Environmental sensitive road planning and transportation techniques in forest engineering

Yıl 2016, Cilt: 66 Sayı: 2, 710 - 726, 01.07.2016

H. Hulusi Acar

https://doi.org/10.17099/jffiu.79204

Öz

Environmental sensitive road planning and transportation techniques in forest engineering

Abstract: Forestry management has activities dealing with technical, economic, social and environmental services. Forestry operations which are carried out on forest areas , an important part of the ecosistem are materialized in open space. This forestry activities on large areas  and high sloping generally, include many different techniques. It is needed primarily to the forest road network in terms of forest management. Determining the approriate route in the natural environment, planning and road construction affairs for forest roads which are necessary accessing in forest areas, is also of great importance from an environmental viewpoint as well as technical and economic  manner. Forest road planning which can not be changed later and left a permanent mark on the natural environment carries much more importance to the environment especially on sloping land. This is because, it is important choosing correct type of roaf structure, and doing periodic maintenance of the roads. Skidding activities, after wood production, is important in terms of its impact on forest soil and by means of effects on saplings and trees on the releated forest areas.The development of environmental sensitive techniques is difficult, limited or expensive for this wood extraction works which are made more difficult conditons in the sloping terrain. Therefore, especially in using some silvicultural methods wood extraction damages are even greater. In this study; some road planning, road construction and wood extraction techniques which performed by me have been made to examine the environmental aspects. Environment-friendly forest roads and primary transport techniques on the forest ecosystem are briefly explained and discussed in the frame of the environmental aspects.

Keywords: Forestry operations, environment-friendly forest road planning and transport techniques, sensitivite forestry, forest engineering

Orman mühendisliğinde çevreye duyarlı yol planlama ve transport teknikleri

Özet: Orman işletmeciliği teknik, ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere sahip çeşitli faaliyetlerden oluşmaktadır. Ekosistemin önemli bir parçası olan orman alanları üzerinde gerçekleştirilen ormancılık operasyonları açık alan işletmeciliği şeklindedir. Geniş alanlar üzerinde ve genelde eğimli arazide yapılan bu ormancılık çalışmaları çok değişik teknikleri içermektedir. Orman işletmeciliğinde yapılacak işler için öncelikle orman yol ağına ihtiyaç bulunmaktadır. Orman alanlarına ulaşımda gerekli orman yolları için doğal ortamda en doğru güzergahı belirleme, planlama ve yol inşaatı çalışmaları teknik ve ekonomik olduğu kadar çevresel açıdan da büyük öneme sahiptir. Sonradan değiştirilemeyecek ve doğal ortamda kalıcı iz bırakan orman yol planlaması özellikle eğimli arazide çevre açısından çok daha fazla önem taşır. Yine doğru sanat yapısı tipi seçimi ile periyodik yol bakımları da önemlidir. Ülkemizde her yıl yapılan odun üretimi sırasında doğal zemin üzerinde gerçekleştirilecek sürütme çalışmaları da ormanda kalan fidan ve ağaçlar ile orman toprağı üzerinde yapmış olduğu etki açısından önem taşır. Eğimli arazide daha güç yapılan bu bölmeden çıkarma işleri için çevreye duyarlı tekniklerin geliştirilmesi çok sık ve kolay olmayıp zor, kısıtlı ve pahalıdır. Bu itibarla özellikle siper ve seçme işletmelerinde bölmeden çıkarma zararları daha da fazladır. Bu çalışmada; tarafımdan gerçekleştirilen bazı yol planlaması, yol inşaatı ve bölmeden çıkarma tekniklerinin çevresel açılardan irdelenmesi yapılmıştır. Orman ekosistemi üzerinde çevreye dost orman yol ve primer transport teknikleri kısaca anlatılarak çevresel açılardan tartışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Ormancılık operasyonları, çevreye dost yol planlama-transport teknikleri, hassas ormancılık, orman mühendisliği

Received (Geliş): 11.08.2015 - Revised (Düzeltme): 25.08.2015 -   Accepted (Kabul): 10.09.2015

Cite (Atıf): Acar, H.H. 2016. Environmental sensitive road planning and transportation techniques in forest engineering. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(2): 710-726. DOI: 10.17099/jffiu.79204

Anahtar Kelimeler

-

Orman mühendisliğinde çevreye duyarlı bazı yol ve transport teknikleri

Öz

Orman işletmeciliği teknik, ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere sahip çeşitli faaliyetlerden oluşmaktadır. Ekosistemin önemli bir parçası olan orman alanları üzerinde gerçekleştirilen ormancılık operasyonları açık alan işletmeciliği şeklindedir. Geniş alanlar üzerinde ve genelde eğimli arazide yapılan bu ormancılık çalışmaları çok değişik teknikleri içermektedir. Orman işletmeciliğinde yapılacak işler için öncelikle orman yol ağına ihtiyaç bulunmaktadır. Orman alanlarına ulaşımda gerekli orman yolları için doğal ortamda en doğru güzergahı belirleme, planlama ve yol inşaatı çalışmaları teknik ve ekonomik olduğu kadar çevresel açıdan da büyük öneme sahiptir. Sonradan değiştirilemeyecek ve doğal ortamda kalıcı iz bırakan orman yol planlaması özellikle eğimli arazide çevre açısından çok daha fazla önem taşır. Yine doğru sanat yapısı tipi seçimi ile periyodik yol bakımları da önemlidir. Ülkemizde her yıl yapılan odun üretimi sırasında doğal zemin üzerinde gerçekleştirilecek sürütme çalışmaları da ormanda kalan fidan ve ağaçlar ile orman toprağı üzerinde yapmış olduğu etki açısından önem taşır. Eğimli arazide daha güç yapılan bu bölmeden çıkarma işleri için çevreye duyarlı tekniklerin geliştirilmesi çok sık ve kolay olmayıp zor, kısıtlı ve pahalıdır. Bu itibarla özellikle siper ve seçme işletmelerinde bölmeden çıkarma zararları daha da fazladır. Bu çalışmada; tarafımdan gerçekleştirilen bazı yol planlaması, yol inşaatı ve bölmeden çıkarma tekniklerinin çevresel açılardan irdelenmesi yapılmıştır. Orman ekosistemi üzerinde çevreye dost orman yol ve primer transport teknikleri kısaca anlatılarak çevresel açılardan tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ormancılık operasyonları, çevreye dost yol planlama-transport teknikleri, hassas ormancılık, orman mühendisliği

Kaynakça

• Acar,H.H.,1994, Ormancılıkta Transport Planları ve Dağlık Arazide Orman Transport Planlarının Oluşturulması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 151 s., 1994, Trabzon
• Acar, H.H. 1995. Yusufeli Orman İşletmesinde İbreli Yakacak Odunların Saç Oluklarla Bölmeden Çıkarılması, TÜBİTAK Doğa Dergisi, Cilt:19, 437-442.
• Acar, H.H., 1998. Transport Tekniği ve Tesisleri, KTÜ Orman Fak.Yayın No:56, 235s., Trabzon.
• Acar, H.H., 2000, Dağlık Arazide Tekray Tekniği, K.T.Ü. Orman Fakültesi Seminerleri, Yayın No: 6, 69-75s., Trabzon.
• Acar, H.H., 2004, AcarT750 Monorail System in Turkish Forestry, Forest Engineering; International Scientific Conference on New Techniques, Technologies and The Environment, October 5-10th, 2004, Proceedings 58-64p., Lviv, Ukraine.
• Acar,H.H., 2013, İnsan Gücü ile Zeminde Sürütülerek Orman Yoluna Taşınan Tomrukların Baş Kısımlarında Oluşan Zararların Önlenmesi için Fiberglas Malzemeden Tomruk Başlıkları (Kapakları) Üretimi ve Sonuçları, KTÜ Araştırma Fonu Hızlı Destek Projesi, No:9061, 36s., 2013, Trabzon
• Acar, H.H., Topalak, Ö., Üçüncü, K., 2002, Ülkemiz Koşullarında Monorail Sisteminin Ekonomik Olarak Üretilmesi ve Ormancılıkta Kullanılması Olanaklarının Araştırılması, DPT Proje No: 99k120460, 52s., Trabzon.
• Acar, H. H., H., Eroğlu, M. S., Özkaya, 2005. Dağlık Arazide Üretilen İnce Çaplı Odunların Plastik Oluk Sistemleriyle Bölmeden Çıkarılması İmkanları Üzerine Bir Araştırma. OGM Proje No:2003A050090. Ankara. 171s.
• Acar, H. ve Ünver, S., 2007, Mevcut Orman Yollarının Puanlandırılması ve Değerlendirilmesi Trabzon.
• Acar,H.H.,Çağlar,S., 2008, Dağlık ve Kayalık Arazide Orman Yolu Yapımında Kaya Patlatma Tekniğinin Çevresel Açıdan İncelenmesi, 2006A050090 kod nolu OGM projesi Sonuç Raporu, 168s., Aralık 2008, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara
• Acar,H.H. ve Ünver,S. 2008. Endüstriyel Odun Hammaddesinin İnsan Gücüyle Sürütülmesi Sırasında Ortaya Çıkan Ürün Kayıpları ile Çevresel Zararların Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, KTÜ Araştırma Fonu Projesi, No:2005.113. 001.6, 123s., Aralık 2008, Trabzon.
• Acar, H.H., Ünver, S. ve Özkaya, M.S. 2009. Controlled Sliding of Logs Through Plastic Chutes on The Forest Ground, Journal of Istanbul University. A Sery. 59 (1), 29-36.
• Acar,H.H., Coşkun,N.,Çağlar,S.,Dursun,E., 2009, Orman Yolu İnşaatında Zemin Yapısının Jeofizik Yöntemlerle Tespiti Üzerine Bir Araştırma, KTÜ Araştırma Fonu Projesi, No:2007.113.001.4, 60s., Ocak 2009, Trabzon
• Acar,H.H., Erbaş,F.D., 2010, Dağlık Arazide İnşa Edilen Orman Yollarında Yaklaşık Maliyet ve Hakediş Değerlerinin İrdelenmesi, KTÜ Araştırma Fonu Hızlı Destek Projesi No:2009.113.001.2, Y.Lisans Tezi, 87s., Ekim 2010, Trabzon
• Acar, H.H., Ünver, S., Üçüncü, K., Özkaya, M.S., 2012. Kalın Çaplı Odunların Bölmeden Çıkarılmasında Alternatif Bir Yöntem: Tomrukların Oluk İçerisinde Kontrollu Kaydırılması (TOKK), KTÜ BAP Hızlı Destek Projesi, Proje Kod No. 2010.113.001.6, 26s., Trabzon
• Eker, M. ve Ada, N., 2011. Orman Yolu Kalite Analizine Yönelik Ölçüt ve gösterge setinin oluşturulması. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12: 89-97.
• Gümüş, S., 2009. Constitution of The Forest Road Evaluation Form for Turkish Forestry, African Journal of Biotechnology, 8 (20): 5389-5394.
• Gürtan, H., 1975. Dağlık ve Sarp Arazili Ormanlarda Kesim ve Bölmeden Çıkarma İşlerinde Uğranılan Kayıpların Saptanması ve Bu İşlemlerin Rasyonalizasyonu Üzerine Araştırmalar, Tübitak Yayınları. No:250. TOAG Seri No:38. Ankara.
• Hayrinen, T. 2007. Forest Road Planning and Landscaping. Available at: http://www.fao.org/docrep/x0622e/x0622e05.htm.
• Kaplan, E. 2007. Dünya Orman Varlığı ve Odun Tüketimi. Ahşap Dergisi. 34. Ankara.
• OGM, 2008. Orman Yolları Planlaması, Yapımı ve Bakımı - Tebliğ No:292, OGM İnşaat ve İkmal Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Potocnik, İ., Pentek, T. ve Picman, D., 2005. Impact of Traffic Characteristics on Forest Roads Due to Forest Management. Crotian Journal of Forest Engineering 26 (1) :51-57
• Sever, S., Slavko, S. 2000. Forest Opening Issues in Croatia. http://www.fao.org/docrep/x0622e/x0622e0o.htm.
• Spellerberg, Ian, F. 1998. Ecological Effects of Roads and Traffic: A Literature Review. Blackwell Science Ltd. Global Ecology and Biogeography Letters,7, 317-333.
• Ünver, S., Acar, H.H., 2009. A Damage Prediction Model for Quantity Loss on Skidded Spruce Logs during Ground Base Skidding in North Eastern Turkey, Croatian Journal of Forest Engineering, 30 (1), 59-65.