Afet Yönetimi ve Kentlerde Afetler Açısından Geliştirilen Gelecek Odaklı Dinamik Yönetim Anlayışları

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 237 - 251, 30.12.2023

Göksel Marsap

https://doi.org/10.53472/jenas.1389621

Öz

This study aims to provide an overview of the concept of disaster and to understand the importance of the steps to be taken as a result of encountering disasters in social life. In this direction, the main problematics of this study are what management and organization preparations are in urban disaster strategies in local and global sense, what role urban disaster risk analyses play, and what dimensions universal principles reveal in the disaster governance process in contemporary urban management. In the light of these problematics, the study emphasizes the need to create a culture of preparedness for future-oriented emergency preparedness against humanitarian crises that may be encountered as a result of possible disasters in cities, and on this basis, it has been determined that disaster risk analyses and smart city models are becoming increasingly valuable in cities. The processes of disasters and the resulting experiences, the issues that the creation of new visions in urban disaster management has a central role in urban disaster management have been tried to be put forward in a theoretical framework by reviewing the literature from qualitative research methods.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Management in Cities, Disaster Management in International Dimension, Future Oriented Urban Risk Analysis

Afet Yönetimi ve Kentlerde Afetler Açısından Geliştirilen Gelecek Odaklı Dinamik Yönetim Anlayışları

Öz

Bu çalışma, afet kavramına genel bir bakış ve toplumsal yaşamda afetlerle karşılaşılması sonucunda atılacak adımların önemini anlamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda yerel ve küresel anlamda kentsel afet stratejilerinde yönetim ve organizasyon hazırlıklarının neler olduğu, kentsel afet risk analizlerinin nasıl bir role sahip olduğu, çağdaş kent anlayışında afet yönetimi sürecinde evrensel ilkelerin hangi boyutları ortaya çıkardığı bu çalışmanın temel sorunsallarını oluşturmaktadır. Bu sorunsallar ışığında, çalışmada, kentlerde yaşanması muhtemel afetler sonucunda karşılaşılabilecek insani krizlere karşı, gelecek odaklı acil durum hazırlığı yapılması yönünde hazırlık kültürünün oluşturulması gerektiğini vurgulayarak, bu esasla kentlerde afet risk analizleri ile akıllı kent modellerinin giderek değerli hale geldiği tespitleri yapılmıştır. Afetlerin yaşandığı süreçler ve bunun sonucunda ortaya konulan deneyimler, kentsel afet yönetiminde yeni vizyonların oluşturulmasının merkezi bir role sahip olduğu hususları nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması yapılarak teorik bir çerçevede ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Kentlerde Afet Yönetimi, Uluslararası Boyutta Afet Yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul iznine gerek yoktur.

Kaynakça

• AFAD, Türkiye Afet Risk Azaltma Planı (TARAP)
• https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-risk-azaltma-plani-tarap
• Ahern, J. (2011). From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability And Resilience In The New Urban World. Landscape and Urban Planning,100 (4), s.341-343. http://dx.doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.02.021.
• Akar, S. (2013). Doğal Afetlerin Kamu Maliyesine Ve Makro Ekonomiye Etkileri: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, s.185-206. https://doi.org/10.11611/JMER197.
• Akın, D. ve Kuterdem, K. (2023). Afet Yönetiminde İki Önemli Köşe Taşı; 1755 Lizbon Depremi ve 1989 BM Genel Kurulu Kararı-IDNDR ve Sonrasında ISDR, Hyogo ve Sendai Planları, Afet Yönetimi ve Politikaları, (Ed: Şengün,H.,Önder,Ö.,Yaman,M.), Bursa: Ekin, 59-87.
• Aktel, Mehmet ve Çağlar, N. (2007). Isparta İlinde Afet (Kriz) Yönetimi Yapılanması Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 2007, Cilt12, Sayı 3, 147-162.
• Akter, S. ve Wamba,S.F. (2019). Big Data And Disaster Management: A Systematic Review And Agenda For Future Researc. Annals of Operations Research, 283 (1-2), s.939-959. https://doi.org/10.1007/s10479-017-2584-2.
• Ataç, B. (2021). Akıllı Şehir Ekosistemi Sürdürülebilir Şehirlerde Yapılar ve İlişkiler, İstanbul:Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• BM, UNISDR, Birleşmiş Milletler Afet Risk Azaltma Ofisi, Japonya, 2015:1, (E.T. 5. 11. 2022).
• https://uclg-mewa.org/uploads/file/748e86d91ae4409e9188794ddb6c004d/Sendai_TR.pdf
• Bostancı, S.H. ve Yıldırım, A. (2021). Sustainable Communities vs. Climate Refugees: Two Opposite Results of Climate Change. In Handbook of Researc on Novel Practices and Current Successes in Achieving the Sustainable Development Goals, IGI Global, 298-319.
• Bulut, Y. ve Aslan, M., (2021). Afet Yönetiminde Akıllı Kent Uygulamalarının Rolü, Y. Bulut ve M. Aslan, (Ed.), Akıllı kentler uygulamalar, sorunlar ve çözümler, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Cohen, B.(2015). The 3 Generations of Smart Cities. Inside The Development Of The Technology Driven City. https://www.fastcompany .com/3047795/the-3-generations-of-smart-cities.
• Cohen, B.(2018).Blockchain Cities and The Smart Cities Wheel, https://boydcohen.medium.com/blockchain-cities-and-the smart-cities-wheel-9f65c2f32c36.
• Cömertler, S. ve Cömertler, N. (2021). Akıllı Kentlerde Çevresel, Sosyal ve Ekonomik Sürdürülebilirlik, Kopenhag Örneği, Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 6(1), 178-194.
• EM-DAT (2006).https://www.emdat.be/sites/default/files/Emdat.pdf,Erişim:26.11.2021.
• Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164.
• Erturgut, R. ve Yılmaz, B. (2020). Afet ve İnsani Yardım Lojistiği Üzerine Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 40, Denizli, 105-123.
• Ersoy, M. (2012).Kentsel Planlama Kuramları, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Folke, C. (2006).Resilience: The emergence of a perspective for social-eco-logical systems analyses. Global Environment Change. Doi:10.1016/j.gloenvcha.2006.04.002
• Güler H. H. (2008). Zarar Azaltmanın Temel İlkeleri, M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (Ed.), Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri ,T.C. İçişleri Bakanlığı- Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı, Yayın No:2,Ankara, 35-50.
• Gürsoy, O. ve Ömürgönülşen, U. (2021). Yönetişimci Bir Kent Yönetiminde Akıllı Kent Uygulamalarının Rolü, Y. Bulut ve M. Aslan, (Ed.), Akıllı kentler uygulamalar, sorunlar ve çözümler, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 2021,Bursa, 49-70.
• Kanlı, İ.B.(2003). Türkiye’de üst düzey planlama sistemi ve yönetimine afet yönetimi kapsamında bakış (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kayapınar, Y. E.(2017). Akıllı Şehirler ve Uygulama Örnekleri, İTÜ Vakfı Dergisi, 77, 19.
• King, D., Gurther,Y., Firdaus, A.,Harwood, S. ve Cottrell, A. (2016). Land use planning for disaster risk reduction and climate change adaptation: Operationalizing policy and legislation at local levels. International journal of disaster resilience in the built environment,7 (2), 158-172.
• Kortak, V. (2021). Dijitalleşen Dünyada Veri Analiz Tekniklerinin Afet Yönetiminde Kullanımı, V .Oral (Ed.), Disiplinlerarası afet risk yönetimi çalışmaları, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Macit, İ. (2019). Bütünleşik Afet Yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planının Beklenen Etkisi, Derleme, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 175-186.
• Marşap, A. (2005). İnsan Kaynakları Eğitiminde Afet Yönetiminin Yeri: Afete Hazırlık Ve Afet Bilincinin Önemi. Deprem Sempozyumu, Kocaeli.
• Örselli, E. ve Bayrakçı, E. (2021). Kentlerin Rekabet Edebilirliğinde Akıllı Kentin Rolü, Y. Bulut ve M. Aslan, (Ed.), Akıllı kentler uygulamalar, sorunlar ve çözümler, Bursa: Ekin Yayın Dağıtım, 107-121.
• Özey, R. ve Ünlü, M. (2021). Afetler ve Afet Yönetimi, 2. Basım, İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Özdemir, A. ve Şahin, T. (2022). Toplumda afet farkındalığı oluşturmaya yönelik kullanılan araçlar: nitel bir çalışma, Afet ve Risk Dergisi 5(1), (78-93) Journal of Disaster and Risk 5(1), 2022, 78-93.
• Özdikmen, T. (2017). Afet ve Acil Durum Yönetimi: Saha Uygulamalı Afet Yönetimi ve Acil Durum Metodolojileri, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özgür, Ömer F. (2018). Kriz Yönetimi ve Kriz İletişimi Bağlamında Soma Maden Faciası Krizine Genel Bir Bakış, Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, ISSN-2564-7946, Cilt 2/2, 29-55.
• Özkaya Özlüer, I. (2021). İklim krizi ve afet planlaması, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt 16, Sayı 36, 397-420.
• Öztopçu, A. ve Salman, A. (2019). Sürdürülebilir kalkınmada akıllı kentler, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi,(41), 167-188.
• Pektaş, E. K. (2021). Akıllı Kentler ve Türkiye’deki Akıllın Kent Uygulamalarında Ana Trendler, Y. Bulut ve M. Aslan, (Ed.), Akıllı kentler uygulamalar, sorunlar ve çözümler, Ekin Yayın Dağıtım, Bursa, 71-105.
• Simonofski, A., Valle,T., Serral, E. ve Wautelet, Y. (2021). Investigating Context Factors in Citizen Participation Strategies: A Comparative Analysis Of Swedish and Belgian Smart Cities. International Journal of Information Management, 56, 1-10.
• Su, K., Li, J. ve Fu, H. (2011). Smart City and Applications. In 2011 International Conference On Electronics, Communications and Control (ICECC),IEEE,1028-1031.
• Susan, A.T. (2022). Konut ve Çevresindeki Dirençliliğin Kentlerdeki Mekansal Örüntüsü: Türkiye Örneği, Özdemir B. S. ve Sarıoğlu E.,P (Der.), Konut, afetler ve kentleşme üzerine yazılar Murat Balamir’e armağan, Ankara
• Şahin, A. U. (2014). Afet Yönetimi Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Kavramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi, TESAM Akademi Dergisi, 1(2), 7-30.
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’ de afet yönetimi ve 2023 hedefleri, Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1 (2), 180-196.
• Şengün, H. (2023). Türkiye’de Kent ve Çevre Yönetimi, R. Keleş ve H. Kuran, (Ed.), Ankara: Nika Yayınevi.
• Tekin, Ömer, F. (2015). Kriz yönetimi ve kamu yönetimi açısından önemi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 18 (2), 119-135.
• Terzi, F. ve Ocakçı, M. (2017). Kentlerin geleceği: Akıllı kentler. İTU Vakfı Dergisi,77, 10-13.
• United Nations (1987).International Decade For Natural Disaster Reduction. General Assembly Resolution A/RES/42/169.
• United Nations (1989). Resolutions 44/236, https://www.preventionweb.net/files/resolutions/44_236.pdf.
• United Nations (2000). General Assembly Resolution: International Decade for Natural Disaster Reduction: Successor Arrangements. A/RES/54/219.
• United Nations, (2023).
• https://www.un.org/en/un-chronicle/global-population-will-soon-reach-8-billion-then-what
• https://www.un.org/en/academic-impact/united-nations-projects-increase-worlds-urban-population.
• UNISDR, (2005). Hyogo Framework for Actions 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, World Conference on Disaster Reduction 18-22 January 2005, Kobe, Hyogo, Japan https://www.unisdr.org/2005/wcdr/intergover/official-doc/L-docs/Hyogo-framework-for-action-english.pdf.
• UNISDR, (2015a). Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi (2015-2030), Sendai,
• https://uclgmewa.org/uploads/file/748e86d91ae4409e9188794ddb6c004d/Sendai_TR.pdf.
• UNISDR, (2015b). Sedai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030. United Nations Office for Disaster Risk Redcution, Geneva, Switzerland, https://www.unisdr.org/files/43291_sendaiframeworkfordrren.pdf, [Erişim 13 Ağustos 2018].
• UNISDR, (2015c). Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030. http://www.unisdr.org/files/4391_sendaiframeworkfordrren.pdf
• Uzunçıbuk, L. (2005). Yerleşim yerlerinde afet ve risk yönetimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Varol, N. (2022). Jeolojik Afetler, N. Varol ve T.Gültekin (Ed.), Disiplinlerarası bakışla afet risk yönetimi, Ankara: Nobel.
• Yokohama Strategy and Plan of Action for a Safer World, (1994). Guidelines for Natural Disaster Prevention, Preparedness and Migration, World Conference on Natural Disaster Reduction, 23-27 May 1994, Yokohama.
• https://www.eird.org/fulltext/Yokohama-strategy/Yokohama%20a%20World.pdf