Türkçe Öğretmenlerinin Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) Yer Alan Okuryazarlık Becerilerinin Kazandırılmasına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 34 - 49, 26.06.2020

Bekir Direkci , Bilal Şimşek , Metin Uygun

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmenlerinin Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) yer alan okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu 20 Türkçe öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada katılımcı olarak yer alan Türkçe öğretmenleri, Antalya ili sınırları içerisinde yer alan ve Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda çalışmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin görüşlerinin alınması amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizine başlamak için öncelikle katılımcılarla yapılan görüşmelerin kayıtları yazılı metne aktarılmış, ardından elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre katılımcı grubuna dâhil olan Türkçe öğretmenlerinin yarısından fazlası okuryazarlık becerilerine dair bir eğitim almamıştır. Nitekim programda yer alan okuryazarlık becerilerinin hepsinde kendini yetkin gören sadece 2 katılımcı bulunmaktadır. Katılımcıların kendini yetkin hissettiği okuryazarlık türlerine bakıldığında ise yalnızca bilgi okuryazarlığında katılımcıların yarısından fazlası kendini yetkin bulmaktadır. Türkçe öğretmenlerinin kendini yetersiz görmesi ise okuryazarlık becerilerinin öğrencilere kazandırılamamasında en önemli etkenlerden biri olarak görülmektedir. Bunun yanında öğretmenler programda ve ders kitaplarında okuryazarlık becerilerine gerektiği kadar yer verilmediğini ifade etmiştir. Öğretmenlerin ifadeleri incelendiğinde, okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasına fazla zaman ayrılmadığı ve müfredat kaygısının yaşandığı görülmüştür. Bunun yanında programda yer alan okuryazarlık becerilerinin tümüne yönelik bir eğitim yapılmadığı medya okuryazarlığı ve eleştirel okuryazarlık gibi bazı becerilere ağırlık verildiği de ifade edilmiştir. Teknoloji okuryazarlığı, bilişim okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, medya okuryazarlığı gibi direkt olarak teknolojiyle alakalı okuryazarlıkların kazandırılmasında alt yapı olarak yetersizlikler yaşandığı da öne çıkan görüşler arasında yer almaktadır. Söz konusu öğretmen görüşlerinden hareketle, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) yer alan okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasına ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, okuryazarlık becerileri, Türkçe dersi öğretim programı, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Altun, A. (2005). Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. Ankara: Anı Yayınları
• Altun, A. (2008). Türkiye'de medya okuryazarlığı. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 16, s. 30-34.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
• Berber, S. H. (2019). Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Okuryazarlıklar Bakımından İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bilge, C. ve Besler, H. (2015). Dijital ve Medya Etkinliklerinin Ortaokul Öğrencilerinin ve Ebeveynlerinin Medya ve Bilim Okuryazarlıklarına Etkisinin Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 31-49.
• Dal, S. (2012). İlköğretim 5. Sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: Bir Eylem araştırması (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Direkci B., Akbulut S. ve Şimşek B., (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) ve Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Dijital Okuryazarlık Becerileri Bağlamında İncelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi,.7, 797-813.
• Elitok Kesici, A.ve Kızılkaya, A. (2016). Medya okuryazarlığı dersine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2)- 174-189.
• Gedik, M. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarinin medya okuryazarliğina ilişkin görüşleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (54), 779-809.
• Gözde, G. (2007). Okuryazarlık sürecinde aile katılımının rolü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(01), 17-32.
• Güneş, F. (2019). Okur-Yazarlık Kavramı ve Düzeyleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (Jfes), 27 (2), 499-507.
• Gürdal, O. (2000). Yaşamboyu öğrenme etkinliği: Enformasyon okuryazarlığı. Türk Kütüphaneciliği Dergisi. 14(2), 176-187.
• İnan, T. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin medya okuryazarliğina ilişkin görüşleri. EKEV AKADEMİ DERGİSi. 19(62). 289-306.
• İnan, T. ve Bayındır, N. (2009). Medya okur-yazarlığı dersinin gerekliliğine yönelik sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri. I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009, Çanakkale.
• İşcan, A., Sevim, O. ve Varişoğlu, B. (2012). Türkçe eğitimi alaninda öğrenim gören lisansüstü öğrenclerinin bilgi okuryazarliği düzeyleri. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(6), 205-215.
• Kansızoğlu, H. B. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının medya okuryazarlığı dersine yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 15(2), 469-486,
• Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmenlere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 16(2), 123-138.
• Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21).
• MEB. (2019). Öğretim programları. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 01.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
• Onal, İ. (2010). Tarihsel degisim sürecinde yasam boyu ögrenme ve okuryazarlik: Türkiye deneyimi. Bilgi Dunyası, 11(1), 101-121.
• Sur, E. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğretmen ve öğrencilerinin medya okuryazarlığına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Topuz, H. (2007). Medya eğitimi: Medya çözümlemesi. N. Türkoğlu ve M. Cinman-Şimşek (Ed.). Medya Okuryazarlığı. İstanbul: Kalemus Yayınları.
• Yılmaz, B. (1989). Okuryazarlık ve okuma alışkanlığı üzerine. Türk Kütüphaneciliği, 3(1), 48-53.