BAZI DOĞAL GEOFİTLERİN DOKU KÜLTÜRÜ İLE ÜRETİMİ

Yıl 2006, Cilt: 56 Sayı: 1, 71 - 80, 01.01.2006

Aysel Ulus Nilüfer Seyidoğlu

Öz

Türkiye florasının zenginliği içerisinde yer alan geofitler, uzun yıllardan
beri bilim adamlarının ilgi odağı olmuş, başlangıçta botanik bahçelerini
zenginleştirmek için, daha sonraki yıllarda ise ticari amaçlı sökümleri
yapılmıştır. Yüksek orandaki talepler, bilinçsizce yapılan sökümler bazı
endemik türlerin yok olmasına neden olmuştur. Bundan dolayı geofitlerin
öncelikle doğadan toplanması yerine kültürel şartlarda üretimlerinin
yapılması gerekli olmuştur. Bu makalede; vegetatif olarak hızlı ve çok
miktarda üretim yapılmasına olanak sağlayan doku kültürü ile üretimin bazı
doğal geofit türlerinde uygulanması ile ilgili bilgiler verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geofitler, Doku Kültürü

Kaynakça

• AATRJJK, J.VAN.; VAN DER LINDE, P.C.G. 1986: ln-vitro propagation of flower bul b crops. Tissue culture as a production system for horticultural crops. (Ed. R.H. Zimmerman). Martinus NijhotTPublishers, Dordrecht, 371 s.
• BABAOGLU, M.; GÜREL, E.; ÖZCAN, E. 2002: Bitki Biyoteknolojisi. ı. Doku Kültürü ve Uygulamaları. Selçuk Üniversitesi Vakfı Yayınları. 374 s. CHAUDHURI, D.; SEN, S. 2002: In vitro response of Scilla siberica. Scientia Horticulturae, vo1.95, Issue 1/2, p51, 12p.
• CHOOB, V.V.; VLASSOVA, TA.; BUTENKO, R.G. 1994: Callusogenesis and morphogenesis in generatiye organ culture of the spring-flowering species of Crocus L. Russian Journal of Plant Physiology, Vol. 41, No.6, pp. 712-716.
• GIRMEN, M. 1986: Untersuchungen zur in Vitrokultur von Geophyten. Dissertation der Universitaet. Hannover. GIRMEN, M.; ZIMMER, K. 1988: In vitro culture of Galanıhus elwesii. i. Sterilization, regeneration, phytohormones. Gartenbauwissenschaft, Vol. 53. No.l. pp. 26-29.
• GÖNLÜŞEN, N. 1987: Bitki doku kültürleri, yöntemleri ve uygulama alanları. Tarım-Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Ege Tarımsal Araştırma Enst. Müd. Yayın No: 78. 140 s. HUANG, S.Y. 1987: A study on the tissue culture of Crocus sativııs. Plant Physiology Communications, No: 6, pp. 17-19.
• HUSSEY, G. 1975: Totipotency in tissue culture explants and callus of some member of Liliaceae, Iridaceae and Amarylidaceae. Journal of Exp. Botany, Vol. 26. No: 9 ı. pp. 253-262.
• ISA, T.; OGASA WARA, T 1988: Effıcient regeneration from the kallus of satTron (Cracıts sativusş. Japanese Journal of Breeding, Vo1.38, No: 3, pp.371-374. JOHANSSON, L.; ERIKSSON, T. 1977: Induced embryo formation in anter cultures of several Anemane species. Physiologia Plantarum, Vol. 40. NO.3. pp. 172-174.
• JOSEKUTIY, r.c., NDIMA, TB.; CLOETE, E. i998: Direct organogenesis from leaf explants of Scilla natalensis Planch. Phyton (Buenos Aires), Vo1.63, No. 112,pp. 119- i22.
• KOYUNCU, M.; YILMAZ, O. 2000: Peyzaj mimarlığında doğal geofıtlerden yararlanma. 2000'li yıllarda yaşadığımız çevre ve peyzaj mimarlığı sempozyumu. Bildiriler kitabı. s.145. Ankara.
• KROMER, K.; KUKULCZANKA, K. i992: Control of morphogenesis in thin cell layer explants of Muscari botryoides MilL. Acta Horticulturae. No. 325. pp. 505-5 i2.
• KUKULCZANKA, K.; KROMER, K.; CZASTKA, B. 1989: Propagation of Friıillaria ıııeleagris L. through tissue culture. Acta Horticulturae, No: 251, pp. 147-153.
• MAENE, L.; DEBERGH, P. i98 i: In vitro propagation and culture of Oxalis lıedysaroides H.B.K. cv. Fire Tree. Mededelingen van de Faculteit Landbouwwetenschappen, Rijksuniversiteit Gent, VoL.46, No. 4, pp. 1201-1203.
• MC CARTAN, S.A.; STADEN, 1.VAN. 1998: Micropropagation of the medicinal plant, Scilla nata/eıısis Planch. Plant Growth Regulators, VoL.25, No. 3, pp. 177-180.
• MEYER, H.J.; STADEN, J. VAN. 1995: The in vitro production of an anthocyanin from callus cultures of Oxalis linearis. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, VoL.40, No. I, pp. 55-58.
• MENGÜÇ, A. i988: Doku kültürü öntemleri ile fide ve fidan üretim teknikleri. Tarım-Orman ve Köyişleri Bakanlığı Çanakkale Meyvecilik Üretme İstasyonu. Yayın No:7. 30 s.
• MILY AEVA, E.L.; AZIZBEKOVAS, N.Sh.; KOMAROVA, E.N.; AKHUNDOVA, 0.0. 1995: In vitro formation of regenerant corms of saffron crocus (Crocııs sativus L.). Russian Journal of Plant Physiology, VoL.42, No. I, pp. i 12-1 19.
• PAEK, K.Y.; MURTHY, H.N. 2002: High frequency of bulblet regeneration from bulb scale sections 01 Fritillaria ılıunbergii. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, voL. 68, No:3, pp. 247- 252.
• REES, A.R. 1992: Ornamental Bulbs, Corms and Tubers. Crop Production Science in Horticulture, CAB InternationaL. p. 220.
• POPOV, YU.G., CHERKASOV, O.A. 1984: Rapid in vitro propagation of some bulbous species of the family Amaryllidaceae. Sel'skokhozyaistvennaya Biologiya, NoA. pp. 76-79.
• STANILOVA, M.I.; ııCHEVA, V.P.; ZAGORSKA, N.A. 1994: Morphogenetic potential and iıı vitro micropropagation of endangered plant species Leucojıım aestivum L. and Liliunı rhodopaeıım Delip. Plant Cell Reports, Vol. 13, No. 8. pp. 451-453.
• SUZUKI, S.; NAKANO, M. 200 i: Organogenesis and somatic embryogenesis from callus cultures in Muscari armeniacum Leichtl. ex Bak. In Vitro Cellular & Developmental Biology - Plant, VoL.37, No.3, pp. 382-387.
• TENG, W.L.; NGAI, Y.W. 1999: Regeneration of Oxalis triangularis subsp. ıriaııgularis from suspension cell cultured in three different systems (solid, liguid-flask and bioreactor cultures). Plant Ceıı Reports, VoL. 18, No. 9, pp. 701-706.
• TIPIRDAMAZ, R.; ELLİAL TIOGLU, S.; ÇAKIRLAR, H. 1999: The micropropagation of snowdrop (Galanthus ikariae Baker): effects explant type, carbonhydrate source and dose and pH changes in the medium on bulblet formation. Turkish Journal of Agriculture & Forestry, Vo1.23. No. Supplement 4. pp. 823-830.
• WITOMSKA, M. 200 i: Effect of growth regulators on regeneration of Fritillaria inıperialis L. 'Rubra Maxima' iıı vitro. Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skiemiewicach, vol.9, pp. 355-362.
• ZENCİRKIRAN, M. i998: Türkiye florasında bulunan bazı önemli soğan lı süs bitkilerinde çoğaltım yöntemleri üzerine araştırmalar. U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. 97 s. ZENCİRKlRAN, M. 2002: Geofıtler. Uludağ Rotary Derneği Yayınları. No: ı. 105 s.