Narrative Texts in Secondary School Turkish Coursebooks in Terms of Core Values

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 139 - 157, 30.06.2022

Rasim Tarakcı , İhsan Kalenderoğlu

https://doi.org/10.52974/jena.1133254

Cited By: 3

Öz

The aim of values education is to ensure the continuity of a happy and healthy society by raising individuals with personality, character and morality. Values in society are implicitly transferred from family and close circle to new generations but in formal education, values are transferred to new generations within a plan. The core values that should be transferred to the students in the curriculum have been determined. Texts in Turkish coursebooks, especially narrative texts, are of great importance in the transfer of core values. From this point of view, the aim of the research is to reveal the situation of narrative texts in secondary school Turkish coursebooks in terms of transferring core values. The research was planned as a qualitative research. Document analysis was used in the research. Within the scope of the research, the narrative texts and activities of the secondary school Turkish coursebooks taught in the 2021-2022 academic year were examined. In this context, a total of 102 texts, 28 of which are listening/watching and 74 of which are reading texts, in 8 Turkish coursebooks were examined. Within the scope of the analysis, the 10 core values included in the Turkish Language Curriculum (2019) were determined in the analyzed narrative texts and the activities of these texts. Categorical analysis, one of the content analysis techniques, was used in the analysis of the data. The data, which were subjected to content analysis, were presented in tables in the findings by giving frequency. The distribution of the core values in the narrative texts of the coursebooks at all grade levels to the reading texts, the activities of the reading texts, the listening/watching texts and the activities of the listening/watching texts were examined. As a result of the examination, it was concluded that there was no homogeneous distribution in the core values. There is no equilibrium in the distribution of values. In addition, the coursebook in which the core value is used most in the narrative texts is the "Secondary School Turkish 5th Grade Coursebook". It was determined that the number of core values used in narrative texts decreased as the grade level increased. While the most frequently used core values in the narrative texts of the coursebooks are "cooperation" and "love", the least mentioned core values are "justice" and "patience". It has also been determined that the core values of "patriotism", "justice", "honesty", "self-control", "responsibility", "friendship" are not included in the narrative texts of some books. In the study, some suggestions were made based on the results obtained.

Anahtar Kelimeler

core values, narrative texts, secondary school Turkish coursebooks, values education

Kök Değerler Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinler

Öz

Değerler eğitimi ile hedeflenen kişilik sahibi, karakterli, ahlaklı bireyler yetiştirerek mutlu ve sağlıklı bir toplumun devamlılığını sağlamaktır. Toplum içerisinde aileden ve yakın çevreden örtük bir şekilde yeni nesillere aktarılan değerler, örgün eğitimde bir plan dâhilinde aktarılır. Öğretim programlarında öğrencilere aktarılması gereken kök değerler belirlenmiştir. Kök değerlerin aktarımında Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin, özellikle de öyküleyici metinlerin önemi büyüktür. Buradan hareketle araştırmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlerin kök değerleri aktarma açısından durumunu ortaya koymaktır. Araştırma, nitel araştırma olarak planlanmıştır. Araştırmada doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnesini 2021-2022 eğitim öğretim yılında okutulan ortaokul Türkçe ders kitaplarının öyküleyici metinleri ve etkinlikleri oluşturmaktadır. Bu bağlamda 8 Türkçe ders kitabında yer alan 28’i dinleme/izleme, 74’ü okuma metni olmak üzere toplamda 102 metin incelenmiştir. İnceleme kapsamında Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019)’nda yer verilen 10 kök değer incelenen öyküleyici metinlerde ve bu metinlerin etkinliklerinde tespit edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde içerik çözümleme tekniklerinden kategorisel çözümleme kullanılmıştır. İçerik analizine tabi tutulan veriler, bulgularda tablolar hâlinde frekans verilerek sunulmuştur. Tüm sınıf düzeylerindeki ders kitaplarının öyküleyici metinlerinde yer alan kök değerlerin okuma metinlerine, okuma metinlerinin etkinliklerine, dinleme/izleme metinlerine ve dinleme/izleme metinlerinin etkinliklerine dağılımları incelendiğinde, kök değerlerde homojen bir dağılımın bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Değerlerin dağılımında bir denge bulunmamaktadır. Ayrıca öyküleyici metinlerinde en çok kök değerin kullanıldığı ders kitabı “Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı”dır. Sınıf düzeyi arttıkça öyküleyici metinlerde kullanılan kök değerlerin sayısında da azalma olduğu tespit edilmiştir. Ders kitaplarının öyküleyici metinlerinde en sık yer verilen kök değerler yardımlaşma ve sevgi değerleriyken en az yer verilen kök değerler ise adalet ve sabırdır. Ayrıca vatanseverlik, adalet, dürüstlük, öz denetim, sorumluluk, dostluk kök değerlerinin bazı kitapların öyküleyici metinlerinde hiç yer almadığı da tespit edilmiştir. Araştırmada, elde edilen sonuçlardan hareketle bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kök değerler, öyküleyici metinler, ortaokul Türkçe ders kitapları, değerler eğitimi

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ., & Uysal A. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 109-146. https://doi.org/10.34234/ded.460042
• Belet, Ş. D., & Deveci, H. (2008, 2-4 Mayıs). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi [Bildiri sözlü sunumu]. VII. ulusal sınıf öğretmenliği sempozyumu, Çanakkale, Türkiye.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. Sistem.
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Ceylan S., Duru, K., Erkek, G., & Pastutmaz M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Coşkun, H., & Derse, G. E. (2021). Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 9-35. https://doi.org/10.34234/ded.738543
• Çapraz Baran, Ş., & Diren, E. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Anıttepe.
• Çelikpazu, E. E., & Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 6(2).
• Demircioğlu, İ. H., & Tokdemir, M. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88.
• Deniz, K., & Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 244-255.
• Durhat, G., & Ökten, C. E. (2020). Kök değerlerin ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki erdemler temasıyla ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 675-693.
• Erkal, H., & Erkal, M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. sınıf. Özgün.
• Ertürk, N., Keleş, S., & Külünk, D. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Eselioğlu, H., Set, S., & Yücel, A. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Fırat, H., & Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(183), 25-49.
• Gül, M. (2017). Türkçe ders kitabındaki metinlerin (5. sınıf) değerler eğitimi yaklaşımıyla incelenmesi. Erciyes Journal of Education, 1(1), 59-78. https://doi.org/10.32433/eje.344692
• Gülden, B. (2014). Yavuz Bahadıroğlu’nun çocuk romanları ve hikâyelerinde yer alan değerler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kaygana, M., Yapıcı, Ş., & Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. International Journal of Social Science, 6(7), 657-669. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1619
• Kemiksiz, Ö. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki “Erdemler” temasında yer alan metinlerde “Kök Değerler”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1602-1627. https://doi.org/10.33437/ksusbd.727783
• Kır, T., Kırman, E., & Yağız, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Küçükoğlu, A., Albayrak, F., & Serin, N. (2020). Değerler eğitimi bağlamında Türkçe dersi: Program ve ders kitaplarının karşılaştırmalı incelemesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1499-1518.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
• Mutlu, H. H., & Dinç, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan temalardaki metinlerin kök değerlerle ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1048-1062.
• Özbay, M. (2002). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretimi. Türk Dili, 602(2), 112-120.
• Pilav, S., & Erdoğan, Ş. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 45(210), 351-371.
• Pilav, S., Demir, H. A., & Demir, H. (2015). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin değer iletimi açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 45(206), 16-29.
• Sarıboyacı, M. O. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ata Yayıncılık.
• Şakiroğlu, Y. (2020). 6. sınıf Türkçe ders kitabının değer aktarımı bağlamında incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 145-161.
• Şentürk, L., & Aktaş, E. (2015). Türkiye’de ve Romanya’da okutulan ana dili Türkçe ders kitaplarının değer iletimi açısından karşılaştırılması. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 215-243.
• Tavşancıl, E., & Aslan A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon.
• Turgut, T. (1998). “Örgütsel davranışta değerlerin yeri” endüstri ve örgüt psikolojisi. Türk Psikologlar Derneği.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 508-526.
• Yaman, H., Taflan, S., & Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-17.