İbn Haldun’un Umranında Çiftçilik Sanatı ve Neo-Liberal Düzende Dönüşen Tarım Politikaları

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 13 - 22, 29.12.2021

Elmashan Küçükakbulut

Öz

Mukaddime’nin 1375’te işaret ettiği meseleler ile modern düzende karşılaşılan problemlerin dinamikleri arasındaki benzerlik İbn Haldun’un olayları çözümleme biçiminin günümüzdeki popülerliğini açıklayıcı niteliktedir. Muhtevası gereği önemini hiç yitirmeyen ‘gıda’ ve alt başlıkları da bahsi geçen karşılaştırmanın örneklendirilerek izah edilebileceği en kritik meselelerdendir. Bu bağlamda, tarım politikaları ve gıdanın sürdürülebilirliği üzerine fikir yürütmek maksadıyla yola çıkan bu çalışmanın amacı; İbn Haldun’un tespitleri ile güncel analizleri karşılaştırmaktır. Bunu yaparken, tıpkı Mukaddime’nin kendi metodolojisinde olduğu gibi, konu öncelikle çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulacak; mevcut tanım ve kabuller incelenecek, ‘iktisadi coğrafya’, ‘israf’, ‘gıda güvenliği’ gibi kavramların içeriği mercek altına alınacaktır. Sonrasında, neo-liberalizm sarkacındaki tarım politikalarının geldiği nokta, İbn Haldun’un umranındaki tutum ışığında değerlendirmeye alınacak; ‘semasının tek yıldızı’ olarak anılan düşünürün serbest iktisat anlayışında çiftçiye ve devlete biçtiği rol incelenecektir. Böylelikle, İbn Haldun’un zirai meseleler hakkındaki görüşlerinin detaylı bir değerlendirmesi, kendi icadı olan umran biliminin metodolojisi aracılığıyla sunulacak; ortaya koyulan bakış açısı günümüz meselelerini anlamak üzere incelemeye alınacak; çiftçilik sanatını merkeze alan fikirlerinin ilerleyen çalışmalar için bir yol haritası olması hedeflenecektir.

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, Mukaddime, Tarım Politikaları, Gıda Güvenliği, Umran Bilimi, İktisadi Coğrafya, İsraf

Kaynakça

• Arslan, A. (2019, Ocak 16). İbn Haldun Liberaldir. Temmuz 11, 2021 tarihinde YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=oa5mM66qt6o adresinden alındı
• Aslan, A. (2017). İbn Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Belge, R. (2018, Temmuz). İbn Haldun'un Mukaddimesi'nde İktisadi Coğrafya. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13(50), 266-287.
• Bora, T. (2019, Eylül 11). İsraf. 2021 tarihinde Birikim Dergisi: https://birikimdergisi.com/haftalik/9681/israf adresinden alındı
• Dale, S. F. (2018). İbn Haldun ve İnsan Bilimi: Marakeş'in Portakal Ağaçları. (C. C. Ayşecan Ay, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu. DPT, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• FAO Türkiye. (2021, Temmuz 13). BM Raporu: Dünyadaki Açlığın Arttığı Pandemi Yılı. Ağustos 10, 2021 tarihinde Food and Agriculture Organization of the United Nations: http://www.fao.org/turkey/news/detail-news/tr/c/1415870/ adresinden alındı
• FAO, IFAD, UNICEF, WFP, WHO. (2021). The State of Food Security and Nutrition in the World 2021 - Transforming food systems for food security, improved nutrition and affordable healthy diets for all. Roma: FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations).
• Fromherz, A. J. (2018). İbn Haldun Hayatı ve Dönemi. (Y. S. İnanç, Çev.) İstanbul: Ketebe Yayınları.
• İbn Haldun. (2013). Mukaddime. (A. Tekin, Dü.) İstanbul: İlgi Kültür Sanat.
• İbn Haldun. (2017). Mukaddime. (S. Uludağ, Dü.) Dergah Yayınları.
• Keleş, R. (2016). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Keyder, Ç., & Yenal, Z. (2018). Bildiğimiz Tarımın Sonu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koç, M. (2013). Küresel Gıda Düzeni: Kriz Derinleşirken. Ankara: Nota Bene Yayınları.
• Sivers, P. V. (2007). Tabiata Dönüş: İbn Haldun'a göre Toplumun Zirai Temelleri. (T. Özcan, Dü.) İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(15), 153-181.
• Şahin, C. (2018, Mart 16). İbn Haldun'un Mukaddimesinde İktisadi Coğrafya. Öneri Dergisi, 13(50), 266-287.
• Uludağ, S. (2017). Genelde Beşeri Umran. İ. Haldun içinde, Mukaddime (s. 294). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Uludağ, S. (2017). İbn Haldun ve Mukaddime. İ. Haldun içinde, Mukaddime (s. 294). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Zorlu, A. (2020, Aralık). Gereksinimlerin, İhtiyaçların ve Arzuların Dönüşümü Bağlamında İbn Haldun’un İhtiyaçlar Kuramı. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 12(2), 487-528.