Sağlık Harcamalarının Büyüme ve Hava Kirliliği Üzerindeki Etkisi: D-8 Ülkelerinin Analizi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 78 - 89, 29.12.2024

Fatma Budun

Öz

Sürdürülebilir Kalkınma Planlarında yer alan çevre ve sağlık konuları ülkeler içinde önemli bir yere sahiptir. Ekonomik büyüme üzerinde pek çok tanımlayıcı gelişmişlik konuları mevcutken, insan sağlığı ekonomik büyümede en önemli kısımlar arasında yer almaktadır. Ekonomik büyümenin içerisinde, gelişmekte olan ülkeler ve gelişmiş ülkeler bazında çevre ve sağlık konularındaki gelişmeler, son dönemde daha da çok inceleme konusu olmuştur. Bu çalışmada, D-8 ülkelerinin (Türkiye, Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Pakistan) 2000-2020 dönemlerindeki sağlık harcamalarının, hava kirliliği ve büyüme üzerindeki etkisi incelenmektedir. Çalışmada, değişkenlerin yatay kesit bağımlılığı incelenmiş ve ikinci nesil testlerinden olan CIPS birim kök testi ile durağanlıkları hesaplanmıştır. Homojenlik testiyle katsayılardaki homojenlik sınanması yapılarak, panel FMOLS (Fully Modified Ordinary Least Squares) tahmin sonuçlarıyla hesaplamalar yapılmış ve ülkelere ait uzun dönemde yer alan ilişki tespiti de yapılarak, uzun dönem ülke katsayıları incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre; büyümedeki artış, sağlık harcamaları üzerinde bir artışa sebep olurken; hava kirliliğindeki bir değişim ise sağlık harcamaları üzerinde azaltıcı bir etkiye neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, Hava Kirliliği, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, FMOLS

The Impact of Health Spending on Growth and Air Pollution: Analysis of D-8 Countries

Öz

Environment and health issues, which are included in sustainable development plans, have an important place in countries. While there are many defining development issues on economic growth, human health is among the most important parts of economic growth. Within economic growth, developments in environment and health issues in developing countries and developed countries have recently been the subject of more scrutiny. In this study, the impact of health spending on air pollution and growth in D-8 countries (Turkey, Bangladesh, Egypt, Indonesia, Iran, Malaysia, Nigeria and Pakistan) for the period 2000-2020 is analyzed. In the study, the horizontal cross-section dependence of the variables is examined and their stationarity is calculated with the CIPS unit root test, which is among second generation tests. The homogeneity of the coefficients is tested with the homogeneity test, calculations are made with panel FMOLS (Fully Modified Ordinary Least Squares) estimation results and the long-run country coefficients are analyzed by determining the long-run relationship of the countries. According to the results of the analysis; while an increase in growth leads to an increase in health expenditures, a change in air pollution caused to a decreasing effect on health spending.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Healthy Spending, Air Pollution, Sustainable Development Goals, FMOLS

Kaynakça

• Abdullahi, I., Sa'idu, B., Adam, I., & Haruna, F. (2022). Dynamic inference of healthcare expenditure on economic growth in Sub-Saharan Africa: a dynamic heterogenous panel data analysis. Journal of Economic and Administrative Sciences. 40(2), 145-167.
• Akar, S. (2014). Türkiye'de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi, 21(1), 311-322.
• Anwar, A., Hyder, S., Bennett, R., & Younis, M. (2022). Impact of Environmental Quality on Healthcare Expenditures in Developing Countries: A Panel Data Approach. Healthcare, 10(9), 1608. doi:10.3390/healthcare10091608
• Birleşmiş Milletler Türkiye (2024). Birleşmiş Milletler Türkiye: https://turkiye.un.org/tr/sdgs/11.
• Cebeci, E., & Ay, A. (2016). The Effects of Health Expenditures on Economic Growth: A Panel Regression Analysis on BRICS Countries and Turkey. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 91-102.
• Coccia, M. (2021). High health expenditures and low exposure of population to air pollution as critical factors that can reduce fatality rate in COVID-19 pandemic crisis: a global analysis. Environmental Research, 199, 111339, 1-9. doi:10.1016/j.envres.2021.111339.
• Dağ, M., & Kızılkaya, F. (2021). Türkiye İçin Sağlık Harcamaları, CO2 Emisyonları ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(3), 211-229.
• Demirgil, B., Şantaş, F., & Şantaş, G. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Uygulamalı Bir Çalışma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 388-398.
• Dritsaki, M., & Dritsaki, C. (2024). The Relationship Between Health Expenditure, CO2 Emissions, and Economic Growth in G7: Evidence from Heterogeneous Panel Data. Journal of the Knowledge Economy, 15, 4886-4911.
• Erdil, E., & Yetkiner, I. (2004). A Panel Data Approach for Income- Health Causality. Hamburg University Research Unit Sustainability and Global Change. Working Papers FNU-47, 1-17. https://epub.sub.uni-hamburg.de/epub/volltexte/2012/16087/pdf/FNU47.pdf.
• Ergün, S., & Atay Polat, M. (2019). Farklı Gelir Grubundaki Ülkelerde Ekonomik Büyüme ve Çevre Kalitesinin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 48-75.
• Ersan, H., & Yalman, İ. (2023). The Effects of Health Expenditures on Current Account Deficit and Growth: The Case of Turkey. International Journal of Current Social Science, 2(1), 25-30.
• Grossman, M. (1972). On the Concept of Health Capital and the Demand for Health. Journal of Political Economy, 80(2), 223-255.
• Hao, Y., Liu, S., Lu, Z.-N., Huang, J., & Zhao, M. (2018). The Impact of Environmental Pollution on Public Health Expenditure: Dynamic Panel Anaylsis Based on Chinese Provincial Data. Environmental Science and Pollution Research, 25, 18853-18865.
• İşleyen, Ş. (2019). Sağlık Harcamaları, Çevre Kirliliği ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi: 1998-2016 OECD Ülkeleri Örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(7), 63-79.
• Kar, M., & Ağır, H. (2006). Türkiye'de Beşerî Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı ile Nedensellik Testi, 1926-1994. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 50-68.
• Konuk, T., & Eryer, A. (2021). Ekonomik Büyüme ve CO2 Emisyonunun Sağlık Harcamaları Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. International Journal of Disciplines Economics & Administratrative Sciences Studies, 7(30), 402-410.
• Kutluay Tutar, F., & Ekici, M. (2020). Ekonomik Büyümenin Lokomotifi Olan Sağlık Sektörü ve Türkiye Uygulaması. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(30), 1335-1342.
• Mehmood, B., Raza, S., & Mureed, S. (2014). Health Expenditure, Literacy and Economic Growth: PMG Evidence from Asian Countires. Euro-Asian Journal of Economics and Finance, 2(4), 408-417.
• OECD. (2024). OECD: https://www.oecd.org/en/data/indicators/air-pollution-effects.html.
• Pesaran, M.H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, http://ftp.iza.org/ dp1240.pdf.
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312. doi:10.1002/jae.951.
• Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142, 50-93.
• Sağır, M., & Kaplan, S. (2024). Türkiye'de Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 157-175.
• Sethi, N., Mohanty, S., Das, A., & Sahoo, M. (2020). Health Expenditure and Economic Growth Nexus: Empirical Evidence from South Asian Countries. Global Business Review, 25(2), 1-15.
• Tıraş, H., Ağır, H., & Türkmen, S. (2023). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: MINT Ülkeleri Üzerine Bir Analiz. International Academic Social Resources Journal, 8(53), 3516-3524.
• Toplıcıanu, V., & Toplıcıanu, S. (2014). The Impact of Environmental Degradation on Health Expenditure. Constatin Brancusi University of Targu Jiu Annals- Economy Series, 172-177.
• Uçan, O., & Atay, S. (2016). Türkiye'de Sağlık Harcamaları ve Büyüme Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 215- 222.
• WHO. (2004b). WHO: https://www.who.int/health-topics/air-pollution#tab=tab_3.
• WHO. (2024a). WHO: https://www.who.int/data/gho/data/themes/air-pollution/ambient-air-pollution.
• WHO. (2024c). WHO: https://www.who.int/news/item/19-06-2024-who-to-host-second-global-conference-on-air-pollution-and-health.
• World Bank. (2024a). World Bank: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD.
• World Bank. (2024b). World Bank: https://data.worldbank.org/indicator/SH.XPD.CHEX.PC.CD.
• World Bank. (2024c). World Bank: https://data.worldbank.org/indicator/EN.ATM.PM25.MC.M3.
• Yardımcıoğlu, F. (2012). OECD Ülkelerinde Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Bir İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 27-47.
• Yazdi, S., & Khanalizadeh, B. (2017). Air pollution, economic growth and health care expenditure. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1). https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1331677X.2017.1314823?scroll=top&needAccess=true#abstract.
• Yumuşak, İ., & Yıldırım, D. (2009). Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 4(1), 57-70.