Biyoçeşitlilik Hakkında Ortaokul Öğrencilerinin Görüşlerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 31 - 53, 30.12.2024

Perihan Karaarslan , Murat Genç

https://doi.org/10.52974/jena.1519940

Öz

Öz:
Çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin sosyobilimsel konulardan olan biyoçeşitlilik hakkında görüşlerinin belirlenmesidir. Bu kapsamda çalışmada sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik 5E öğrenme modeline göre ders planı hazırlanmış ve hazırlanan ders planına göre konu işlenmiştir. Çalışma betimsel tarama modelinde nitel bir çalışmadır. Çalışmanın grubunu 2022-2023 eğitim öğretim yılı Düzce ilinde bulunan bir ortaokuldaki 5.sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmanın uygulandığı ortaokulda görev yapan araştırmacı, derslerine girdiği üç tane 5.sınıf arasından kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile kendi rehberliğindeki sınıfı seçerek çalışmayı yürütmüştür. Çalışmada zihin haritası, gözlem, yarı yapılandırılmış görüşme ve video kaydı veri toplama araçları olarak tercih edilmiştir. Zihin haritası, uygulama öncesinde öğrencilerin konu ile ilgili ön bilgilerini yoklamak; uygulama sonrasında öğrencilerin konu ile ilgili öğrenmelerini değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Gözlem verileri, öğretmen (araştırmacı) gözlemi olarak uygulama boyunca; öğrenci gözlemleri olarak tiyatro gösterisi sonunda genel değerlendirme, akran değerlendirme ve öz değerlendirme şeklinde toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme, tiyatro gösterisi sonunda gösteride rol alan öğrenciler ile gerçekleştirilmiştir. Video kaydı, tiyatro gösterisi esnasında öğretmen (araştırmacı) tarafından alınmıştır. Toplanan verilerin analizinde nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. 5E öğrenme modeline göre planlanan dersin her aşamasına öğrencilerin aktif katılım sağladıkları görülmüştür. Öğretim süreci boyunca öğrencilerin fen bilimleri dersine karşı ilgi ve motivasyonlarının yüksek olduğu ve bir sonraki fen bilimleri dersini heyecan ve merak içinde bekledikleri gözlemlenmiştir. Sosyobilimsel konu odaklı öğretim sürecinde öğrencilerin toplumu ilgilendiren bilimsel konuların farkına varabildikleri, bu konular hakkında bilim temelli tartışabildikleri, farklı boyutlardan muhakeme yapabildikleri ve sürecin sonunda kendi değer yargılarına göre bir karar verebildikleri görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: Fen öğretimi, sosyobilimsel konular, 5E öğrenme modeli, biyoçeşitlilik.

Anahtar Kelimeler

fen öğretimi, sosyobilimsel konular, 5E öğrenme modeli, biyoçeşitlilik

Determining The Views Of Middle School Students About Biodiversity

Öz

Abstract:
The aim of the study is to determine the opinions of secondary school students about biodiversity, which is one of the socioscientific issues. In this context, in the study, a lesson plan was prepared according to the 5E learning model for teaching socioscientific subjects and the subject was taught according to the prepared lesson plan. The study is a qualitative study in the descriptive survey model. The group of the study consists of 5th grade students in a secondary school in Düzce province in the 2022-2023 academic year. The researcher, who works at the secondary school where the study was conducted, conducted the study by selecting the self-guided class from among the three 5th grade classes he taught, using easily accessible sampling method. In the study, mind map, observation, semi-structured interview and video recording were preferred as data collection tools. Mind map is used to check students' prior knowledge on the subject before the application; It was used to evaluate students' learning on the subject after the application. Observation data is collected as teacher (researcher) observation throughout the application; Student observations were collected as general evaluation, peer evaluation and self-evaluation at the end of the theater show. The semi-structured interview was conducted with the students who took part in the theater performance at the end. The video recording was taken by the teacher (researcher) during the theater performance. Content analysis, one of the qualitative data analysis methods, was used to analyze the collected data. It was observed that students actively participated in every stage of the course planned according to the 5E learning model. Throughout the teaching process, it has been observed that students have high interest and motivation in the science course and that they are looking forward to the next science course with excitement and curiosity. It has been observed that in the process of socioscientific subject-oriented teaching, students are able to become aware of scientific issues that concern society, discuss these issues on a science-based basis, reason from different dimensions, and at the end of the process, make a decision according to their own value judgments.

Key Words: Science teaching, socioscientific issues, 5E learning model, biodiversity.

Anahtar Kelimeler

science teaching, socioscientific issues, 5E learning model, biodiversity

Kaynakça

• Akkaya, Ş. (2019). Yedinci sınıf rasyonel sayılar ünitesinin 5E öğrenme modeline göre planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinin öğrencilerin akademik başarı ve matematik dersine karşı tutumlarına etkisi [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi].
• Akpınar, İ. A., & Bayrakçeken, S. (2023). 5E öğrenme modelinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çözeltiler konusundaki başarılarına etkisi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(3), 257-263.
• Anıl, Ö. (2010). Öğrenme sarmalına göre tasarımlanan 5E öğretim modeli uygulamaları ile 9. sınıf öğrencilerinin aynalar konusundaki kavramsal değişimlerinin incelenmesi [Doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi].
• Atasoy, Ş., Tekbıyık, A., & Yüca, O. Ş. (2019). Karadeniz Bölgesi’ndeki bazı yerel sosyobilimsel konularda öğrencilerin informal muhakemelerinin belirlenmesi: HES, organik çay ve yeşil yol projesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 524-540.
• Ayaz, F. M. (2015). 5E öğrenme modelinin öğrencilerin derslere yönelik tutumlarına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 29-50.
• Aydın, G. (2011). Öğrencilerin "hücre bölünmesi ve kalıtım" konularındaki kavram yanılgılarının giderilmesinde ve zihinsel modelleri üzerinde yapılandırmacı yaklaşımın etkisi [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
• Babacan, M. (2017). Sosyobilimsel konulardaki etkinliklerin yedinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Ömer Halisdemir Üniversitesi].
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bıyıklı, C. (2013). 5E öğrenme modeline göre düzenlenmiş eğitim durumlarının bilimsel süreç becerileri, öğrenme düzeyi ve tutuma etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Bıyıklı, C., & Yağcı, E. (2014). 5E öğrenme modeline göre düzenlenmiş eğitim durumlarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 45-79. https://doi.org/10.12984/eed.59097 Biyolojik Çeşitlilik ve Turizm Çalıştayı Sonuç Bildirgesi, 2017.
• Bybee, R. W. (1997). Achieving scientific literacy. Heinemann.
• Bybee, R. W. (2002). Scientific ınquiry, student learning, and the science curriculum. In: Bybee, R. W. (Ed.) Learning science and the science of learning. NSTA Press.
• Bybee, R. W. (2009). The BSCS 5E ınstructional model and 21st century skills. Submitted to The National Model Academies Board on Science Education.
• Bybee, R. W., Taylor, A.J., Gardner, A., Van Scotteer P., Powell, J.C., Westbrook, A., & Landes, N. (2006). The BSCS 5E instructional model: Origins, effectiveness, and applications. Springs.
• Campbell, B., & Lubben, F. (2000). Learning science through contexts: helping pupils make sense of everyday situations. International Journal of Science Education, 22(3), 239-252. https://doi.org/10.1080/095006900289859
• Cebesoy, Ü. B. (2021). Sosyobilimsel konularda karar verme süreci. İçinde A. Yenilmez Türkoğlu & D. Karışan (Eds.), Sosyobilimsel Konular (ss. 119-142). Eğiten Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). SAGE Publications.
• Çelenk, S. (2016). Öğretim ilke ve yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S. (Ed.). (2015). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi. Pegem Akademi.
• Çevik, M., & Şahinkayası, Y. (2021). 5E modeliyle geliştirilen problem çözme yazılımının öğrencin maddenin halleri başarısına etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(47), 92-116.
• Dal, S. (2007). Kuşadası’nda kıyı kullanımı ve turizmin mekânsal etkileri konusunda yerel halkın tutumları. Ege Coğrafya Dergisi, 16, 69-85.
• Demirayak, F. (2002). Biyolojik Çeşitlilik-Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma. TÜBITAK VIZYON 2023 Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli.
• Deniz, T. (2019). Turizm ve biyoçeşitlilik. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(3), 323-339.
• Durmaz, H., & Seçkin Karaca, H. (2020). Sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin 7. Sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara bakış açıları, bilimsel ve yansıtıcı düşünme becerileri üzerine etkisi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 21-49. https://doi.org/10.34056/aujef.607651
• Eisenkraft, A. (2003). Expanding the 5E model. Science Teacher, 70 (6), 56-59.
• Elam, M., Solli, A., & Mäkitalo, A. (2019). Socioscientific issues via controversy mapping: bringing actor-network theory into the science classroom with digital technology. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 40(1), 61-77. https://doi.org/10.1080/01596306.2018.1549704
• Eş, H., Işık Mercan, S., & Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47-59. https://doi.org/10.19128/turje.92919
• Genç, M. (Ed.). (2020). Kuramdan uygulamaya sosyobilimsel konular. Nobel Akademik.
• Genç, M., & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. e-Kafkas Journal of Educational Research, 4(2), 27-42. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.291772
• Gök M. (2012) Müzik eğitiminde 5E modelinin akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Güneş Koç, R., & Sarıkaya, M. (2020). 5E öğrenme modeli ve bağlam temelli öğretim yönteminin ışık konusunda başarı ve bilgilerin kalıcılığına etkisi. e-Kafkas Journal of Educational Research, 7(3), 430-457. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.828542
• Han Tosunoğlu, Ç., & İrez, S. (2019). Sosyobilimsel konuların öğretimi için pedagojik bir model. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 384-401.
• Hancock, R.D., & Algozzine, B. (2006). Doing case study research. Teachers College Press.
• Hayırsever Topçu, F. (2012). Biyolojik çeşitlilik sözleşmesi: müzakereden uygulamaya. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20 (1), 57-97.
• Herman, B. C. (2018). Students' environmental NOS views, compassion, intent, and action: Impact of place‐based socioscientific issues instruction. Journal of Research in Science Teaching, 55(4), 600-638. https://doi.org/10.1002/tea.21433
• İlter, İ. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde 5E öğrenme döngüsü modelinin öğrenci başarısına, bilimsel sorgulayıcı- araştırma becerilerine, akademik motivasyona ve öğrenme sürecine etkileri [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Karışan, D., & Türksever, F. (2017). Bilim uygulamaları dersinin sosyobilimsel konular bağlamında öğretilmesinin öğrencilerin bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(-ERTE Özel Sayısı), 363-387. https://doi.org/10.12780/usaksosbil.373872
• Karpudewan, M., & Roth, W. M. (2018). Changes in primary students’ informal reasoning during an environment-related curriculum on socio-scientific issues. International Journal of Science and Mathematics Education, 16, 401-419. https://doi.org/10.1007/s10763-016-9787-x
• Kaya, M. (2019). Sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık ve çevre okuryazarlık düzeylerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi].
• Keskin, M. (2019). Teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin 5E modeline göre matematik öğretimine entegrasyonunun değerlendirilmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Uludağ Üniversitesi. Khishfe, R., & Lederman, N. (2006). Teaching nature of science within a controversial topic: İntegrated versus nonintegrated. Journal of Research in Science Teaching, 43(4), 395-418.
• Kinslow, A. T., Sadler, T. D., & Nguyen, H. T. (2018). Socio-scientific reasoning and environmental literacy in a field-based ecology class. Environmental Education Research, 25(3), 388–410. https://doi.org/10.1080/13504622.2018.1442418
• Li, Y., & Guo, M. (2021). Scientific literacy in communicating science and socioscientific issues: Prospects and challenges. Frontiers in Psychology, 12, 1-15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.758000
• Metin, M., & Özmen, H. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı kuramın 5E modeline uygun etkinlikler tasarlarken ve uygularken karşılaştıkları sorunlar. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 94-123.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlığı, Ankara.
• Okumuş, S. (2020). Argüman desteklemeli iş birlikli öğrenme modelinin akademik başarıya, eleştirel düşünme eğilimine ve sosyobilimsel konulara yönelik tutuma etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 269-293. https://doi.org/10.7822/omuefd.570419
• Özbudak Kılıçlı, Z., & Özkan, M. (2017). 5E modeline uygun olarak hazırlanan öğretim kılavuzuna ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 781-803. https://doi.org/10.19171/uefad.369241
• Özcan, B., & Kaptan, F. (2020). 2008-2017 yılları arasında sosyobilimsel konulara ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 16-336.
• Özhatay, N., Kültür, Ş., & Aslan, S. (2009). Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey IV. Turkısh Journal of Botany, 33(3), 191-226.
• Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111.
• Özsevgeç, T. (2007). İlköğretim 5. sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik 5E modeline göre geliştirilen rehber materyallerin etkililiklerinin belirlenmesi [Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi].
• Öztürk, N., & Irmak, M., (2020). Sosyobilimsel konuların doğası ve fen eğitimindeki yeri. İçinde M. Genç (Ed.), Kuramdan uygulamaya sosyobilimsel konular. (ss. 15-44). Nobel Akademik.
• Pabuçcu, A., & Geban, Ö. (2015). 5E öğrenme döngüsüne göre düzenlenmiş uygulamaların asit-baz konusundaki kavram yanılgılarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 191-206. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.1-5000128602
• Polat, N. (2017). Biyoçeşitlilik ve önemi. İçinde C. Yılmaz & H. Korkmaz (Eds.), Terme’nin biyoçeşitlilik ve doğal ortam özellikleri. (ss. 1-11) Serander Yayınları.
• Qamariyah, S. N., Rahayu, S., Fajaroh, F., & Alsulami, N. M. (2021). The effect of implementation of ınquiry-based learning with socio-scientific ıssues on students' higherorder thinking skills. Journal of Science Learning, 4(3), 210-218. https://doi.org/10.17509/jsl.v4i3.30863
• Rahayu, S., & Rosawati, E. E. (2023). The development of higher-order thinking skills (HOTS) assessment instrument in chemistry using socioscientific issues context: A preliminary trial. In AIP Conference Proceedings, Vol. 2572 (1). AIP Publishing. https://doi.org/10.1063/5.0118624
• Ratcliffe, M., & Grace, M. (2003). Science education for citizenship. Open University Press.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical reviev of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D. (2011). Situating socio-scientific issues in classrooms as a means of achieving goals of science education. In T.D. Sadler (Ed.), Socioscientific issues in the classroom (1-10). Springer Dordect.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of ınformal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42, 112-138. http://dx.doi.org/10.1002/tea.20042
• Salar, R. (2018). Fizik eğitiminde farklılaştırılmış öğretim ve 5E öğrenme modelinin farklı değişkenler üzerine etkisi [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Sert Çıbık, A., & Civangönül, B. D. (2022). 5E öğrenme modeli ve kavramsal değişim metinleri uygulamalarına ilişkin yüksek lisans öğrencilerin görüşlerinin incelenmesi: Bir durum çalışması. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 27-41.
• Şentürk, C. (2009). Eğitimde yeniden yapılanma ve yapılandırmacılık. Eğitişim Dergisi, 23(2).
• Topçu, M. S. (2010). Development of attitudes towards socioscientific issues scale for undergraduate students. Evaluation and Research in Education, 23(1), 51-67.
• Topçu, M. S. (2019). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Pegem Akademi.
• Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Venville, G. J., & Dawson, V. M. (2010). The impact of a classroom intervention on grade 10 students' argumentation skills, informal reasoning, and conceptual understanding of science. Journal of Research in Science Teaching, 47(8), 952–977.
• Walker, A. K., & Zeidler, L. D. (2007). Promoting discourse about socioscientific issues through scaffolded inquiry. International Journal of Science Education, 29(11), 1387-1410.
• Yager, S. O., Lim, G., & Yager, R. (2006). The advantages of an STS approach over a typical textbook dominated approach in middle school science. School Science and Mathematics, 106(5), 248-260.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Zeidler, D. L. (2001). Standard F: Participating in program development. In E. Siebert & W. Mcintosh (Eds.), College pathways to the science education standards (pp. 18-22). VA National Science Teachers Association.
• Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Simmons, M. L., & Howes, E. V. (2005). Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89(3), 357-377.