CENTRAL BANKING, INDEPENDENCE AND THE CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF TÜRKİYE

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 95 - 108, 30.04.2025

Cem Engin , Ahmet Furkan Özdemir

https://doi.org/10.53280/jer.1633878

Öz

This study focuses on the concept of independence and the independence of the Central Bank of the Republic of Türkiye (CBRT), expressing the importance of central bank independence and the factors necessary for effective central bank independence. Starting by explaining the meaning and importance of central banking, the study emphasizes how a central bank can be independent, why this independence is important for economic stability and sustainable development. The stages the CBRT has gone through from its estalishment to the present and its approach to independence play a significant role in the success of the economic policies implemented, particularly in terms of economic stability and financial stability. This analysis highlights the critical importance of the CBRT's independence in Türkiye's efforts toachieve economic stability and effectively combat inflation. The central bank also maintains transparency in implementing monetary policies that are compatible with policies that support sustainable development and economic growth, and adopts a political approach that keeps transparency at the forefront, monitoring economic development in paralel with national and international developments.

Anahtar Kelimeler

Institutions and Macroeconomics, Monetary Policy, Central Banks and Their Policies

MERKEZ BANKACILIĞI, BAĞIMSIZLIK VE TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI

Öz

Bu çalışma, bağımsızlık kavramı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) bağımsızlığına odaklanarak merkez bankalarının bağımsızlığının önemini ve etkili bir merkez bankası bağımsızlığının sağlanması için gerekli olan faktörleri ifade etmektedir. Merkez bankacılığı anlamını ve önemini ifade ederek başlayan çalışma, bir merkez bankasının nasıl bağımsız olabileceğini, bu bağımsızlığın ekonomik istikrar ve sürdürülebilir kalkınma için neden önemli olduğunu vurgulamaktadır. TCMB'nin kuruluşundan bu zamana dek geçirdiği evreler ve bağımsızlık yaklaşımı Türkiye Cumhuriyet Merkez bankasının ekonomik istikrar, finansal istikrar başta olmak üzere uygulanan ekonomi politikalarının başarılı olmasında önemli bir role sahiptir. Bu analiz, Türkiye'nin ekonomik istikrarını sağlama ve enflasyonla etkin bir şekilde mücadele etme çabalarında TCMB'nin bağımsızlığının kritik önemini vurgulamaktadır. Merkez bankası aynı zamanda sürdürülebilir kalkınma ve ekonomik büyümeyi sağlayan politikalarla uyumlu para politikalarının yürütülmesi hususunda şeffaflığı da ön planda tutan politik yaklaşımı da benimseyerek ekonomik gelişmeyi ulusal ve uluslararası gelişmelerle paralel olarak gözetir.

Anahtar Kelimeler

Kurumlar ve Makroekonomi, Para Politikası, Merkez Bankaları ve Politikaları

Etik Beyan

Etik ile (anket vb.) hususları içermemektedir. Araştırmamız teorik ve uygulanan politikaların analizini eleştirel bir bakış açısıyla ifade etmektedir.

Kaynakça

• Akyazı, H. (2008). Türkiye cumhuriyet merkez bankası'nın (tcmb) önemsenmeyen bağımsızlığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 81-99.
• Altuntaş, Ö. (2012). Merkez bankası bağımsızlığı: Avrupa merkez bankası ve Türkiye cumhuriyet merkez bankası karşılaştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 73-84.
• Aydın, H. İ., & Eren, M. V. (2013). Merkez bankasının bağımsızlığı üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 91-106.
• Bakkal, S. (2018). Türkiye cumhuriyeti merkez bankası’nın bağımsızlığı. Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), 182-194.
• Barışık, S. (2004). Merkez bankası bağımsızlığı, makroekonomik etkileri ve 2001 tarihli TCMB kanununun yansımaları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59(03).
• Bölükbaş, M., & Topal, M. H. (2020). Mali baskınlık ve merkez bankası bağımsızlığı ilişkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 1046-1068.
• Çetin, M. (2016). Türkiye cumhuriyet merkez bankası (tcmb) para politikası uygulamalarının gelişimi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 67-101.
• Çokgezen, M. (2023). 2000’li yıllarda Türkiye cumhuriyet merkez bankası bağımsızlığının evrimi. Liberal Perspektif Rapor, 32.
• Doğan, B. B., & Akbakay, Z. (2016). Merkez bankası bağımsızlığı ve Türkiye cumhuriyet merkez bankası. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 113-135.
• Ergül, O. (2015). Banka çalışanlarının iş tatminini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eroğlu, İ., & Kangal, N. (2016). TCMB yeterince bağımsız mı? fed, ecb ile karşılaştırmalı bir değerlendirme. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Metinleri, 25-32.
• Eroğlu, N., & Eroğlu, İ. (2010). Merkez bankalarının bağımsızlığı ve Türkiye cumhuriyet merkez bankası (tcmb)’nin bağımsızlık tartışması üzerine bir değerlendirme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (19), 121-144.
• Ertan, A. (2019). Merkez bankası bağımsızlığının önemi ve Türkiye cumhuriyet merkez bankası. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jasmine, M. F., Mona, E. F., & Talla, A. E. H. (2019). A new insight into the measurement of central bank independence. Journal of Central Banking Theory and Practice, 8(1), 67-96.
• Kadyrova, S. (2009). Merkez bankası bağımsızlığı ve makroekonomik performans arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kılınçer, M. (2019). Merkez bankası bağımsızlığı ile fiyat istikrarı arasındaki ilişki: Türkiye için bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi), Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Koç Yurtkur, A., & Arpağ, M. (2020). Merkez bankası bağımsızlığı ve enflasyon arasındaki ilişki: enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkeler üzerine bir inceleme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 1-20.
• Martinez Resano, J. R. (2004). Central bank financial independence. Available at SSRN 3937440.
• Öz, N. (2020). Türkiye'de merkez bankasının bağımsızlığı ile fiyat istikrarının sağlanması arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Rumeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Potur, Ş. (2019). Merkez bankası bağımsızlığının fiyat istikrarı üzerindeki etkileri: Türkiye örneği (1980-2018). (Yüksek Lisans Tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• Romelli, D. (2024). Trends in central bank independence: a de-jure perspective. BAFFI CAREFIN Centre Research Paper, (217).
• Sargın, C. (2017). Merkez bankası bağımsızlığı ve işsizlik oranlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Serel, A., & Özkurt, İ. C. (2014). Geleneksel olmayan para politikası araçları ve Türkiye cumhuriyet merkez bankası. Journal of Management and Economics Research, 12(22), 56-71.
• Uçgunoğlu, M. (2019). Merkez bankası bağımsızlığı ve imkânsız üçlü. Enderun, 3(1), 30-39.
• Ünal, H. (2008). Merkez bankası bağımsızlığı'nın enflasyon ile ilişkisi ve Türkiye üzerine bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yenipazarlı, A. (2014). Merkez bankasının bağımsızlığı, yönetişim, enflasyon ve ekonomik büyüme. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-15.