Bolu-Aladağ’daki Genç Sarıçam Meşcereleri için Oluşturulan Bitkisel Kütle Denklemleri ve Katsayıları

Yıl 2012, Cilt: 62 Sayı: 2, 97 - 111, 01.07.2012

Doğanay Tolunay

Öz

Bolu Aladağ’daki 31 yaşındaki sarıçam (Pinus sylvestris L.) ormanlarında yürütülen bu çalışma
ile gövde odunu (kabuklu ve kabuksuz), kabuk, canlı dal, kuru dal, toplam dal, ibre ve toprak üstü
bitkisel kütleyi tahmin etmek için doğrusal ve doğrusal olmayan regresyon denklemleri geliştirilmiştir.
Ayrıca kabuklu odun hacmini doğrudan toprak üstü toplam ve diğer bileşenler kütlesine dönüştürmede
kullanılabilecek bitkisel kütle dönüştürme ve genişletme katsayıları (BDGK) oluşturulmuştur. Ek olarak
kabuklu gövde odunu kütlesini toprak üstü ile bileşenlerin kütlesine genişletme katsayıları (BGK) de
ortaya konmuştur. Çalışmada çapları 6,10–10,90 cm arasında değişen 13 ağacın toprak üstü bitkisel kütlesi
ortalama olarak 22,4 kg ağaç-1 bulunmuştur. Bitkisel kütle tahmini için geliştirilen üssel fonksiyonların
hepsinin önem düzeyi yüksektir (p < 0.05). En anlamlı regresyon denklemleri toprak üstü bitkisel kütle
için geliştirilen denklemlerdir. Bu çalışmada elde edilen kabuklu ve kabuksuz gövde odunu ile toprak
üstü bitkisel kütle denklemleri ılıman iklim kuşağındaki sarıçam ormanları için geliştirilen denklemlerle
uyumludur. Kabuklu odun hacmini toprak üstü bitkisel kütleye çevirme katsayısı (BDGKtopraküstü) 0,535 t
m-3 olarak belirlenmiştir. Kabuklu gövde odunu kütlesini toprak üstü bitkisel kütleye genişletme katsayısı
(BGKtopraküstü) 1,263 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sarıçam, bitkisel kütle katsayıları, bitkisel kütle denklemleri

Kaynakça

• Araújo, T. M., N. Higuchi and J.A. Jr. Carvalho, 1999. Comparison of formulae for biomasscontent determination in a tropical rain forest site in the state of Para´, Brazil. Forest Ecology and Management. 117: 43-52.
• Atmaca, S., 2008. Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Sarıçam Biyokütle Tablolarının Düzenlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 111 s.
• As, N., H. Koç, D. Doğu, C. Atik, B. Aksu and S. Erdinler, 2001. Türkiye’de yetişen endüstriyel öneme sahip ağaçların anatomik, fiziksel, mekanik ve kimyasal özellikleri. Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University. 51 (1): 71-88.
• Bilgili, E. and O. Kucuk, 2009. Estimating aboveground fuel biomass in young calabrian pine (Pinus brutia Ten.) in Turkey. Energy and Fuels. 23:1797-1800.
• Brække, F. H., 1986. Distribution and yield of biomass from young Pinus sylvestris and Picea abies stands on drains and fertilized peatland. Scandinavian Journal of Forest Research. 1: 49-66.
• Brown, S., 2002. Measuring carbon in forests: current status and future challenges. Environmental Pollution. 116: 363-372.
• Chroust, L., 2006. Above-ground biomass of young pine forests (Pinus sylvestris) and its determination. Communicationes Instituti Forestalis Cechosloveniae. 14: 127-145.
• Cienciala, E., M. Černý, F. Tatarinov, J. Apltauer and Z. Exnerová, 2006. Biomass functions applicable to Scots pine. Trees–Structure and Function. 20: 483-495.
• Çakıl, E. 2008. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü Karaçam Biyokütle Tablolarının Düzenlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 167 s.
• ÇOB (Çevre ve Orman Bakanlığı AR-GE Daire Başkanlığı), 2006. Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (LULUCF) Çalışma Grubu Raporu, Ankara. http://www.arge-cevreorman.gov.tr/download/ LULUCFcalismagrupraporu.pdf (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• Çömez, A., 2011. Sündiken Dağlarında Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Meşcerelerinde Karbon Birikiminin Belirlenmesi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 233 s.
• Dixon, R.K., S. Brown, R.A. Houghton, A.M. Solomon, M.C. Trexler and J. Wisniewski, 1994. Carbon pools and fluxes of global forest ecosystems. Science. 263:185–190.
• Durkaya, B., 1998. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü Meşe Meşcerelerinin Biyokütle Tablolarının Düzenlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü 110 s.
• Fırat, F., 1962. Dendrometri. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 984, Orman Fakültesi Yayın No: 82, Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
• IPCC, 2003. Good practice guidance for land use, land-use change and forestry. (Eds.: J. Penman, M. Gytarsky, T. Hiraishi, T. Krug, D. Kruger, R. Pipatti, L. Buendia, K. Miwa, T. Ngara, K. Tanabe and F. Wagner.). IPCC/OECD/IEA/ IGES, Hayama, Japan. Available at: http:// www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/gpglulucf/ gpglulucf_contents .html. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• IPCC, 2006. IPCC Guidelines for national greenhouse gas inventories, prepared by the National Greenhouse Gas Inventories Programme. In: IGES, Japan (Eds.: H.S. Eggleston, L. Buendia, K. Miwa, T. Ngara and K. Tanabe). Available at: http://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/2006gl/ index.html. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• İkinci, O., 2000. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü Kestane Meşcerelerinin Biyokütle Tablolarının Düzenlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü 86 s.
• Jalkanen, A., R.Mäkipää, G. Ståhl, A. Lehtonen and H. Petersson, 2005. Estimation of the biomass stock of trees in Sweden: comparison of biomass equations and age-dependent biomass expansion factors. Annals of Forest Science. 62: 845-851.
• Janzen, H.H., 2004. Carbon cycling in earth systems-a soil science perspective. Agriculture, Ecosystems and Environment. 104:399-417.
• Jenkins, J. C., D. C. Chojnacky, L. S. Heath and R. A. Birdsey, 2003. National-scale biomass estimators for United States tree species. Forest Science. 49: 12-35.
• Jenkins, J. C., D. C. Chojnacky, L. S. Heath and R. A. Birdsey, 2004. Comprehensive database of diameter-based biomass regressions for North American tree species. United States Department of Agriculture, Forest Service, General Technical Report NE-319, 45 p.
• Karaöz, M.Ö. 1988. Belgrad Ormanı’nda bazı iğne yapraklı ve geniş yapraklı orman ekosistemlerinin önemli edafik özellikleri ile bitkisel kütle karakteristikleri bakımından karsılaştırılması. Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University. 38: 157-190.
• Kucuk, O., E. Bilgili and I. Baysal, 2007a. Fire development from a point source in surface fuels of a mature Anatolian black pine stand. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 31: 263-273.
• Kucuk, O., B. Saglam and E. Bilgili, 2007b. Canopy fuel characteristics and fuel load in young black pine trees. Biotechnology and Biotechnological Equipment 21(2): 235-240.
• Kucuk, O. and E. Bilgili. 2008. Crown fuel characteristics and fuel load estimates in young Calabrian pine (Pinus brutia Ten.) stands in northwestern Turkey. Fresenius Environmental Bulletin. 17: 2226-2231.
• Kucuk, O., E. Bilgili and B. Saglam, 2008. Estimating crown fuel loading for Calabrian pine and Anatolian black pine. International Journal of Wildland Fire. 17(1): 147-154.
• Lehtonen, A., R. Mäkipää, J. Heikkinen, R. Sievänen and J. Liski, 2004. Biomass expansion factors (BEFs) for Scots pine, Norway spruce and birch according to stand age for boreal forests. Forest Ecology and Management. 188: 211-224.
• Levy, P. E., S. E. Hale and B. C. Nicoll, 2004. Biomass expansion factors and root: shoot ratios for coniferous tree species in Great Britain. Forestry. 77: 421-430.
• Marklund, L. G., 1987. Biomass functions for Norway spruce (Picea abies (L.) Karst.) in Sweden. Sveriges Lantbruksuniversitet Rapporter-Skog. 43: 1-127.
• Marklund, L. G., 1988. Biomassafunktioner för tall, gran och björk i Sverige. Sveriges Lantbruksuniversitet Rapporter- Skog. 45: 1-73.
• Mikšys, V., I. Varnagiryte-Kabasinskiene, I. Stupak, K. Armolaitis, M. Kukkola and J. Wójcik, 2007. Above-ground biomass functions for Scots pine in Lithuania. Biomass and Bioenergy. 31: 685-692.
• Muukkonen, P., 2007. Generalized allometric volume and biomass equations for some European tree species in Europe. European Journal of Forest Research. 126: 157-166.
• NOAA/ESRL, 2011. Dr. Pieter Tans, NOAA/ESRL www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends. Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Austria, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of Austria, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http://unfccc. int/national_reports/annex_i_ghginventories/ national_inventories_submissions/items/3929. php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Croatia, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of the Crotia, NIR, (Reported Inventory 2005. Available at: http://unfccc.int/ national_reports/annex_i_ghg_inventories/ national_inventories_submissions /items/3929. php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Czech Republic, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of the Czech Republic, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http://unfccc.int/national_reports/annex_i_ghg_ inventories/national_inventories_submissions/ items/3929.php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Estonia, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of the Estonia, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http://unfccc. int/national_reports/annex_i_ghg_inventories/ national_inventories_submissions /items/3929. php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Slovenia, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of the Slovenia, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http://unfccc. int/national_reports/annex_ i_ghg_inventories/ national_inventories_submissions/items/3929. php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Switzerland, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of Switzerleand, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http:// unfccc.int/national_reports/annex_ i_ghg_ inventories/national_inventories_submissions/ items/3929.php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• NIR Turkey, 2007. National Greenhouse Gas Inventory Report of the Turkey, NIR, (Reported Inventory 2005). Available at: http://unfccc. int/national_reports/annex_i_ghg_inventories/ national_inventories_submissions/items/3929. php. (Ziyaret tarihi: 10 /01/ 2012).
• Onyekwelu, J.C., 2004. Above-ground biomass production and biomass equations for evenaged Gmelina arborea (ROXB) plantations in south-western Nigeria. Biomass and Bioenergy. 26: 39-46.
• Onyekwelu, J.C., 2007. Growth, biomass yield and biomass functions for plantation-grown Nauclea diderrichii (de wild) in the humid tropical rainforest zone of south-western Nigeria. Bioresource Technology. 98: 2679-2687.
• Özkaya, S., 2004. Artvin-Genya Dağı Yöresi Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Ormanlarında Toprak Üstü Biyokütlenin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü 62 s.
• Peichl, M. and M. A. Arain, 2007. Allometry and partitioning of above- and belowground tree biomass in an age-sequence of white pine forests. Forest Ecology and Management. 253: 68-80 (2007).
• Pilli, R., T. Anfodillo and M. Carrer, 2006. Towards a functional and simplified allometry for estimating forest biomass. Forest Ecology and Management. 237: 583-593.
• Repola, J., O. Risto and M. Kukkola, 2007. Biomass functions for Scots pine, Norway spruce and birch in Finland. Working Papers of the Finnish Forest Research Institute, Available at: http:// www.metla.fi/julkaisut/workingpapers/2007/ mwp053.htm. (Ziyaret tarihi: 23 /01/ 2010 ).
• Sabaté, S., C. Gracia, J. Vayreda and J. Ibáñez, 2006. Differences among species in aboveground biomass expansion factors in Mediterranean forests. Working paper, Center for Ecological Research and Forestry Applications (CREAF), Universitat Autònoma de Barcelona, Spain. Available at: http://www.ub.es/ecolo/personal/ carlosgracia/Publica ciones PDF/BEF_Paper_ FEM_f.pdf(Ziyaret tarihi: 23 /01/ 2010 ).
• Saglam, B., E. Bilgili, O. Kucuk, B. and Dinc Durmaz, 2008a. Fire behavior in Mediterranean shrub species (maquis). African Journal of Biotechnology. 7: 4122-4129.
• Saglam B, O. Kucuk, E. Bilgili, B. Dinc Durmaz and I. Baysal, 2008b. Estimating fuel biomass of some shrub (maquis) species in Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 32(4): 349- 356.
• Saraçoğlu, N., 1998. Kayın (Fagus orientalis Lipsky) biyokütle tabloları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 22: 93-100 (1998).
• Saraçoğlu, N., 2000. Sakallı Kızılağaç (Alnus glutinosa (L.) Gaertn subsp. barbata (C.A. Mey.) Yalt.) biyokütle tabloları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 24: 147-156.
• Schroeder, P., S. Brown, J. Mo, R. Birdsey and C. Cieszewski, 1997. Biomass estimation for temperate broadleaf forests of the United States using inventory data. Forest Science. 43: 424- 434.
• Somogyi, Z., E. Cienciala, R. Mäkipää, P. Muukkonen, A. Lehtonen and P. Weiss, 2006. Indirect methods of large-scale forest biomass estimation. European Journal of Forest Research. 126: 197–207.
• Sun, O., S. Uğurlu and E. Özer, 1980. Kızılçam (Pinus brutia Ten.) türüne ait biyolojik kütlenin saptanması. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, 104, 32 s.
• Teobaldelli, M., Z. Somogyi, M. Migliavacca and V. A. Usoltsev, 2009. Generalized functions of biomass expansion factors for conifers and broadleaved by stand age, growing stock and site index. Forest Ecology and Management. 257: 1004–1013.
• Ter-Mikaelian, M. T. and M. D. Korzukhin, 1997. Biomass equations for sixty-five North American tree species. Forest Ecology and Management. 97: 1-24.
• Tolunay, D., 1997. Aladağ’da (Bolu) Sıklık Çağındaki Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Meşcerelerinde Bakımların Madde Dolaşımına Etkileri. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü 213 s.
• Tolunay, D., 2011. Total carbon stock and carbon accumulation in living tree biomass in forest ecosystems of Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 35: 265-279.
• Uğurlu, S., B. Araslı and O. Sun, 1976. Stebe geçiş yörelerindeki sarıçam meşcerelerinde biyolojik kütlenin saptanması. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, 80, 48 s.
• Ünsal, A., 2007. Adana Orman Bölge Müdürlüğü Karaisali Orman İşletme Müdürlüğü Kızılçam Biyokütle Tablolarının Düzenlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 51 s.
• Vande Walle, I., N. Van Camp, D. Perrin, R. Lemeur, K. Verheyen, B. Van Wesemael and E. Laitat, 2005. Growing stock-based assessment of the carbon stock in the Belgian forest biomass. Ann. For. Sci., 62: 853-864.
• Xiao, C. W. and R. Ceulemans, 2004. Allometric relationships for below- and aboveground biomass of young Scots pines. Forest Ecology and Management. 203: 177-186.
• Zianis, D., 2008. Predicting mean aboveground forest biomass and its associated variance. Forest Ecology and Management. 256: 1400-1407.
• Zianis, D., P. Muukkonen, R. Mäkipää and M. Mencuccini, 2005. Biomass and stem volume equations for tree species in Europe. Silva Fenn. Monographs, 4, 63 p.