A Model Proposal for Forest Fires Management and Organization

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 3 (In Honour of Nesrin Algan), 176 - 192, 30.12.2024

Engin Çar , Ayhan Akyol

https://doi.org/10.53472/jenas.1546034

Öz

Forest fires are among the major natural disasters that can cause environmental and economic damage. This study aims to emphasize the critical importance of management and organization in the process of combating forest fires. While investigating the subject of Forest Fire Management and Organization in the study, the focus was on management and organization without going into technical details in combating forest fires, including management and organization before, during and after forest fires. In this context, the volunteer system, which is a new concept in forestry legislation and literature, was also evaluated. Surveys, literature and field observations were used as data sources in the study. Statistical package programs were used in the evaluation of the data. Based on the study findings, a two-way management system based on planning, especially during fires, was proposed. The Regional Directorate Fire Management Center is the center of this system. Here, there are components such as fire chief, aircraft management chief, evaluation and follow-up board, AFAD responsibility management, press and broadcasting services, support management and fire information group. These components perform critical tasks such as strategic planning, operational coordination and media relations in combating fires. At the field level, the management system established in the fire zone plays an active role. Officers such as the fire manager, front managers, work equipment management manager, ground team management manager and support management manager aim to ensure that operations in the field are managed correctly and quickly. This two-way management system aims to manage strategic planning and operational stages in an integrated manner during the firefighting process. While the Regional Directorate Fire Management Center focuses on coordination, administrative strategies and protocols, the management and organizational structure established in the fire zone plans the implementation of firefighting strategies. It is thought that this approach will allow for fast and effective decisions, minimizing damages and increasing the chance of success. In addition, it is suggested by the study that a sustainable financing model with defined goals and objectives, a sense of belonging and a systematic volunteer system under the roof of a civil society organization can be effective in the management and organization of forest fires.

Anahtar Kelimeler

Forest Fires, Management Systems, Planning, Volunteering, Türkiye

Orman Yangınları Yönetimi ve Organizasyonu İçin Bir Model Önerisi

Öz

Orman yangınları, çevresel ve ekonomik zararlara yol açabilen önemli doğal afetler arasında yer almaktadır. Bu çalışma, orman yangınlarıyla mücadele sürecinde yönetim ve organizasyonun kritik önemini vurgulamayı amaçlamaktadır. Çalışmada, Orman Yangınları Yönetimi ve Organizasyonu konusu araştırılırken orman yangınları öncesi, orman yangınları sırasında ve orman yangınları sonrası yönetim ve organizasyon olmak üzere orman yangınlarıyla mücadelede teknik detaylara girilmeden yönetim ve organizasyon üzerine odaklanılmıştır. Bu kapsamda ormancılık mevzuat ve literatürüne yeni giren bir kavram olarak gönüllülük sistemi de değerlendirilmiştir. Çalışmada veri kaynağı olarak anket, literatür ve arazi gözlemleri kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde istatiksel paket programlardan yararlanılmıştır. Çalışma bulgularından hareketle özellikle yangın esnasında planlamayı temel alan çift yönlü bir yönetim sistemi önerilmiştir. Bölge Müdürlüğü Yangın Yönetim Merkezi, bu sistemin merkezini oluşturmaktadır. Burada yangın amiri, hava araçları yönetim amiri, değerlendirme ve takip kurulu, AFAD sorumluluk yönetimi, basın yayın hizmetleri, destek yönetimi ve yangın bilgi grubu gibi bileşenler bulunmaktadır. Bu bileşenler, yangınla mücadelede stratejik planlama, operasyonel koordinasyon ve medya ilişkileri gibi kritik görevleri yerine getirirler. Saha düzeyinde ise, yangın bölgesinde kurulan yönetim sistemi etkin rol oynamaktadır. Yangın yöneticisi, cephe amirleri, iş makineleri yönetim amiri, yer ekipleri yönetim amiri ve destek yönetim amiri gibi görevliler, sahadaki operasyonların doğru ve hızlı şekilde yönetilmesini sağlamayı hedeflemektedir. Bu çift yönlü yönetim sistemi, yangınla mücadele sürecinde stratejik planlama ile operasyonel aşamaların entegre bir şekilde yönetilmesini amaçlamaktadır. Bölge Müdürlüğü Yangın Yönetim Merkezi, koordinasyon, yönetimsel stratejiler ve protokoller üzerine odaklanırken, yangın bölgesinde kurulan yönetim ve organizasyon yapısı, yangınla mücadele stratejilerinin uygulanmasını planlamaktadır. Bu yaklaşımın, hızlı ve etkin kararlar alınmasına, zararların minimize edilmesine ve başarı şansının artırılmasına olanak tanıyacağı düşünülmektedir. Ayrıca, amaç ve hedefleri belirlenmiş, aidiyet duygusu oluşmuş, sürdürülebilir bir finansman modeli ve sivil toplum örgütü çatısı altında sistematik bir gönüllük sisteminin oluşturulmasının orman yangınları yönetim ve organizasyonunda etkili olabileceği çalışma ile önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Orman Yangınları, Yönetim Sistemleri, Organizasyon, Gönüllülük, Türkiye

Etik Beyan

Bu makalede yazarlar veya üçüncü kişilerle olası çıkar çatışmaları bulunmamaktadır. Bu makalede finansal destek alınmamıştır.

Teşekkür

Bu araştırma, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’nda tamamlanan “Orman Yangınları Yönetimi ve Organizasyonu İçin Bir Model Önerisi” adlı yüksek lisans tez çalışmasının bir bölümüdür. Bu çalışmayı yapmamızı sağlayan İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü’ne teşekkürlerimizi sunarız.

Kaynakça

• Akay, A.E., Gesoğlu, T. & Gülci, N. (2014). Orman yangınları ile mücadelede optimum yol güzergahının network 2001 programı ile belirlenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, Isparta, Türkiye.
• Alkan, H. (2018). Örgütsel bağlılık, sinizm, yabancılaşma ve ormancılık örgütleri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(3), 265–274. https://doi.org/10.18182/tjf.447275
• Ateşoğlu, A., Melemez, K., & Uğur, B. (2015). Orman yangınlarına hassas bölgelerde arazöz ile müdahale oranının belirlenmesi (Bartın Orman İşletmesi Örneği). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16(2), 132–143. https://doi.org/10.17474/acuofd.24014
• Atik, H., & Ertuğrul, M. (2012). Kepsut orman yangınının organizasyon açısından değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 4(1), 106–111.
• Avcı, M., & Boz, K. (2017). Mersin-Gülnar ormanlarında yangın sorunu, yangınların dağılımı ve büyük yangınların değerlendirilmesi. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(2), 160–170. https://doi.org/10.18182/tjf.292769
• Avcı, M., & Korkmaz, M. (2021). Türkiye’de orman yangını sorunu güncel bazı konular üzerine değerlendirmeler. Türkiye Ormancılık Dergisi, 22(3), 229–240. https://doi.org/10.18182/tjf.942706
• Aytürk, N. (2019). Yönetim Sanatı - Kamu Kurumlarında ve İşletmelerde Başarılı Yönetim ve Liderlik. (7. Baskı). Nobel Akademik Yayınları.
• Baş, T. (2010). Anket. Seçkin Yayıncılık.
• Beşli, N., & Tenekeci, M.E. (2020). Uydu verilerinden karar ağaçları kullanarak orman yangını tahmini. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 11(3), 899–906. https://doi.org/10.24012/dumf.661925
• Bilgili, A., & Aktaş, G.S. (2022). Afet yönetimindeki paradoks: 2020 Ege Denizi depremi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(2), 408–420. https://doi.org/10.21324/dacd.1007612
• Bilici, E. (2009). Orman yangın emniyet yolları ve şeritleri ile orman yol şebekelerinin entegrasyonu, planlamaları ve uygulamaları üzerine bir araştırma (Gelibolu Milli Park Örneği). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 59(2), 85–101. https://doi.org/10.17099/jffiu.66756
• Bozok, M., & Bozok, N. (2021). Ormanlara, sıcaklara ve yangınlara dair: 2021 Köyceğiz orman yangınlarının sosyolojik izdüşümleri. ViraVerita E-Dergi, 15, 77–104. https://doi.org/10.47124/viraverita.1090923
• Cihan, A., Cerit, K., & Erener, A. (2022). Yangın alanında uydu görüntüleri ile yer yüzey sıcaklık değişimi gözlemi ve mekânsal alan tespiti. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(1), 142–155. https://doi.org/10.21324/dacd.942724
• Coşandal, M., & Partigöç, N.S. (2022). Afetlerin turizm sektörüne etkisi: Orman yangınları örneği Muğla-Marmaris İlçesi. Dirençlilik Dergisi, 6(2), 257–267. https://doi.org/10.32569/resilience.1211459
• Coşkuner, K.A., & Bilgili, E. (2020). Orman yangın yönetiminde etkili bir karar destek sisteminin kavramsal çerçevesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2), 288–303. https://doi.org/10.21324/dacd.645701
• Doğruluk, M., Doğan, A., Kalkan, N., & Korkmaz, M. (2018). Nükleer tehlikeler ve afet yönetimi: Türkiye’de durum değerlendirmesi. Afet ve Risk Dergisi, 1(2), 137–153. https://doi.org/10.35341/afet.440219
• Eker, Ö., & Abdurrahmanoğlu, D.M. (2018). Orman yangınlarıyla mücadele harcamalarının analizi: Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü örneği. Turkish Journal of Forest Science, 2(1), 34–48. https://doi.org/10.32328/turkjforsci.400491
• Elmas, Ç., & Sönmez, Y. (2008). Veri birleştirme tabanlı orman yangını önleme ve yönetim sistemi. Politeknik Dergisi, 11(2), 99–108.
• Ergün, O.F. (2023). Türkiye’de orman yangınları ve gönüllülük. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 3(1), 7-14.
• Eymen, U.E., (2007). SPSS 15.0 Veri Analiz Yöntemleri. İstatistik Merkezi Yayınları.
• Güler, Ü., Özenen-Kavlak, M., Çakır, M.D., Aydemir, S., Aydemir, H.S., Acet, B.Ş., Aydınlı, H.O., & Pashaei, M.H. (2022). Haberleşme uygulamalarında uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 10(2), 761–765. https://doi.org/10.21923/jesd.1000582
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. (1. Baskı). İsmat Matbaacılık.
• Kalaycı, Ş., 2010. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 5. Baskı Asil Yayın Dağıtım.
• Kılıç, E. (2020). Osmanlı ormancılığında orman yangınlarıyla mücadele yöntemleri. Ağaç ve Orman.1(1), 12–20.
• Köse, M., Daşdemir, İ., Erol, Y. S., Yıldırım, H.T., Arslan, A., Göksu, E., Şekercan, U.A. & Alkan, S. (2018). Türkiye ormancılığı için alternatif örgütlenme modellerinin geliştirilmesi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 5(2), 143–168. https://doi.org/10.17568/ogmoad.437335
• Kudu, U.M., & Buğday, E. (2019). Yangın gözetleme kuleleri konumları uygunluğunun değerlendirilmesi (Ilgaz Orman İşletme Müdürlüğü Örneği). Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 550–559. https://doi.org/10.24011/barofd.545793
• Kurnaz, S., & Sunar, O.N. (2022). Kriz ve kriz yönetimi: orman yangınlarında havacılığın kullanımı üzerine bir değerlendirme. Havacılık ve Uzay Çalışmaları Dergisi, 3(1), 62-85. https://doi.org/10.52995/jass.1091382
• Küçük, Ö., Bilgili, E., Durmaz, B. D., Sağlam, B., & Baysal, İ. (2009). Örtü Yangınının Tepe Yangınına Geçişinde Etkili Olan Faktörler. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 9(2), 80-85.
• Küçükosmanoğlu, M.A., Ayberk, H., & Küçükosmanoğlu, A. (2015). İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü’nde orman yangınlarına karşı alınan koruma ve savaş uygulamalarının irdelenmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 65(1), 41–52. https://doi.org/10.17099/jffiu.15503
• Mendes, M., & Pala, A., (2003). Type I error rate and power of three normality tests. Pakistan Journal of Information and Technology, 2(2), 135-139.
• Pak, M., Hasırcı, O., & Okumuş, A. (2022). Ormancılık faaliyetlerinde karşılaşılan teknik sorunlar ve çözüm önerileri: Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü örneği. Ormancılık Araştırma Dergisi, 9(2), 158–168. https://doi.org/10.17568/ogmoad.1070198
• Şahan, C. (2021). İtfaiyelerin afet ve acil durum yönetimi açısından yerinin ve öneminin değerlendirilmesi; Samsun örneği. Dirençlilik Dergisi, 5(2), 93–117. https://doi.org/10.32569/resilience.793490
• Şahan, C., & Kaya, İ. (2021). Türkiye ve Avrupa ülkeleri orman yangınlarının bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 01–14. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1013462
• Şahin, A.U. (2020). Afet yönetimi ve planlaması perspektifinden Türkiye afet müdahale planının değerlendirilmesi. Dirençlilik Dergisi, 4(1), 129–158. https://doi.org/10.32569/resilience.638838
• Şengöz, M. (2022). Askeri teşkillerin organizasyonlarına dair kavramsal bir değerlendirme. Takvim-i Vekayi, 10(1), 21–61.
• Turan, ES. (2018). Türkiye’nin iklim değişikliğine bağlı kuraklık durumu. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(1), 63–69. https://doi.org/10.21324/dacd.357384
• Varol, A. (2019). Afet eğitimi ve afet farkındalığı: Amerika örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 193–204. https://doi.org/10.18069/firatsbed.538678
• Yaman, F., Ayrancı, E., & Helvacoğlu, İ.H. (2020). Türkiye’nin ulusal afet ve acil durum yönetim sisteminin mevcut hali ve yeni bir yönetim modeli önerisi. Dirençlilik Dergisi, 4(2), 205–220. https://doi.org/10.32569/resilience.702250
• Yılmaz, G.G. (2021). Afetlere sosyolojik bakış ve Türkiye’de afet yazısına kurumsal bir yaklaşım. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 194–204. https://doi.org/10.18506/anemon.819871