Aktif Yeşil Alanların Niceliksel ve Niteliksel Analizi: Erzurum Adnan Menderes Mahallesi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 68 - 84, 01.05.2023

Mustafa Özgeriş

https://doi.org/10.53472/jenas.1250924

Cited By: 2

Öz

Yeşil alanlar kentlerde; sosyal, ekonomik, kültürel, mekânsal, fiziksel ve ekolojik işlevleriyle, kentsel ekosistem hizmetlerinin ana üretim alanlarıdır. Kentlerin yeşil alan sistemleri, aktif ve pasif yeşil alanlardan oluşmaktadır. Aktif yeşil alanlar her yaştan kent insanının dinlenme, eğlenme, spor yapma, yürüme ve oyun oynama gibi aktiviteleri gerçekleştirebildikleri parklar, çocuk oyun alanları, spor alanları, rekreasyon alanları gibi alanların tamamıdır. Aktif yeşil alanların kentsel ekosistem hizmetlerini yerine getirebilmesi, niceliksel ve niteliksel olarak bazı özelliklere sahip olmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada Erzurum ili Palandöken ilçesi Adnan Menderes mahallesindeki aktif yeşil alanlar incelenmektedir. Çalışmanın amacı, mahalle ölçeğindeki aktif yeşil alanların niceliksel ve niteliksel olarak yeterliliğini değerlendirmektir. Çalışma kapsamında mahalledeki aktif yeşil alanların büyüklükleri hesaplanarak, kişi başı aktif yeşil alan miktarı belirlenmiştir. Bunun yanında aktif yeşil alanların 28 kriter doğrultusunda niteliksel değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma ile mahalledeki aktif yeşil alan miktarı 5,09 m2/kişi olarak hesaplanmıştır. Niteliksel değerlendirmede ise mahalledeki aktif yeşil alanların büyük bir bölümünün düşük nitelikli olduğu saptanmıştır. Çalışmanın sonucunda mahalle ölçeğinde aktif yeşil alanların nitelik ve niceliksel olarak geliştirilmesine yönelik bazı öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aktif Yeşil Alan, Adnan Menderes Mahallesi, Erzurum, Niceliksel Değerlendirme, Niteliksel Değerlendirme

Destekleyen Kurum

Herhangi bir destekleyen kurum bulunmamaktadır

Quantitative And Qualitative Analysis of Active Green Spaces: Erzurum Adnan Menderes Neighbourhood Sample

Öz

Today, a large part of the world's population lives in cities, which is expected to increase further in the next 30 years. With the increasing population of cities, the need for green space is also increasing. Green areas are the main production areas of urban ecosystem services with their social, economic, cultural, spatial, physical and ec ological functions in cities. Green area systems of cities consist of active and passive green areas. Active green areas include parks, children's playgrounds, sports fields and recreation fields where people of all ages can perform activities such as resting, having fun, doing sports, walking and playing games. The ability of active green areas to fulfill urban ecosystem services is directly related to having some quantitative and qualitative characteristics. This study examines active green areas in the Adnan Menderes neighborhood of Palandöken district of Erzurum province. The aim of the study is to evaluate the quantitative and qualitative adequacy of active green spaces at the neighborhood scale. Within the scope of the study, the size of the active green areas in the neighborhood was calculated and the amount of active green area per person was determined. In addition, a qualitative evaluation of active green areas was made in line with 28 criteria. Within the study, the amount of active green space in the neighborhood was calculated as 5,09 m2/person. According to the qualitative analysis, the majority of the active green areas in the neighborhood are of low quality and have a form that does not show continuity and integrity in terms of spatial distribution. As a result of the study, some suggestions were made for the qualitative and quantitative improvement of active green areas at the neighborhood scale.

Anahtar Kelimeler

Active Green Space, Adnan Menderes Neighbourhood, Erzurum, Qualitative Analysis, Quantitative Analysis

Kaynakça

• Adıgüzel, F., & Doğan, M. (2020). Analysis of Sufficiency and Accessibility of Active Green Areas in Cukurova. Journal of Engineering andd Sciences, 6 (2), 95-106.
• Atlasbig, (2023). https://www.atlasbig.com/tr/erzurum-palandokenin-mahalleleri (20.01.2023).
• Aygün Oğur, A., Özdede, S., & Hazar Kalonya, D. (2022). Post-pandemic urbanism from the perspective of healthy cities: Evaluation of urban green space sufficiency in Denizli. Journal of Architectural Sciences and Applications, 7 (1), 169-188.
• Barbosa, O., Tratalos, J.A., Armsworth, P.R., Davies, R.G., Fuller, R.A., Johnson, P., & Gaston, K.J. (2007). Who benefits from access to green space? A case study from Sheffield, UK. Landscape and Urban Planning, 83, 187–195.
• Bedimo-Rung, A., Gustat, J., Tompkins, B., Rice, J., & Thomson, J. (2006). Development of a direct observation instrument to measure environmental characteristics of parks for physical activity. J. Phys. Act. Health, 3 (s1), 176-189.
• Beyli, K.N., & Yeşil, M. (2019). Mahalle Parkları Özelinde Kalite Kriterleri ile Kullanım Potansiyeli Arasındaki İlişkinin İrdelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(3), 485-497.
• Bingül Türk, M., & Doğan, S. (2018). Kentsel Çevrelerdeki Biyoçeşitlilik Çalışmaları. International Eurasian Conference on Biological and Chemical Sciences, 71-77, Ankara, Türkiye.
• Bulut, Z., Kılıçaslan, Ç., Deniz, B., & Kara, B. (2010). Kentsel Ekosistemlerde Sürdürülebilirlik ve Açık-Yeşil Alanlar. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, Cilt: IV Sayfa: 1484-1493
• Burnett, H., Olsen, J.R., Nicholls, N., & Mitchell, R, (2021). Change in time spent visiting and experiences of green space following restrictions on movement during the COVID-19 pandemic: a nationally representative cross-sectional study of UK adults. BMJ Open, 11(3):e044067.
• Çabuk, S. (2019). Modern Türk Şehir Planlamasında Aktif Yeşil Alan Standardı: Kayseri Şehir Planlarında Zamansal Bir İnceleme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 280-291.
• Çepel, N. (1988). Peyzaj Ekolojisi. İ.Ü. Orman fakültesi Yayın No: 3510, İstanbul.
• EBŞB, (2023). https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDetay-cografi_ozellikleri/1046/I.html (20.01.2023).
• EEA, (2016). European Environment Agency. https://sdi.eea.europa.eu/catalogue/srv/eng/catalog.search#/metadata/98d63709-5a79-44a8-ac5b-fd9a08466bf1 (20.01.2023).
• Erdoğan, G., Simsar, S., Sakal, S.D., Kor, Ö., Kardoğan, G., Parıltı, C., Kaya, Y.D., & Gündoğdu, B. (2022). Dirençli Şehirler Tasarlamak: Uygulama Kılavuzu Arayışı İzmir-Torbalı Örneği. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 1 (2) , 165-202
• Gidlow, C., van Kempen, E., Smith, G., Triguero-Mas, M., Kruize, H., Gražulevičienė, R., & Nieuwenhuijsen, M. (2018). Development of the natural environment scoring tool (NEST). Urban For. Urban Green., 29, 322-333.
• Giles-Corti, B., Broomhall, M.H., Knuiman, M., Collins, C., Douglas, K., & Donovan K. Ng, R.J. (2005). Increasing walking: how important is distance to, attractiveness, and size of public open space? Am. J. Prev. Med., 28 (2), 169-176.
• Gül, A., & Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, ISSN: 1302-7085, 2: 27-48.
• Gül, A., Dinç, G., Akın, T., & Koçak, A. İ. (2020). Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Mevcut Yasal Durumu ve Uygulamadaki Sorunlar. Kent Araştırmaları Dergisi İdeal Kent, 11 (2020-3), 1281-1312 DOI:10.31198/idealkent.650461
• Groshong, L., Wilhelm Stanis, S.A., Kaczynski, A.T., & Hipp, J.A. (2020). Attitudes about perceived park safety among residents in low-income and high-minority Kansas City, Missouri, neighborhoods. Environ. Behav., 52 (6), 639-665.
• Hoffimann, E., Barros, H., & Ribeiro, A. (2017). Socioeconomic Inequalities in Green Space Quality and Accessibility—Evidence from a Southern European City. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(8), 916. doi:10.3390/ijerph14080916
• Ignatieva, M., Haase, D., Dushkova, D., & Haase, A. (2020). Lawns in Cities: From a Globalised Urban Green Space Phenomenon to Sustainable Nature-Based Solutions. Land, 9(3), 73. MDPI AG. Retrieved from http://dx.doi.org/10.3390/land9030073
• Karakaş, T. (2017). Hızlı kentsel değişimin doğala yakın habitatlara etkisinin değerlendirilmesi: Ankara ili Bağlıca ve Yapracık mahallesi örneği. Ormancılık Araştırma Dergisi, 4 (1): 77-89.
• Khalil R (2014) Quantitative evaluation of distribution and accessibility of urban green spaces (case study: City of Jeddah). International Journal of Geomatics and Geosciences, 4 (3), 526–535.
• Kim, J., & Kang, W. (2022). Assessing Green Roof Contributions to Tree Canopy Ecosystem Services and Connectivity in a Highly Urbanized Area. Land, 11(8), 1281. doi:10.3390/land11081281
• Knobel, P., Dadvand, P., Alonso, L., Costa, L., Español, M., & Maneja, R. (2021). Development of the urban green space quality assessment tool (RECITAL). Urban Forestry & Urban Greening, 57 (January), 126895. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126895.
• Koçan, N., & İbiş, Ş. (2020). Çankırı İli Kentsel Açık Yeşil Alan Varlığının Belirlenmesi ve Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10 (2), 154-163.
• Kurdoğlu, B.Ç., Pirselimoğlu Batman, Z., & Düzgüneş, E. (2014). Awareness of Nature: A Sample Study in Trabzon, Turkey, in The Science and Education at the Beginning of the 21st Century in Turkey, St. Kliment Ohridski University Press, Sofia, 79-92.
• Kuşçu Şimşek, Ç., & Şengezer, B. (2012). İstanbul Metropoliten Alanında Kentsel Isınmanın Azaltılmasında Yeşil Alanların Önemi. MEGARON, 7(2), 116-128.
• Likert, R. (1932). A technique for the measurement of attitudes. Arch. Psychol., 140, 1-55
• Lu, Y., Zhao, J., Wu, X., & Lo, S.M. (2021). Escaping to nature during a pandemic: a natural experiment in Asian cities during the COVID-19 pandemic with big social media data. Sci Total Environ 777, 146092.
• Manavoğlu, E., & Ortaçeşme, V. (2015). Antalya kenti yeşil alanlarının çok ölçütlü analizi ve planlama stratejilerinin geliştirilmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 28:1, 11-19.
• Miralles-Guasch, C., Dopico, J., Delclòs- Alió, X., Knobel, P., Marquet, O., Maneja-Zaragoza, R., & Vich, G. (2019). The natural landscape, infrastructure, and health: the physical activity implications of urban green space composition among the elderly. Int. J. Environ. Res. Public Health, 16 (20), 3986.
• Ostoi´c , S.K., Marin, A.M., Kiˇci´c, M., & Vuleti´c, D. (2020). Qualitative Exploration of Perception and Use of Cultural Ecosystem Services from Tree-Based Urban Green Space in the City of Zagreb (Croatia). Forests, 11 (876); doi:10.3390/f11080876
• Önder, S. (1997). Konya Kenti Açık ve Yeşil Alan Sisteminin Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Doktora Tezi. Ankara.
• Önder, S., & Polat, A.T. (2012). Kentsel Açık-Yeşil Alanların Kent Yaşamındaki Yeri ve Önemi. Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri 19 Mayıs 2012 / Konya.
• Önder, S., Polat, A.T., & Korucu, S. (2020). The evaluation of existing and proposed active green spaces in Konya Selçuklu District, Turkey. African Journal of Agriculture 7 (1), 1-10, ISSN 2375-1134
• Özbilen, A. (1991). Kentiçi Açık Alanlar ve Dağılımı, Tarihi Eserler ve Gelişen Yeni Yapılaşma. K.T.Ü. Orman Fakültesi, Genel Yayın No:155,F.Y.N: 17, Trabzon.
• Özdemir, Z., & Özkaynak, M. (2023). Kentsel Yeşil Alanları Sürdürülebilir Kentleşme Üzerinden Okumak: Amasya Kenti Örneği. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2 (3), 270-292.
• Öztan, Y. (1968). Ankara şehri ve çevresi yeşil saha sisteminin peyzaj mimarisi prensipleri yönünden etüd ve tayini. Ankara Üniversitesi Basımevi. Ankara.
• Öztürk, B. (2004). Kentsel açık ve yeşil alan sistemi oluşturulması: Kayseri kent bütünü örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Öztürk, S., & Özdemir, Z. (2013). Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Yaşam Kalitesine Etkisi: Kastamonu Örneği. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13 (1), 109-116.
• Pedersen Zari, M. (2018). The importance of urban biodiversity – an ecosystem services approach. Biodiversity International Journal, 2 (4), 357-360.
• Pinto, L.V., Inácio, M., Ferreira, C.S.S., Ferreira, A.D., & Pereira, P. (2022). Ecosystem services and well-being dimensions related to urban green spaces – A systematic review. Sustainable Cities and Society, 85, art. no. 104072. http://www.elsevier.com/wps/find/journaldescription.cws_home/724360/description#description
• Pouya, S., & Pouya, S. (2017). Biyolojik çeşitliliğe ve ekosistem hizmetlerine katkı sağlayan kentsel projeler. Kent Akademisi. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, 10 (3): 306- 322.
• Pouya, S., & Aghlmand, M. (2022). Evaluation of urban green space per capita with new remote sensing and geographic information system techniques and the importance of urban green space during the COVID-19 pandemic. Environ Monit Assess, 194 (633). https://doi.org/10.1007/s10661-022-10298-z
• Resmî Gazete, (1933). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2433.pdf (20.01.2023).
• Resmî Gazete, (1972). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14251.pdf (20.01.2023).
• Resmî Gazete, (1985). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18916_1.pdf (20.01.2023).
• Resmî Gazete, (1999). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23804.pdf (20.01.2023).
• Resmî Gazete, (2014). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm (20.01.2023).
• Richardson, A.S., Ghosh-Dastidar, M., Collins, R.L., Hunter, G.P., Troxel, W.M., Colabianchi, N., & Dubowitz, T. (2020). Improved street walkability, incivilities, and esthetics are associated with greater park use in two low-income neighborhoods. J. Urban Health (2020), 1-9.
• Roberts, H., Kellar, I., Conner, M., Gidlow, C., Kelly, B., Nieuwenhuijsen, M., & McEachan, R. (2019). Associations between park features, park satisfaction and park use in a multi-ethnic deprived urban area. Urban For. Urban Green., 46, 126485
• Sezen, I., & Toy, I. (2018). Urban Biodiversity; General Situation and Design Approaches Across the World. Atlas International Referred Journal on Social Sciences, 4 (9), 290-300.
• Shadman, S., Khalid, P.A., Hanafiah, M.M., Koyande, A.K., Islam, M.A., Bhuiyan, S.A., Kok, S.W., & Show, P.L. (2022). The carbon sequestration potential of urban public parks of densely populated cities to improve environmental sustainability. Sustain. Energy Technol. Assess. 52, 102064.
• Şenik, B., & Uzun, O. (2022). A process approach to the open green space system planning. Landscape and Ecological Engineering, 18, 203-219.
• TUBIVES (2023). http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php?sayfa=210&name=25 (20.01.2023).
• TÜİK, (2023). Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr/ (20.01.2023).
• Tülek, B., & Ersoy Mirici, M. (2019). Kentsel Sistemlerde Yeşil Altyapı ve Ekosistem Hizmetleri. PEYZAJ-Eğitim, Bilim, Kültür ve Sanat Dergisi, 1 (2), 1-11.
• Türker, B.H., & Gül, A.(2022). Kentsel Açık ve Yeşil Alanlarının Niceliksel Analizi ve İrdelenmesi: Uşak Kent Merkezi Örneği, Kent Akademisi Dergisi, 15(4):2088-2109. https://doi.org/10.35674/kent.999451
• UNEP, (2005). Ecosystems and Human Well-Being - Biodiversity Synthesis, Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington DC. https://www.unep.org/resources/report/ecosystem-and-human-well-being-framework-assessment (20.01.2023).
• Uslu, A., & Shakouri, N. (2013). Kentsel peyzajda yeşil altyapı ve biyolojik çeşitliliği destekleyecek olanaklar. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6 (1): 46-50.
• Ülger, F.N., & Önder, S. (2006). Kayseri kenti açık-yeşil alanlarının nitelik ve nicelik açısından irdelenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20 (38), 108-118.
• Ünal, M., & Uslu, C. (2018). Evaluating and Optimizing Urban Green Spaces for Compact Urban Areas: Cukurova District in Adana, Turkey. International Journal of Geo-Information, 7(70), doi:10.3390/ijgi7020070
• Vural, H. (2020). Bingöl Halkının Yeşil Alan Kullanımı ve Kent Parkları Yeterliliklerinin Değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1): 79-90.
• Weatherspark, 2023). https://tr.weatherspark.com/y/102045/Erzurum-T%C3%BCrkiye-Ortalama-Hava-Durumu-Y%C4%B1l-Boyunca (20.01.2023).
• WHO, (2017). Urban green spaces:a brief for action. https://www.euro.who.int/en (01.01.2023).
• Wood, E., Harsant, A., Dallimer, M., Cronin de Chavez, A., McEachan, R.R., & Hassall, C. (2018). Not all green space is created equal: biodiversity predicts psychological restorative benefits from urban green space. Front. Psychol., 9, 2320.
• Yıldızcı, A.C., (1982). Kentsel yeşil alan planlaması ve Istanbul örneği. İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi. Doçentlik Tezi, İstanbul.
• Yavuz, A., & Eminağaoğlu, Z. (2007). Artvin Kentinde Yeşil Alanların Yeterlilik Bakımından İrdelenmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Trabzon.
• Yücesu, Ö., Korkut, A., & Kiper, T. (2017). Kırklareli Kent Merkezinin Açık ve Yeşil Alanların Analizi ve Bir Sistem Önerisi. Artium, 5 (2), 22-37.
• Zhang, B., Xie, G., Xue, K., Wang, J., Xiao, Y., & Zhang, C. (2011). Evaluation of rainwater runoff storage by urban green spaces in Beijing. Shengtai Xuebao/ Acta Ecologica Sinica. 31. 3839-3845.
• Zhang, L., Tan, P.Y., & Richards, D. (2021). Relative importance of quantitative and qualitative aspects of urban green spaces in promoting health. Landscape and Urban Planning, 213 (September 2021), 104-131. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2021.104131
• Zimmermann, E., Bracalenti, L., Piacentini, R., & Inostroza, L. (2016). Urban Flood Risk Reduction by Increasing Green Areas for Adaptation to Climate Change. Procedia Engineering, 161, 2241-2246.
• Zülkadiroğlu, D., & Uslu, C. (2021). Kahramanmaraş kenti aktif yeşil alanlarının niteliksel ve niceliksel analizi, Turkish Journal of Forest Science, 5(2), 310-326.