Konut Alanlarının Sürdürülebilir Tasarımında Yapıların Güneşten Optimum Yararlanmasına Göre Konumlandırılması

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 157 - 173, 05.09.2022

Sema Karagüler Birsen Sterler

https://doi.org/10.53472/jenas.1160961

Öz

Çevre tasarımı, sürdürülebilirlik açısından ele alındığında, her dalda olduğu gibi ekonomi, doğanın korunması, enerjinin tasarrufu ve etkin kullanımı gibi sürdürülebilir yaklaşımın temel faktörleri ön plana çıkmaktadır. Gerek bina gerekse yerleşimlerin, söz konusu sürdürülebilirlik faktörlerine dayalı tasarımlarına yönelik çözümler, güneşten maksimum yararlanma amacında birleşmektedir. Bu bağlamda, konut alanlarının tasarımında da her bir konut için geçerli olabilen güneşten maksimum yararlanma anlayışı kaçınılmazdır. Konut alanlarında her şeyden önce, konut yapılarının vaziyet planı üzerindeki konumlanması, güneşin yapılara olan doğal etkisinin azaltıp, çoğalmasında en etkin birincil adımdır. Konutların tasarımındaki güneş enerjisinden etkin ve aktif yöntemlerle yararlanma ise, bu birincil adımın doğru atılmasına bağlıdır. Bu yazının amacı, konut alanları tasarımındaki konutların ve konut bloklarının konumlandırılmasında güneşin pasif etkisinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla, yazıda önce; yapıların yönlendirilmesi, güneşlenme süreleri, yapılar arasındaki mesafeler ve arazinin eğimi olarak belirtilen güneşin pasif etkisinden optimum yararlanmaya yönelik tasarım parametreleri arasındaki ilişkiler ortaya konmaktadır. Daha sonra seçilen bir pilot konut bölgesinin bu parametreler açısından değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güneşten Yararlanma, Binaların Konumlandırılması, Güneşe Yönlenme, Güneş Kontrolü

Positioning Of Buildings According To The Optimal Benefit From The Sun In The Sustainable Design Of Housing Areas

Öz

If environmental design is viewed in the terms of sustainability, as in all sectors the basic factors of sustainable thinking such as economy, nature conservation, saving and effective use of energy come to the forefront. The solutions for the design of buildings and settlements based on these sustainability factors unite with the goal of maximum use of the sun. In this regard, when designing residential areas, it is essential to understand the maximum benefit from the sun that can apply to each dwelling. First of all, in residential areas, the positioning of the dwellings on the site plan is the most effective primary step to reduce and increase the natural impact of the sun on the buildings. Utilization of solar energy with effective and active methods in the design of residential buildings, depends on taking this first step correctly. The aim of this article is to evaluate the passive effect of the sun on the positioning of houses and blocks of flats in the design of residential areas. Therefore, in thise article; The relationships between design parameters regarding the optimal utilization of passive effect of the sun as orientation of the buildings, the sun shine duration, the distances between the buildings and the slope of the terrain have been firstly held. Then a selected pilot residential area has been evaluated with regard to these parameters.

Anahtar Kelimeler

Sun Utilization, Positioning of buildings, Orientation to the Sun, Solar Control

Kaynakça

• Anon. (2018). Türkiyenin güneş enerjisi parametre değerleri ve güneş enerjisinden faydalanma olanakları. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 3.
• Bayır, E., Kasapseçkin, M. A., Karaçar, P., Güner, A. F., Benli, G. 2022. Ekoköyde Bir Sağlık Yapısı Örneği: Büyükkonuk Aile Sağlığı Merkezi Projesi. Kent Akademisi Dergisi Volume, 15, Issue 1, Pages,93-108.
• Berköz, E. (1973). Güneş radyasyonu etkisinin optimizasyonu açısından binaların yönlendiriliş durumlarının belirlenmesi. İstanbul: İTÜ. Mimarlık Fakültesi, Baskı Atölyesi.
• Bolak, O. (1967). Bina bilgisi temel bilgiler. İstanbul: İTÜ. Mimarlık Fakültesi Matbaası.
• Çalışkan, Y. F., Manioğlu, G., Akşit, F. Ş. (2014). Toplu konut yerleşmelerinin güneş ışınımı kazancı açısından değerlendirilmesi. 1. Ulusal Yapı ve Çevre Kontrolu Kongresi, Yapı Fiziği Derneği Yayını.
• Demircan Kılıç, R., Gültekin, A. B. 2017. Binalarda pasif ve aktif güneş sistemlerinin incelenmesi. TÜBAV Bilim 10 (1).
• Guzowski, M. (2017). Towards zero energy architecture: New solar design (N. Güçmen., T. S. Tağmat Çev.). İstanbul: YEM Yayını
• Karagüler (Türkpençe), S. (1994). Yapılaşma sonucu azalan yeşil alanların doğurduğu sakıncaların giderilmesi için bina ölçeğinde bitki kullanımı. İstanbul: İTÜ. Mimarlık Fakültesi, Doktora Tezi.
• Nye, J. S.i Donahue, J. D. (2000). Governance in a globalizing world. Brookings Institution Press.
• Olgyay, V. (1963). Design with climate. New Jersey: Princeton University Press.
• Oluç, İ., Güzel, İ. (2021). Küreselleşme ve enerji tüketimi ilişkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üni. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:59.
• Roaf, S., Fuentes, M., Thomas, S. (2004). Ecohouse 2: a design guide. Page:172-178, Elsevier, Architectural Press. Smil, V. (2008). Energy in nature and society- general enerjetics of complex system, Page: 360. London, England: The MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
• Tepe İnşaat Sanayi AŞ. (2019). Başıbüyük Mahallesi, Kuyular Düzü Mevkii Emek Caddesi No: 281/B Maltepe, İstanbul.
• Türkpençe, S. (1979). İstanbul’da konutlarda enerji kullanımı kontrolunun planlamadaki etkileri. İstanbul: İTÜ. Mimarlık Fakültesi, MMLS Mimari Tasarım Dalı Master Tezi.
• Voss, K., Musall, E. (2013). Net zero energy buildings. Altusried-Krugzell, Munih: Detail Green Books, Kösel GmbH & Co. KG.
• Zeren, L. (1978). Türkiye’de iklimle dengeli mimari uygulama. İstanbul: İTÜ. Mimarlık Fakültesi.