Sürdürülebilir Katı Atık Yönetim Örneği Olarak Brezilya ve Kâğıt Toplayıcıları Kooperatifleri

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 125 - 132, 08.07.2022

Emre Mete

Öz

Bugünün toplumunda artan ve çeşitlenen tüketim kültürü, büyük çöp yığınlarının oluşmasına neden olmaktadır. Oluşan çöp yığınları toplumu hem çevresel hem de ekonomik olarak etkilemektedir. Aynı zamanda çöpler ya da benzeri atıklar insan sağlığını ve toplumsal yaşamı kötü etkilemektedir. Bu atıklar türlerine göre değişiklik gösterir. Bu atıklar evsel atık, sanayi atıkları ve tarım atıklarıdır. Uzun vadede tüketim kalıplarının değiştirilmesi, daha az tüketmek ya da geri dönüşüm ile bu sorun bir çözüme ulaşabileceği düşünülmektedir. Bu uzun vadeli uygulamalar hem merkezi hem de yerel yönetimin kararlı politikaları ve sıkı denetimleri ile mümkün olabilir. Sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir katı atık yönetimi bu çözümü amaçlamaktadır. Ancak sürdürülebilir atık yönetimi toplumun bütün kesimlerinin iştiraki ile gerçekleşmelidir. Bu çalışmada da amaç, sürdürülebilir katı atık yönetimi için toplumsal olarak neler yapılabileceğini göstermektir. Bu amaçla Türkiye'de sermaye temelli görülen çöp sorunu, katı atık toplayıcıları üzerinden anlatılacaktır. Son bölümde ise alternatif bir yol olarak Brezilya’daki katı atık kooperatifleri örneği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Katı Atık, Atık Yönetimi, Sürdürülebilirlik, Atık Toplayıcıları, Brezilya

Kaynakça

• Arslan, R. (2016). Kağıt toplayıcıları: Bundan sonra ne olacak? https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160127_atik_iscileri_arslan(Erişim Tarihi: 28.11.2021)
• Atlı, A. (2001). Genel Yapı. B. A. Güler (Dü.), Çöp Hizmetleri Yönetimiiçinde (s. 42-66). Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını.
• BBC. (2021a). Atık toplayıcıları "gönüllü çevrecilerden'' ''şehir eşkıyalarına'' nasıl dönüştü? https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-58932227(Erişim Tarihi: 28.11.2021)
• BBC. (2021b).Kağıt toplayıcıları: Bundan sonra ne olacak? https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160127_atik_iscileri_arslan (Erişim Tarihi: 25.12.2021)
• Bilgili, M. Y.(2020). Katı Atık Yönetiminde Kullanılan Bazı Kavramlar ve Açıklamaları. Avrasya Terim Dergisi, 8(2), 88-97.
• CPS. (2012).Atık Yönetimi Hakkında AB Müktesebat Rehberi. https://www.mess.org.tr/media/filer_public/6b/58/6b583c70-1daa-4bc5-96b5-9c988df39db1/mess_atik_yonetimi_ab_mevzuat_rehberi.pdf (Erişim Tarihi: 28.12.2021)
• Demircan, Ç. (2016). Çöpte Saklı Değer, Değere İçkin Emek: Çöpün Ekonomi Politiği. SAV Katkı, 2, 47-65.
• DW. (2020). AB'den en çok çöp alan ülke Türkiye. https://www.dw.com/tr/abden-en-%C3%A7ok-%C3%A7%C3%B6p-alan-%C3%BClke-t%C3%BCrkiye/a-53153246(Erişim Tarihi: 25. 12.2021).
• Forum, W. E. (2020). This Brazilian company can turn your trash into musical instruments:https://www.weforum.org/agenda/2020/09/circular-economy-brazil-recycling-waste-boomera/ (Erişim Tarihi: 20.11.2021).
• Marshall,G. (2005). Metalaşma, metalaştırma.Sosyoloji Sözlüğüiçinde(s. 498). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• NatGeo. (2017). Recycling for a Change: Brazil’s waste pickers test a new approach to transform waste management and lives.https://www.nationalgeographic.com/science/article/partner-content-brazil-recycling-for-a-change#:~:text=Left%3A%20Recycling%20for%20a%20Change,selling%20it%20to%20recycling%20companies. (Erişim Tarihi: 26.12.2021).
• Özgen, H. (2001). Kentte Yeni Yoksulluk ve Çöp İnsanları. Bilim ve Toplum,89,88-101.
• Özsoy, S. (2011).Bilginin Metalaşma Süreci: "Eğitimdeki Yapısal Dönüşüm"e İlişkin Bazı Çıkarımlar, S. Korkusuz Kurt, F. Ercan, & S. Korkusuz Kurt (Ed.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde (s. 121-142). İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Öztürk, İ.(2015). Katı Atık Yönetimi ve AB Uyumlu Uygulamaları. İstabul: İstaç Yayınları.
• Sapmaz Veral, E., & Yiğitbaşoğlu,H. (2018). Avrupa Birliği Atık Politikasında Atık Yönetiminden Kaynak Yönetimi Yaklaşımına Geçiş Yönelimleri ve Döngüsel Ekonomi Modeli. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi,6(1), 1-19.
• Statista. (2019).Average Annual per Capita Municipal Waste Generated by OECD Countries. https://www.statista.com/statistics/478928/leading-countries-by-per-capita-generated-municipal-waste/(Erişim Tarihi: 25.11.2021).
• Thornett, R.(2016). How Brazil rewards 'invisible environmentalists' for cutting waste. https://www.greenbiz.com/article/how-brazil-rewards-invisible-environmentalists-cutting-waste
• TÜİK. (2021).Atık İstatistikleri, 2020. İstatistik Kurumu: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Atik-Istatistikleri-2020-37198 (Erişim Tarihi: 21.12.2021).
• WorldBank. (2018). Open Knowledge Repository.https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/30317 (Erişim Tarihi: 24.11.2021).
• Yılmaz, G. (2013). Suyun Metalaşması -Kıtlığın Nedeni Kıtlığa Çare Olabilir mi?. İstanbul: Evrensel Yayın.