. A., Watson, A. W., Williams, E. A., Stevenson, E. J., Penson, S., & Johnstone, A. M. (2018). Protein for life: Review of optimal protein intake, sustainable dietary sources and the effect on appetite in ageing adults. Nutrients, 10(3), 360.
  • Lu, C., Zhang, J., Cao, P., & Hatfield, J. L. (2019). Are we getting better in using nitrogen?: Variations in nitrogen use efficiency of two cereal crops across the United States. Earth's Future, 7(8), 939-952.
  • Madakadze, I. C., Stewart, K. A., Peterson, P. R., Coulman, B. E., & Smith, D. L. (1999). Cutting frequency and nitrogen fertilization effects on yield and nitrogen concentration of switchgrass in a short season area. Crop Science, 39(2), 552-557.
  • Marschner, H. (2012), Marschner’s mineral nutrition of higher plants., (Ed. 3), Academic Press, Mineral nutrition of higher plants., 889 pp., London, UK.
  • Méndez, R., Fernández, J. A., & Yáñez, E. A. (2019). Efecto de la fertilización nitrogenada sobre la producción y composición de Cynodon plectostachyus. Revista veterinaria, 30(1), 48-53.
  • Menteşe, Ö. (1998). Farklı taban suyu seviyesine sahip çayırlarda değişik azot dozu ve biçim zamanı uygulamalarının çayırın kuru ot verimi, protein kapsamı ve botanik kompozisyonuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Moenirad, A., Zeinali, E., Galeshi, S., Soltani, A., & Eganepour, F. (2021). Investigation of fluorescence chlorophyll sensitivity, chlorophyll index, rate of Chlorophyll (a, b), nitrogen concentration and nitrogen nutrition index under under nitrogen and phosphorus nutrition in wheat. Journal of Crop Production, 14(1), 1-18.
  • Mueller, L., Behrendt, A., Schalitz, G., & Schindler, U. (2005). Above ground biomass and water use efficiency of crops at shallow water tables in a temperate climate. Agricultural Water Management, 75(2), 117-136.
  • Nichols, J. T., Reece, P. E., Hergert, G. W., & Moser, L. E. (1990). Yield and quality Response of subirrigated meadow vegetation to nitrogen, phosphorous and sulfur fertilizer. Agronomy Journal, 82: 47-52.
  • Oliveira, W. S. D., Oliveira, P. P. A., Corsi, M., Duarte, F. R. S., & Tsai, S.M. (2004). Alfalfa yield and quality as function of nitrogen fertilization and symbiosis with Sinorhizobium meliloti. Scientia Agricola, 61, 433-438.
  • Peyraud, J. L., & Astigarraga, L. (1998). Review of the effect of nitrogen fertilization on the chemical composition, intake, digestion and nutritive value of fresh herbage: consequences on animal nutrition and N balance. animal Feed science and technology, 72(3-4), 235-259.
  • Phelan, P., Moloney, A. P., McGeough, E. J., Humphreys, J., Bertilsson, J., O’riordan, E. G., & O’Kiely, P. (2015). Forage legumes for grazing and conserving in ruminant production systems. Critical Reviews in Plant Sciences, 34(1-3), 281-326.
  • Pinkerton, B. W. & Cross, D. L. (1992). Forage quality. Forage Leaflet 16. Cooperative Extension Service, Clemson University.
  • Pontes, L. D. S., Baldissera, T. C., Giostri, A. F., Stafin, G., Dos Santos, B. R. C., & Carvalho, P. D. F. (2017). Effects of nitrogen fertilization and cutting intensity on the agronomic performance of warm‐season grasses. Grass and Forage Science, 72(4), 663-675.
  • Richards, L. A. (1954). Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Department of Agriculture, Handbook, No: 60 United States.
  • Rocateli, A., & Zhang, H. (2015). Forage quality interpretations. Oklahoma Cooperative Extension, PSS-2117. Serin, Y., & Tan, M. (1998). Doğu Anadolu Bölgesi’nde kaba yem üretimi, ihtiyacı ve yem bitkileri tarımının geliştirilmesi. Doğu Anadolu Tarım Kongresi, 14-18 Eylül 1998, 1052 s., Erzurum.
  • Severoğlu, S. (2023). Doğal floradan toplanan köpekdişi (Cynodon dactylon L.(Pers.)) popülasyonlarında bazı morfolojik ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Shi, Z., Liang, G., Liu, W., Li, S., & Qin, Y. (2024). Optimization of nitrogen and phosphorus fertilization for enhanced forage production and quality of Festuca Krylovianacv. Huanhu artificial grassland in alpine regions. Heliyon, 10(15).
  • Šidlauskaitė, G., & Kadžiulienė, Ž. (2023). The effect of inorganic nitrogen fertilizers on the quality of forage composed of various species of legumes in the Northern part of a Temperate Climate Zone. Plants, 12(21), 3676.
  • Smith, R. S., Shiel, R. S., Bardgett, R. D., Millward, D., Corkhill, P., Evans, P., & Kometa, S. T. (2008). Long‐term change in vegetation and soil microbial communities during the phased restoration of traditional meadow grassland. Journal of Applied Ecology, 45(2), 670-679.
  • Soil Survey Division Staff, (1993). “Soil Survey Manual.” Soil Conservation Service. Department of Agriculture, Handbook, No: 18. United States.
  • Stevens, C. J., Dise, N. B., Mountford, J. O., & Gowing, D. J. (2004). Impact of nitrogen deposition on the species richness of grasslands. Science, 303(5665), 1876-1879.
  • Tohumcu, S. A., & Temel, S. (2020). Iğdır Koşullarında Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Buğdaygil-Baklagil Tür ve Karışımların Kalite Performansları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3), 576-585.
  • Turner, N. C. (1981). Drought resistance and adaptation to water deficits in crop plants. H., Mussell, & R. C. Staples (Eds.) Stress Physiology in Crop Plants, (pp. 343–372), John Wiley and Sons., Miscellaneous, New York, USA. TÜİK (2024). Bitkisel Üretim İstatistikleri. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 03 Mayıs 2024).
  • Tükel, T., Hatipoğlu, R., Hasar, E., Çeliktaş, N., & Can, E. (1996). Azot ve fosfor gübrelemesinin Çukurova bölgesinde tüylü sakalotunun (Hyparrhenia hirta (l.) satpf.) dominant olduğu bir meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır- Mera ve Yem bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran 1996, s. 59-65., Erzurum.
  • Uslu, Ö. S. (2005). Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi Araplar köyü yeniyapan merasında botanik kompozisyonun tespiti ve farklı gübre uygulamalarının meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Adana.
  • Uslu, Ö. S., Yoldaş, N., Demir, Z., & Kafkas, B. (2021). Kahramanmaraş’ta taban bir merada farklı azot dozlarının meranın ot verimi, ot kalitesi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 11(1), 28-34.
  • Ülgen, N., & Yurtsever, N. (1995). Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (4. Baskı). T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 209, 230 s.
  • Valentine, J.F. (1989). Range Development and Improvements. (3rd Ed.), Academic Press Inc., 524 p., San Diego, California.
  • Van Soest P. J. (1994). Nutritional ecology of the ruminant, 2nd edn. Ithaca, NY, USA: Comstock Publishing Associates/Cornell University Press.
  • Viana, M. C. M., Freire, F. M., Ferreira, J. J., Macêdo, G. A. R., Cantarutti, R. B., & Mascarenhas, M.H.T. (2011). Nitrogen fertilization on yield and chemical composition of signalgrass under rotational grazing. Revista Brasileira de Zootecnia, 40, 1497-1503.
  • Whitehead, D.C. (1995). Grassland Nitrogen. CAB International Publishing, 397 p., Wallingford.
  • Wilman, D., & Riley, J. A. (1993). Potential nutritive value of a wide range of grassland species. The Journal of Agricultural Science, 120(1), 43-50.
  • Wróbel, B., Zielewicz, W., Paszkiewicz-Jasińska, A., Spychalski, B., & Jakubowska, Z. (2022). Effect of harvest date on structural carbohydrates and lignin content in meadow sward in different pluvio-thermal conditions. Journal of Water and Land Development, 60-66.
  • Xu, R., Shi, W., Kamran, M., Chang, S., Jia, Q., & Hou, F. (2023). Grass-legume mixture and nitrogen application improve yield, quality, and water and nitrogen utilization efficiency of grazed pastures in the loess plateau. Frontiers in Plant Science, 14, 1088849.
  • Yavuz, T., Kır, H., & Gül, V. (2020). Türkiye’de kaba yem üretim potansiyelinin değerlendirilmesi: Kırşehir ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 345-352.
  • Yetgin, M. A. (2010). Organik Gübreler ve Önemi. Samsun Tarım İl Müdürlüğü Yayınları, 24 s., Samsun. Yıldız, N., & Bircan H. (1994). Araştırma ve Deneme Metotları. Ziraat Fakültesi Yayın No: 305, Ders Kitabı No: 57, Erzurum, 277 s.
  • Yılmaz, H., Demircan, V., & Gül, M. (2009). Üreticilerin kimyasal gübre kullanımında bilgi kaynaklarının belirlenmesi ve tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1), 31-44.
  • Yolcu, H., Serin, Y., & Tan, M. (2010). The effects of seeding patterns, nitrogen and phosphorus fertilizations on production and botanical composition in lucerne-smooth bromegrass mixtures. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 16(6), 719-727.
  • Zebarth, B. J., & Sheard, R. W. (1992). Influence of rate and timing of nitrogen fertilization on yield and quality of hard red winter wheat in Ontario. Canadian Journal of Plant Science, 72(1), 13–19.
  • Zhou, J., Wilson, G. W., Cobb, A. B., Yang, G., & Zhang, Y. (2019). Phosphorus and mowing improve native alfalfa establishment, facilitating restoration of grassland productivity and diversity. Land Degradation & Development, 30(6), 647-657.
Toplam 107 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Çayır-Mera ve Yem Bitkileri
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Mustafa Yilmaz 0009-0002-4480-4636

Binali Çomaklı 0000-0001-6393-3869

Sedat Severoğlu 0000-0002-9164-6557

Mehmet Kerim Güllap 0000-0002-6348-4335

Erken Görünüm Tarihi 30 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 3 Mayıs 2025
Kabul Tarihi 28 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 1 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Yilmaz, M., Çomaklı, B., Severoğlu, S., Güllap, M. K. (2025). Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri. Journal of Ecological Harmony, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.5281/zenodo.15754596
AMA Yilmaz M, Çomaklı B, Severoğlu S, Güllap MK. Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri. Journal of Ecological Harmony. Haziran 2025;1(1):1-16. doi:10.5281/zenodo.15754596
Chicago Yilmaz, Mustafa, Binali Çomaklı, Sedat Severoğlu, ve Mehmet Kerim Güllap. “Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri”. Journal of Ecological Harmony 1, sy. 1 (Haziran 2025): 1-16. https://doi.org/10.5281/zenodo.15754596.
EndNote Yilmaz M, Çomaklı B, Severoğlu S, Güllap MK (01 Haziran 2025) Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri. Journal of Ecological Harmony 1 1 1–16.
IEEE M. Yilmaz, B. Çomaklı, S. Severoğlu, ve M. K. Güllap, “Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri”, Journal of Ecological Harmony, c. 1, sy. 1, ss. 1–16, 2025, doi: 10.5281/zenodo.15754596.
ISNAD Yilmaz, Mustafa vd. “Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri”. Journal of Ecological Harmony 1/1 (Haziran2025), 1-16. https://doi.org/10.5281/zenodo.15754596.
JAMA Yilmaz M, Çomaklı B, Severoğlu S, Güllap MK. Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri. Journal of Ecological Harmony. 2025;1:1–16.
MLA Yilmaz, Mustafa vd. “Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri”. Journal of Ecological Harmony, c. 1, sy. 1, 2025, ss. 1-16, doi:10.5281/zenodo.15754596.
Vancouver Yilmaz M, Çomaklı B, Severoğlu S, Güllap MK. Farklı Azot Dozu ve Biçim Zamanı Uygulamalarının Çayırların Botanik Kompozisyonu ve Yem Kalitesi Üzerine Etkileri. Journal of Ecological Harmony. 2025;1(1):1-16.
 Kapak Resmi İndir

Content of this journal is licensed under a Creative Commons Attribution NonCommercial 4.0 International License

33393