Isparta çam ormanlarında doğu çam kese böceği Thaumetopoea wilkinsoni Tams, 1924 (Lepidoptera: Notodontidae)’nin yumurta koyma şekli ve yumurta koçanlarının yapısı

Mustafa Avcı; Sefa Ölmez

doi:10.17099/jffiu.91821

Egg laying patterns and structure of egg-batches of pine processionary moth Thaumetopoea wilkinsoni in Isparta pine forests

Yıl 2016, Cilt: 66 Sayı: 2, 613 - 627, 01.07.2016

Mustafa Avcı , Sefa Ölmez

https://doi.org/10.17099/jffiu.91821

Öz

Egg laying patterns and structure of egg-batches of pine processionary moth Thaumetopoea wilkinsoni in Isparta pine forests

Abstract: In this study, the structure of egg batches laid by Thaumetopoea wilkinsoni, rates of hatching and parasitism, egg parasitoids and the egg-laying patterns of the insect were investigated. A total of 654 egg-batches were collected from 16 pine forests located in Isparta. It was found that the average number of eggs in these sites was 221,2, the average number of eggs that hatched was 80,0% and the rate of parasitism was 13,8%. The average number of eggs at the upper, middle and lower elevations was found to be 208,1, 223,3 and 226,7, respectively, while the rate of hatching was 73,3%, 82,6%, 85,3%, the rate of parasitism was 15,9%, 9,8%, and 8,9%, respectively. The average number of eggs in the batches collected within and at the borders of the stands was found to be 203,9 and 217,6, the rate of hatching was 77,0% and 67,4%, the rate of parasitism was 15,7% and 24,9%, respectively. The egg-laying pattern in both sites was investigated according to the aspect of the egg-batches on trees and lower and upper parts of the canopy of trees. The egg-batches were laid on the northern, western, southern and eastern aspects by 6,5%, 14,7%, 16,7% and 62,2%, respectively. 43,5% of the egg-batches were laid in the lower parts of trees, while 56,5% on the upper parts. The average number of eggs in the batches collected from the lower and upper parts of trees was 195,5 and 197,7, the rate of hatching was 62,5% and 56,5%, and the rate of parasitism was 29,9% and 35,6%, respectively.

Keywords: Thaumetopoea wilkinsoni, egg laying patterns, structure of egg-batches, Isparta

Isparta çam ormanlarında doğu çam kese böceği Thaumetopoea wilkinsoni Tams, 1924 (Lepidoptera: Notodontidae)’nin yumurta koyma şekli ve yumurta koçanlarının yapısı

Özet: Bu çalışmada, Thaumetopoea wilkinsoni Tams (Lepidoptera: Notodontidae)’nin yumurta paketlerinin yapısı, tırtıl çıkışı, parazitlenme oranları ile yumurta parazitoidleri ve böceğin bazı yumurta bırakma davranışları araştırılmıştır. Isparta’da 16 çam ormanından bu böceğin 654 adet yumurta koçanı toplanmıştır. Koçan başına ortalama yumurta sayısı 221,2, tırtıl çıkış oranı %80,0 ve parazitlenme oranı %13,8 olmuştur. Alt, orta ve üst yükselti basamaklarında ortalama yumurta sayısı sırasıyla 208,1, 223,3 ve 226,7, tırtıl çıkış oranı %73,3, %82,6, %85,3 ve parazitlenme oranı da %15,9, %9,8, %8,9 olmuştur. Meşcere içinden ve kenarından toplanan koçanlarda ortalama yumurta sayısı sırasıyla 203,9 ve 217,6, tırtıl çıkış oranı %77,0 ve %67,4, parazitlenme oranı %15,7 ve %24,9 olmuştur. İki farklı alanda yumurta koyma tercihi, ağaç üzerindeki bakısına ve ağacın tepe tacının alt ve üst bölümüne göre incelenmiştir. Koçanların kuzey, batı, güney ve doğu yönlere bırakılma oranları sırasıyla %6,5, %14,7, %16,6 ve %62,2’dir. Koçanlar %43,5 oranında tepe tacının alt kısmına, %56,5 oranında da üst kısmına koyulmuştur. Tepe tacının alt ve üst kısmından toplanan koçanlarda ortalama yumurta sayısı sırasıyla 195,5 ve 197,7, tırtıl çıkış oranı %62,5 ve %56,5, parazitlenme oranları %29,9 ve %35,6 olmuştur.

Anahtar Kelimeler: Thaumetopoea wilkinsoni, yumurta bırakma davranışı, tırtıl çıkış oranları, parazitlenme oranları

Received (Geliş): 20.11.2015 - Revised (Düzeltme): 24.01.2016 - Accepted (Kabul): 01.02.2016

Cite (Atıf): Avcı, M., Olmez, S.G., 2016. Egg laying patterns and structure of egg-batches of pine processionary moth Thaumetopoea wilkinsoni in Isparta pine forests. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(2): xxx-xxx. DOI: 10.17099/jffiu.xxxxx

Anahtar Kelimeler

Kaynakça

Acatay, A., 1953. Çam keseböceği (Thaumetopoea pityocampa Schiff.) hakkında araştırmalar ve adalardaki mücadelesi, Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 3(A1-2): 29-45.
Avcı, M., 2000. Türkiye’nin farklı bölgelerinde Thaumetopoea pityocampa (Den. and Schiff.) (Lep.: Thaumetopoeidae)’nın yumurta koçanlarının yapısı, parazitlenme ve yumurta bırakma davranışları üzerine araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi 24(3): 167-178.
Avcı, M., Oğurlu, İ., 2002. Göller bölgesi çam ormanlarında çam keseböceği [Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.)]: önemi, biyolojisi ve doğal düşmanları. Ülkemizde Çam Keseböceği Sorunu ve Çözüm Önerileri Sempozyumu, Kahramanmaraş, 24-25 Nisan 2002, s. 28-36.
Bellin, S., Schmidt, G. H., Douma-Petridou, E., 1990. Structure, ooparasitoid spectrum and rate of parasitism of Thaumetopoea pityocampa (Den. and Schiff.) (Lep., Thaumetopoeidae) in Greece. Journal Applied Entomology 110: 113-120.
Can, P., Özcankaya, İ. M., 2002. Ege Bölgesi ağaçlandırma alanlarında Çam keseböceği (Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) yumurta parazitoidlerinin belirlenmesi. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten Serisi No: 22, Orman Bakanlığı Yayın No: 152, Müdürlük Yayın No: 031, İzmir, 42s.
Doğanlar, M., Yiğit, A., Sertkaya, E., 2002. Hatay ve çevresinde Traumatocampa wilkinsoni Tams (Lep., Thaumetopoeidae)’nin yumurta parazitoidleri ve bunların doğal etkinlikleri. Türkiye V. Biyolojik Mücadele Kongresi, Erzurum, 4-7 Eylül 2002, s. 167-174.
İpekdal, K., 2005. Çam Keseböceği Thaumetopoea pityocampa (Dennis & Schiffermüller, 1775) (Lepidoptera: Thaumetopoeidae)’nın Biyo-Ekolojisi ve Mücadele Üzerine Araştırmalar. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara,115s.
Keten, A., Akbulut, S., Kahraman, Z., 2010. Düzce’de bazı konukçu ağaç özelliklerinin çam keseböceğinin yumurta koyma yeri tercihleri üzerine etkileri. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi 6(1): 12-19.
Mirchev, P., Schmidt, G. H., Tsankov, G., Avcı, M., 2004. Egg parasitoids of Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) (Lep., Thaumetopoeidae) and their impact in SW Turkey. Journal of Applied Entomology 128(8): 533-542.
Mirchev, P., Tsankov, G., Avcı, M., Matova, M., 2007. Study of some aspects of ecology of pine processionary moth, Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) (Lep., Thaumetopoeidae) and its egg parasitoids in Turkey. Silva Balcanica, 8(1): 66-78.
Özkan, A., 1997. Antalya ili ormanlarında çam kese tırtılı (Thaumetopoea pityocampa (Denis and Schiff.) (Lep: Thaumetopoeidae)’nın yumurta parazitoidleri üzerine bazı gözlemler. Derim 14(1): 45-48.
Özkazanç, O., 1987. Çam keseböceği (Thaumetopoea pityocampa Schiff.)’nin yumurta bırakma davranışları üzerinde incelemeler. Türkiye I. Entomoloji Kongresi, İzmir, 13-16 Ekim 1987, s. 727-735.
Pekel, N., 1999. Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Ormanlarında Çam Keseböceği Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.)’nın Biyolojisi ve Tabii Düşmanlarının Araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 52s.
Sarıkaya, O., 2004. Isparta yöresinde Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) (Lep.:Thaumetopoeidae)'nın yumurta koçanları üzerine araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi A(1): 1-11.
Schmidt, G. H., 1990. The egg-batch of Thaumetopoea pityocampae (Den. and Schiff.) (Lep., Thaumetopoeidae): structure, hatching of larvae and parasitism in Southern Greece. Journal of Applied Entomology 110(1-5): 217-228.
Schmidt, G.H., P. Mirchev, Tsankov, G., 1997. The egg parasitoids of Thaumetopoea pityocampa in the Atlas Mountains near Marrakech (Morocco). Phytoparasitica 25(4): 275-281.
Seçme, A. Ü., Sönmez, S., 2006. Antalya Kızılçam Ormanlarında Çam Keseböceği (Thaumetopoea wilkinsoni Tams.) (Lepidoptera; Notodontidae)’nin Yumurta Koçanları Üzerine Araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Bitirme Tezi, Isparta, 27s. .
Tiberi, R., 1990. Egg parasitoids of the pine processionary caterpillar Thaumetopoea pityocampa (Den. and Schiff.) in Italy: distribution and activity in different areas. Journal of Applied Entomology 110(1-5): 14-18.
Tsankov, G., Schmidt, G. H., Mirchev, P., 1995. Impact of parasitoids in egg-batches of Thaumetopoea pityocampa (Den. And Schiff.) in Algeria. Bolletino di Zoologia agraria di Bachicoltura Ser. II, 27 (1): 53-60.
Tsankov, G., Schmidt, G. H., Mirchev, P., 1996. Parasitism of egg-batches of the pine processionary moth Thaumetopoea pityocampa (Den. and Schiff.) (Lep., Thaumetopoeidae) in various regions of Bulgaria. Journal Applied Entomology 120: 93-105.
Tsankov, G., Schmidt, G. H., Mirchev, P., 1998. Studies on the Egg Parasitism in Thaumetopoea pityocampa (Den. and Schiff.) Over a Period of Four Years (1991-1994) at Marikostino/Bulgaria. Anz. Schadlingskunde., Pflanzenschutz, Umwelschutz, 71: 1-7.